«ارتفاع‌زدگی» بورس در قله 95 هزار واحدی

گروه بورس|هاشم آردم|

شاخص بورس تهران طی معاملات روز گذشته با رفت و برگشتی خفیف ابتدا تا محدوده 95هزار و 700واحد پیشروی کرد و در میانه‌های ساعات معاملات رشدی 223واحدی نشان داد. در ادامه معاملات اما قیمت‌های سهام آهنگی نزولی به خود گرفتند و در پایان معاملات شاخص بورس با 113واحد رشد نسبت به روز دوشنبه در عدد 95هزار و 590 واحد ایستاد. به نظر می‌رسد، بورس تهران رفته‌رفته خود را برای اصلاحی مناسب در بعد قیمت یا بعد زمان آماده می‌کند. به ویژه که کمتر از یک ماه دیگر صورت‌های مالی 9ماهه شرکت‌ها برای سال مالی منتهی به 29 اسفند 96 منتشر خواهد شد و این امکان وجود دارد، بازار دست‌کم برای مدتی منتظر انتشار گزارش‌های 9ماهه باقی بماند. هر چند همچنان پتانسیل‌های بنیادین بازار سهام قدرتمند نشان می‌دهند اما رشد سریع قیمت‌های سهام در هفته‌های اخیر می‌تواند بزرگ‌ترین عامل خودکنترلی رشد بازار سهام در کوتاه‌مدت باشد. ضمن اینکه اغلب کارشناسان بر این باور هستند که اصلاح‌های قیمتی و زمانی برای ادامه رشد بلندمدت بازار سهام ضروری است. در واقع بازار سهام باید به اندازه کافی به بورس‌بازان مجال دست به دست کردن سهام بدهد تا پول و سهامدار تازه ‌نفس وارد شرکت‌ها شود. در این حالت هم سود احتمالی بازار سهام منصفانه‌تر توزیع می‌شود هم نگرانی از شکل‌گیری حباب‌های قیمتی مرتفع می‌شود. از نکات مهم بازار دیروز ادامه کاهش ارزش معاملات و کاهش ورود نقدینگی تازه به بازار سهام بود. شواهد نشان می‌هد که با ارزش فعلی معاملات، اصلاح بازار قریب‌الوقوع است. نکته جالب توجه دیگر بازار دیروز شکل‌گیری علاقه بورس‌بازان به گروه‌های کمتر رشد کرده است. دیروز بدون انتشار هیچ خبری نمادهای گروه سیمان و برخی نمادهای گروه ساختمانی به محدوده صف خرید رسیدند. به نظر می‌رسد، سودهای شناسایی شده حالا به دنبال گروه‌هایی هستند که تنها از رشد بازار عقب مانده باشند. این درحالی است که جنس صعودهای اخیر بازار کاملا بنیادین بوده و به نظر می‌رسد، رفتارهای اینچنینی نمی‌تواند استراتژی مناسبی برای سرمایه‌گذاران خرد باشد.

 کدام گروه‌ها از رشد بازار جا مانده‌اند؟

شاخص بورس تهران از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 23.7درصد رشد کرده است و از این منظر فاصله معناداری با بازدهی در سایر بازارهای رقیب ایجاد کرده است. اگرچه به نظر می‌رسد بازار هنوز برای صعود پتانسیل دارد اما رشدهای اخیر بازار گروهی از فعالان را دچار سرگیجه کرده است. در این باره باید به این نکته توجه داشت که جنس صعودهای اخیر بورس با صعودهایی که در بازه سال‌های 92تا 95 رخ داده بود به کلی متفاوت است. این ‌بار این پتانسیل‌های بنیادین هستند که موجبات رشد شاخص بورس را فراهم کرده‌اند و گروه‌های بورسی انصافا به طور منطقی و به دور از هیجان رشد کرده‌اند. همانطور که در گزارش‌های پیشین «تعادل» اشاره شده بود در شرایط فعلی هر اصلاح زمانی و قیمتی برای شناسایی سود بوده و روند بازار تا زمانی که خبری منفی به بازار مخابره نشود، صعودی باقی خواهد ماند. در این مسیر اصلاح‌های قیمتی برای دست به دست شدن سهام از ضرورت‌های بازار به شمار می‌رود. در این میان‌ گروه‌هایی بازنده بازار خواهند بود که در مسیر سرمایه‌گذاری مدام از این شاخه به شاخه دیگر بپرند و طمع کسب سود، تعداد معاملات آنها را بی‌دلیل رشد دهد.

همین موضوع سبب شده است که در روزهای استراحت گروه‌های بزرگ بازار که پیشران این روزهای رشد شاخص هستند، تعدادی از فعالان بازار سهام به دنبال گروه‌هایی باشند که کمتر از کلیت بازار رشد کرده‌اند. خواه در این گروه‌ها محرک‌های بنیادین خودنمایی کرده باشند، خواه هیچ دلیلی برای رشد قیمت سهام شرکت‌های حاضر در گروه‌های مذکور وجود نداشته باشد. آمار معاملات بازار سهام از ابتدای سال جاری تاکنون نشان می‌دهد که شاخص 30گروه از گروه‌های 39گانه بورس تهران در سال جاری بازدهی کمتر از شاخص کل بورس داشته‌اند. همانطور که اشاره شد از ابتدای سال تاکنون شاخص کل بورس تهران بیش از 23.7درصد رشد نشان داده است. گروه‌های قند و شکر، فرآورده‌های نفتی، فلزات اساسی، محصولات کاغذی، انتشار و چاپ، استخراج کانه‌های فلزی، رایانه، شرکت‌های چند رشته‌یی صنعتی و مخابرات 9 گروهی هستند که ابتدای سال بازدهی بیشتر از بازده شاخص کل داشته‌اند. در این میان گروه‌های فلزی، معدنی و پالایشی که به ترتیب بازدهی 65، 40و 68 درصدی داشته‌اند، بیشترین نقش را در ارتقای شاخص کل ایفا کرده‌اند. اگرچه بازده شاخص 22گروه از ابتدای سال مثبت بوده است اما تنها 9گروه رشدی بیشتر از شاخص کل بورس داشته‌اند. بنابراین گروه‌های زیادی وجود دارند که می‌توانند هدف سفته‌بازی به دلیل عقب‌ماندگی از رشد بازار قرار بگیرند. رفتار این روزهای فعالان بازار سهام نشان می‌دهد که فروشندگان سهام رشد کرده، میل چندانی به خرید دوباره همان سهم‌ها ندارند. چراکه اصولا اصلاح قابل توجهی در این نمادهای شکل نگرفته و نوسان‌گیران برای خرید مثلا سهام شرکت‌های فلزی و معدنی مجبورند با قیمت‌های بالاتر از فروش پیشین خود ثبت سفارش کنند. این مانع روانی باعث می‌شود این عده از فعالان بورس از روند صعودی بازار جا بمانند و در عوض در گروه‌هایی خریدار شوند که کمتر از بازار رشد کرده و به لحاظ ذهنی ارزان‌تر به نظر می‌رسد.

 صنعت خاکستری میزبان سفته ‌بازی

یکی از گروه‌هایی که از رشد بازار جا مانده است، صنعت سیمان است. شاخص این گروه از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 11.5درصد افت نشان داده و به طور واقعی حدود 35درصد از بازدهی بازار در سال جاری عقب‌تر است. دلیل اصلی افت اینچنینی شاخص صنعت سیمان از ابتدای سال پیش‌بینی‌های دست‌ بالایی است که شرکت‌های سیمانی در ابتدای سال مالی از درآمد هر سهم خود در سال جاری داشته‌اند. ماجرای سیمانی‌ها از نیمه دوم سال گذشته آغاز شد. در آن دوره به دلیل افت قابل توجه تقاضا در بازار سیمان و در نتیجه افت قیمت هر تن سیمان تیپ2 تا محدوده 65 هزار تومان به ازای هر تن شرکت‌های سیمانی تصمیم گرفتند با تشکیل کارتل میزان تولید را کاهش دهند. در کمال تعجب مذاکرات سیمانی‌ها در سال گذشته نتیجه داد و با کاهش مازاد عرضه، قیمت سیمان تیپ2 تا محدوده 100تا 110هزار تومان به ازای هر تن پیشروی کرد. بر همین اساس قیمت سهام شرکت‌های سیمانی نیز در نیمه دوم سال گذشته وارد فاز صعودی شد و بازدهی قابل قبولی را به ثبت رساند. در پایان سال شرکت‌های سیمان سرمست از اضافه شدن سودآوری‌شان پیش‌بینی سود هر سهم خود را برای سال مالی منتهی به 29 اسفند 96 را عموما با خوش‌بینی محاسبه کردند. سیمانی‌ها در بودجه‌های خود به طور همزمان قیمت سیمان و میزان تولید خود را رشد دادند و فراموش کردند که در وهله اول این کاهش تولید بوده که منجر به رشد قیمت سیمان شده است. همانطور که انتظار می‌رفت، اجتماع عملکرد شرکت‌های سیمانی ماه به ماه از بودجه برنامه‌ریزی شده فاصله گرفت و امید بورس‌بازان به این صنعت را کاهش داد. در شرایط فعلی نیز با فرض ثبات شرایط، چشم‌انداز قابل توجهی برای این صنعت وجود ندارد. اما بورس‌بازان در بازار دیروز صرفا به دلیل عقب‌ماندگی قابل توجه این صنعت از رشد بازار اقدام به خرید سهام سیمانی کردند. در نتیجه شاخص این صنعت در معاملات روز گذشته تقریبا 1.4درصد رشد کرد و ارزش نسبتا بالایی از معاملات به داد و ستد سهام سیمانی اختصاص یافت. تعدادی از نمادهای گروه‌های انبوه‌سازی، کاشی و سرامیک و محصولات کاغذی نیز شرایط مشابهی را تجربه کردند.

 بازگشایی کم ‌فروغ پالایشی‌ها

در بازار دیروز نماد پالایشگاه‌های تبریز، تهران و لاوان پس از تعدیلات مثبت قابل توجه به تابلو معاملات بازگشت. با وجود آنکه به نظر می‌رسد، تعدیلات تقریبا 50 درصدی پالایشگاه‌ها همچنان محافظه‌کارانه به نظر می‌رسند و احتمالا جا برای رشد بیشتر سودآوری پالایشگاه‌ها وجود دارد اما 3نماد مذکور پس از بازگشایی کم‌فروغ ظاهر شدند. همانطور که پیش‌تر اشاره شد، رشد سریع قیمت‌ها در ماه‌های اخیر بازار را به نوعی دچار سرگیجه کرده است. نباید فراموش کرد که بازدهی شاخص گروه فرآورده‌های نفتی از ابتدای سال تاکنون 68 درصد رشد داشته و طبیعی است که این میزان رشد بورس‌بازان را محتاط‌تر کند. در معاملات روز گذشته «شتران» با رشد 3درصدی، «شبریز» با 3درصد افت و «شاوان» با 2درصد رشد قیمتی به تابلو معاملات بازگشت.  

 نخستین عرضه اولیه پس از 2 ماه

عرضه اولیه ۱۰درصد سهام شرکت تامین سرمایه امید با نماد «امید» امروز در بورس تهران انجام خواهد شد. پس از 2ماه تعطیلی عرضه‌های اولیه در بازار سرمایه، قفل این عرضه‌ها با روی میز رفتن 10درصد سهام شرکت تامین سرمایه امید در آخرین روز معاملاتی پاییز امسال باز می‌شود. بر این اساس تعداد 490میلیون سهم معادل 10درصد از سهام شرکت تامین سرمایه امید امروز به شیوه ثبت سفارش جهت کشف قیمت عرضه اولیه خواهد شد. این شرکت به عنوان پانصد و هشتمین شرکت پذیرفته شده برای نخستین بار پس از پذیرش و درج نام شرکت در فهرست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بخش «فعالیت‌های جنبی واسطه‌گری‌های مالی» گروه و طبقه «فعالیت‌های جنبی واسطه‌گری‌های مالی به جز بیمه و بازنشستگی» در فهرست نرخ‌های بازار دوم و در نماد «امید» کشف قیمت می‌شود. همچنین شرکت تامین سرمایه امید، مدیر این عرضه و متعهد آن صندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی امید ایرانیان با سقف تعهد خرید 50 درصد از کل سهام قابل عرضه هستند. برای این عرضه اولیه حداکثر سهمیه هر کد حقیقی و حقوقی 10هزار سهم و کف و سقف قیمتی به ترتیب 1500و 1600ریال تعیین شده است. با فرض اینکه 150هزار کد معاملاتی برای این عرضه اولیه ثبت سفارش کنند به هر نفر احتمالا 3هزار و 200تا 3هزار و 300سهم تعلق خواهد گرفت. ضمنا با فرض اینکه کشف قیمت «امید» در سقف قیمتی انجام شود هر کد به 500 تا 600 هزار تومان نقدینگی نیاز خواهد داشت و جمعا این عرضه اولیه به 78میلیارد و 400میلیون تومان نقدینگی نیاز خواهد داشت. این موضوع می‌تواند فشار فروش در بازار را افزایش دهد ضمنا با توجه روند معاملات می‌توان انتظار داشت که اصلاح بازار امروز عمیق‌تر باشد. گفتنی است پس از عرضه اولیه سهام شرکت‌های «به پرداخت ملت»، «داده‌گستر عصر نوین»، «فولاد کاوه جنوب کیش» در بورس اوراق بهادار و نیز عرضه اولیه سهام شرکت‌های«مبین وان کیش»، «هتل پارسیان کوثر اصفهان»، «تولیدی چدن‌سازان»، «تولید و صادرات ریشمک»، «لیزینگ ایران و شرق» و «آسیا سیر ارس» و «شیر پاستوریزه پگاه آذربایجان شرقی» در فرابورس ایران امروز از یازدهمین عرضه اولیه امسال بازار سرمایه در بورس رونمایی می‌شود.

مروری بر آمار معاملات دیروز

شاخص کل بورس تهران روز گذشته 113واحد بالا رفت و به رقم 95هزار و 590واحد رسید. همچنین روز گذشته سرمایه‌گذاران بورسی بیش از یک‌میلیارد و 196میلیون برگه سهم، حق تقدم و سایر دارایی‌های مالی را دست به دست کردند که ارزش این مبادلات بیش از 2هزار و 602میلیارد ریال بود و در 74هزار نوبت معاملاتی انجام شد. بر این اساس، در بازار روز گذشته همه شاخص‌های بورسی صعودی شدند. شاخص‌های بازار اول و دوم نیز به ترتیب 105 و 106واحد افزایش پیدا کردند. همچنین نمادهای پالایش نفت تهران، ایران خودرو، ملی مس و چادرملو بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل داشتند. در سویی دیگر نمادهای فولادمبارکه، ارتباطات سیار و پالایش نفت تبریز با بیشترین تاثیر منفی بر شاخص مانع رشد بیشتر این متغیر شدند. بر این اساس روز گذشته فرآورده‌های نفتی، خودرو و فلزات اساسی با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر برترین گروه‌های صنعتی قرار گرفتند. افزون بر این صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای نیروکلر، موتورسازان تراکتورسازی ایران، آهنگری تراکتورسازی ایران، تایدواتر خاورمیانه، قند ثابت خراسان، افست و نورد آلومینیوم بود. در مقابل نمادهای سرما آفرین، دوده صنعتی پارس، ایران ارقام، محورسازان ایران خودرو، صنایع پتروشیمی کرمانشاه، لوله و ماشین‌سازی ایران و پالایش نفت تبریز با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات نشستند. بر اساس این گزارش روز سه‌شنبه سرمایه‌گذاران بورسی برای خرید اوراق مشارکت شهرداری سبزوار، واحدهای صندوق امین یکم، اورق مشارکت شهرداری تهران، اوراق مشارکت رایان سایپا، سهام آهنگری تراکتورسازی ایران، تایدواتر خاورمیانه و اوراق مشارکت شهرداری شیراز بیشترین تقاضا و سنگین‌ترین صف‌های خرید را داشتند. در مقابل گروهی از سرمایه‌گذاران تلاش کردند با عرضه‌های سنگین از سهام پارس دارو، اوراق صکوک سایپا، اوراق مشارکت شهرداری تهران، اوراق مشارکت شهرداری مشهد و اوراق صکوک رایتل خارج شوند. در پایان معاملات روز گذشته سرمایه‌گذاری معادن و فلزات با معامله بلوکی 305میلیون سهم به ارزش 558 میلیارد ریال بیشترین حجم و ارزش معاملات را داشتند.