موقعیت استراتژیک بورس‌کالای‌ایران در منطقه
توسعه روابط بین بورس‌های کالایی یکی از روش‌های افزایش تعاملات بین کشورها در راستای مبادلات فیزیکی کالا، معاملات اوراق بهادار مبتنی بر کالا و بازارهای مشتقه است و در این راستا، راه‌اندازی سکوهای معاملاتی مشترک یکی از اهدافی به شمار می‌رود که در بورس کالای ایران در اولویت قرار گرفته است. راهکاری که با افزایش حجم و ارزش معاملات بین بورس‌های کالایی می‌تواند به افزایش صادرات و واردات کالاها بین دو کشور کمک کند تا این امر در بستری شفاف، قانومند، تاثیرگذار بر قیمت‌های منطقه‌یی و هدفمند صورت گیرد. ضمن اینکه به موجب راه‌اندازی سکوهای معاملاتی مشترک، می‌توان از تجارب موفق بین بازارها در حوزه‌های کالایی بهره برد. امری که به موجب تحقق آن، شاهد راه‌اندازی نخستین سکوی معاملاتی مشترک بین بورس کالای ایران و بورس ملی کالایی و مشتقه هند خواهیم بود تا از این پس معاملات کالایی بین دو کشور در بخش‌های مختلف از این بستر صورت پذیرد. یک عضو اتاق بازرگانی ایران و هند درخصوص راه‌اندازی سکوی معاملاتی مشترک بین بورس کالای ایران و هند به سنا گفت: در مورد راه‌اندازی سکوی معاملاتی مشترک بین بورس کالای ایران و هند باید به دو نکته توجه داشت؛ اول اینکه تجار هندی در زمان خرید حساسیت زیادی نسبت به قیمت دارند. بنابراین خرید از طریق بورس به عنوان مرجع قابل استناد برای خریداران هندی است، نکته دوم ارائه آن دسته از کالاهای جدید صنعتی است که تاکنون فرصت معرفی و حضور در بازار هند را نداشته‌اند. محمدمهدی طباطبایی افزود: معامله کالاهای صنعتی به علت داشتن ویژگی‌های قابل رصد مثل مشخصات کالا از یک طرف و گاهی ارائه کالا به همراه انجام تشریفات گمرکی صادرات توسط تولیدکننده از طرف دیگر در بورس امکان‌پذیرتر است. در مورد کالاهای معدنی نیز بعضا چنین امکانی وجود دارد، این موضوع در مورد کالاهای کشاورزی به علت تفاوت‌های قابل توجه کیفی که یک نوع کالا دارد کمی پیچیده‌تر است. به گفته طباطبایی، نکته‌یی باید مورد توجه جدی قرار بگیرد موضوع روابط بانکی است که ایجاد سکوی معاملاتی مشترک میان دو بورس کالای ایران و هند وابسته به بهبود روابط
بانکی است.
این عضو اتاق بازرگانی ایران و هند هدف اصلی راه‌اندازی سکوی معاملاتی مشترک در بورس‌ها را نزدیک‌تر شدن فروشنده ایرانی و خریدار هندی دانست و گفت: چنانچه از این ابزار به درستی استفاده شود می‌توان در مسیر توسعه صادرات کالاهای ایران در بازار هند بهره برد. در این رابطه، گام بعدی معامله سهام شرکت‌ها و پیدا کردن سرمایه‌گذار و شریک خارجی است. به گفته وی، اثرات راه‌اندازی سکوی معاملاتی مشترک بر اقتصاد کشور را می‌توان از دو جنبه مورد توجه قرار داد؛ در وهله اول توسعه صادرات و در وهله دوم جذب سرمایه‌گذاری خارجی.
ارتباط با بورس‌های دیگر کشورها
در سویی دیگر، مدیرعامل شرکت کارگزاری باهنر نیز پیرامون راه‌اندازی سکوی معاملاتی مشترک بورس کالای ایران و هند اظهار کرد: افزایش حجم معاملات بورس کالا، تاثیرگذاری در قیمت‌های منطقه‌یی و حداکثر کردن منافع ملی با بورس‌های محلی مقدور نیست و در واقع با اقتصاد بسته و جزیره‌یی شاهد رشد بورس‌ها نخواهیم بود به این ترتیب برای رشد اقتصادی و تاثیرگذاری بیشتر بازار سرمایه به خصوص بورس کالا در اقتصاد، نیاز به ارتباط با بورس‌های دیگر کشورها داریم؛ در این صورت می‌توان بسیاری از کالاها را صادر و در محیطی امن و با تضمین قیمت و کیفیت کالا، اقدام به واردات کنیم. سید محمود حسینی‌پور با اشاره به اینکه کشور هند از نظر میزان مصرف و رشد اقتصادی، کشور توسعه یافته‌یی است، گفت: با توجه به میزان توسعه یافتگی این کشور، زمینه‌های فعالیت و همکاری‌ها بسیار زیاد است که در این رابطه، مهم‌ترین صادرات کشور ما به هند مربوط به انجام معاملات قیر است که در بورس کالا به دلیل تضمین استاندارد و وجود شرکت‌های بورسی معتبر در این زمینه، موجب اطمینان خریداران هندی و اطمینان از عدم بروز هر گونه تقلب خواهد شد. وی افزود: ضمن اینکه به دلیل شرایط خاص ایران، کشور ما می‌تواند همانند پلی برای صادرات و واردات محصولات سایر کشورها به ویژه کشورهای شمالی ایران مطرح شود. بطوری‌که به عنوان مثال گندم کشورهای شمالی را می‌توان از طریق خلیج فارس به هند صادر کرد.
به گفته وی، در صورت تحقق این امر، کشور ما مرکز خوبی برای داد و ستد خواهد بود و تجار منطقه می‌توانند از این طریق هم خرید و فروش خود را متمرکز کرده و هم اقدامات حمل را فراهم می‌آورند که این شرایط رونق اقتصادی برای کشور ما نیز به ارمغان خواهد آورد. حسینی‌پور به بحث حمل و نقل نیز اشاره کرد و گفت: علاوه بر موارد فوق، افزایش ناوگان حمل و نقل در کشور رهاورد دیگر راه‌اندازی سکوهای مشترک معاملاتی و توسعه روابط بین بورس‌های کالایی خواهد بود؛ ضمن اینکه با این اقدام در مورد کالاهای زیادی سوآپ شکل می‌گیرد. یعنی برای تجار، اقتصادی خواهد بود که مثلا گندم قزاقستان را در تهران که بازار مصرف بزرگی دارد، بفروشند و در عوض گندم جنوب ایران که به مراتب ارزان‌تر است را از طریق خلیج فارس صادر کنند؛ به عبارت دیگر از محل حمل و نقل گندم نیز منتفع شوند. این کارگزار بورس اظهار کرد: موانع مزیت‌های فوق، نوسانات دلار، عدم دسترسی به سیستم تبدیل ارز رسمی به قیمت بازار آزاد و تحریم‌های ظالمانه، موانع بروکراتیک و عدم حمایت از سرمایه‌گذار خارجی در شروع فعالیت اقتصادی خواهد بود که در این رابطه بورس کالا می‌تواند با تعریف معاملات مشتقه جدید ازجمله راه‌اندازی معاملات مشتقه برای محصول قیر پوشش ریسک کافی برای خریداران پیش‌بینی کند.
لزوم توسعه نظام انبارداری
در سویی دیگر رضا نظری، تولیدکننده پسته در کشور بر لزوم توسعه انبارهای استاندارد برای نگهداری پسته تاکید و اظهار کرد: درحال حاضر انبارهای موجود ظرفیت به مراتب پایین‌تری نسبت به میزان محصول برداشت‌شده دارد؛ بطوری که انبارهای فعلی ظرفیت انبار حدود 4هزار تن پسته را دارد؛ درحالی که ممکن است حدود 40هزار تا 50 هزار تن پسته بدون انبار بماند؛ از این رو لازم است تا نظام انبارداری در بازار پسته توسعه یابد که در این زمینه به کمک بورس کالا برای افزایش تعداد و ظرفیت انبارها نیازمندیم. رضا نظری درخصوص وضعیت برداشت امسال و کیفیت محصول باغداران گفت: در سال جاری، پیش‌بینی‌هایی که از میزان برداشت پسته وجود داشت، بطور کامل محقق نشد و میزان پسته دهن‌بست با افزایش مواجه شد؛ از این رو انتظارات قدری به واقعیت نرسید.
وی در خصوص انتشار اخباری مبنی بر کاهش صادرات پسته ایرانی در بازارهای جهانی افزود: در برداشت امسال درختان پسته خوشه‌آوری مناسبی نداشتند و به همین دلیل باغداران با برآورد اینکه در سال آینده با کمبود پسته مواجه هستند، عرضه خود را کاهش دادند که در همین راستا شاهد کاهش 10تا 15درصدی میزان صادرات پسته بودیم. به گزارش تسنیم، این فعال بازار پسته ادامه داد: کنار کمبود عرضه توسط کشاورزان و نگهداری حجمی از محصول برای سال آینده، افزایش نرخ ارز نیز در کاهش صادرات اثرگذار بوده؛ زیرا باغدار با انتظار برای افزایشی بودن نرخ دلار در کشور از عرضه خودداری می‌کند تا در ماه‌های آتی محصول خود را به‌قیمت بالاتری بفروشد. وی راه‌اندازی بازار پسته در بورس کالا را یک اقدام مثبت خواند و گفت: این بازار موجب افزایش شفافیت قیمت‌ها و معاملات این محصول ارزآور شده و می‌تواند در کوتاه شدن دست واسطه‌ها و دلالان از بازار پسته کمک‌کننده باشد. نظری به اهمیت و لزوم فرهنگ‌سازی و آشنایی باغداران و کشاورزان با مزایای بورس پرداخت و گفت: متاسفانه کشاورزان هنوز به طور کامل با بستر بورس کالا و مزایای آن آشنا نیستند ضمن اینکه در بازار پسته اکثر تولیدکنندگان خرده‌مالکانی هستند که محصول خود را به واسطه‌ها می‌فروشند از این رو لازم است تا اقداماتی جهت آشنایی و اطلاع‌رسانی لازم با بورس کالا صورت گیرد.
وی با بیان اینکه کیفیت پسته ایرانی به مراتب بالاتر از محصول تولیدی امریکاست، اظهار کرد: با وجود کیفیت بالاتر پسته ایرانی، حجم تولید در امریکا بالاتر از تولید ایران است از این رو قیمت‌گذاری هم‌اکنون در اختیار امریکا است. در این رابطه 3 عامل عرضه و تقاضا، قیمت جهانی و نرخ ارز در قیمت‌گذاری تاثیرگذار هستند که در خصوص عامل اول بورس کالا می‌تواند بستر معاملاتی شفاف را برای آن فراهم کند.
این تولیدکننده پسته با اشاره به حضور 150هزار نفر خرده‌مالک در حوزه تولید پسته گفت: در بازار سنتی پسته گروه‌ها و افراد خاصی فعال هستند که محصول خرده‌مالکان را از روستاها جمع‌آوری کرده و به صادرکننده می‌فروشند؛ از این رو اگر بورس کالا بتواند شرایطی را فراهم کند که دست واسطه‌ها از بازار پسته کوتاه شود ضمن افزایش سود باغدار به شفافیت معاملات و واقعی‌تر شدن روند قیمت‌ها کمک زیادی می‌کند.
