حل مشکل آب، نیازمند 10سال همکاری ملی است

گروه انرژی  

دانشگاه شریف، دیروز محلی بود تا رضا اردکانیان وزیر نیرو بتواند با همکلاسی‌های قدیمی و دانشجویان نسل جدید این دانشگاه دیدار کند. اردکانیان که پس از 10سال، این‌بار در قامت وزیر نیرو به دانشگاه دوره کارشناسی خود بازمی‌گشت، مورد استقبال دانشجویان و استادهای این دانشگاه قرار گرفت و تمام صندلی‌های سالن جابرابن‌حیان پر شد تا به سخنان او گوش دهند. او هم از این فرصت استفاده کرد و در سخنرانی 50 دقیقه‌یی خود به موضوعاتی فراتر از «مدیریت تقاضا» در صنایع آب و نیرو پرداخت که تقریبا محور تمام سخنان 2 ماه اخیر او بوده است.

به گزارش «تعادل» اردکانیان در این مراسم، مساله آب را یکی از مهم‌ترین مشکلات جوامع کنونی جهان خواند و آن را حتی دارای اثراتی غیرمستقیم بر دیگر مشکلات و مسائل عنوان کرد. وی عنوان کرد که در شرایطی که جمعیت جهان در حال افزایش است و پیشرفت تکنولوژی و آلودگی‌های بیشتری در قاره‌های مختلف به چشم می‌خورد، اگر امنیت آب تامین نشود، امنیت مواد غذایی، امنیت انرژی و ده‌ها مشکل دیگر هم ایجاد خواهد شد.

وی بیان کرد: به دلیل همین اهمیت موضوع است که دقیقا یک سال پیش (دسامبر 2016) مجمع جهانی اقتصاد، یک دهه بین‌المللی با نام آب و توسعه پایدار پیشنهاد داد که در فروردین ماه و توسط سازمان ملل معرفی خواهد شد. به این صورت از سال 2018 تا 2028، شاهد برنامه‌ها و توافقنامه‌های بین‌المللی فراوان برای مدیریت جهانی آب خواهیم بود.

 انتقاد ضمنی از عملکرد جهاد کشاورزی

اردکانیان، در ادامه، ضمن بیان آنکه آب باید در کشورهای نیمه خشکی مانند ایران، مدیریت بهتری داشته باشند، مساله آب و شیوه مناسب مدیریت آن را به یکی از اختلاف‌های چند سال اخیر وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی ربط داد. به گفته وی، پیوستگی مساله آب با دیگر مسائل و چالش‌های امروز کشور، نیازمند آن است که به صورت فرابخشی به آن پرداخته شود. از این‌رو، نیاز است تا فضای گفتمان موجود تقویت شود و سطح تفاهم و تعامل همه ذی‌نفعان ارتقا یابد.

وزیر نیرو همچنین پیشنهاد داد که جمع‌آوری داده‌های پیرامون آب، پردازش آنها و تصمیم‌گیری‌های مبتنی‌بر آنها نیز به صورت مشارکتی و با تمام ذی‌نفعان و مسوولان مرتبط با بخش‌های مختلف آن انجام شود. به گفته وی، در این صورت دیگر شاهد اعلام اخبار متناقض از ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف در مورد «کم‌آبی» و «کافی بودن منابع آبی» نخواهیم بود.

وی همچنین تقدم منافع ملی، کلان‌نگری، بها دادن به حقوق شهروندی، داشتن اخلاق حرفه‌یی، شایسته‌گزینی و اصلاح ساختار اداری را از ابزارهایی دانست که کمک می‌کنند، مساله آب، مدیریت شود.

 افزایش قیمت آب و برق

بخش دیگری از سخنان وزیر نیرو، براساس مقتضیات زمانی به مساله افزایش قیمت آب و برق اختصاص یافت. وی با بیان اینکه، اکنون فاصله قیمت تعرفه‌ها و بهای تمام شده آب و برق، در بیشترین حد تاریخی خود قرار دارد، اصلاح تعرفه‌ها را یکی از الزامات وزارت نیرو در سال‌های پیش‌رو دانست.

اردکانیان تشریح کرد: متاسفانه تنها 43 درصد از بهای تمام شده آب شرب به وسیله مشترکین پرداخت می‌شود. این رقم برای آب‌های کشاورزی سطحی و آب‌های کشاورزی زیرزمینی به ترتیب 9 درصد و صفر درصد است. به گفته وی، این در حالی است که آب‌های زیرزمینی از منابع استراتژیک و همگانی کشور است و بسیاری از آنها غیرقابل تجدید هستند. از این‌رو نیاز است تا به عنوان یکی از راهکارهای مدیریت تقاضا، قیمت آب بالاتر برود تا ارزش این کالای گرانقیمت برای تمام مردم، ملموس شود. در غیر اینصورت، صرفه‌جویی در کالاهایی که ارزش چندانی ندارند، بی‌معنا به نظر می‌رسد.

وزیر نیرو به نگرانی بسیاری از مردم و کارشناسان نسبت به اثر افزایش قیمت آب و برق بر سبد هزینه‌های خانوارها و کشاورزان، نیز پاسخ داد. وی بیان کرد: حتی اگر لازم باشد، باید از یک دست یارانه و پرداختی‌هایی به خانوارها و کشاورزان داد و از همان دست، مبلغی بابت هزینه‌های آب و برق دریافت کرد تا به این صورت به ویژه اهمیت آب در نگاه آنها پررنگ شود.

 نیاز به 10سال همکاری ملی

اردکانیان در ادامه صحبت‌های خود، بیان کرد: برای دانستن اهمیت آب، باید این موضوع را در نظر داشت که کم‌آبی کشور تنها مربوط به چند سال و چند دهه گذشته نیست. سیستم قناتی که در ایران وجود داشته، نشان می‌دهد که ایران از هزاران سال پیش با مشکل کمبود آب مواجه بوده و قنات، راهکار پدران ما برای مدیریت این وضعیت بوده است.

وزیر نیرو بیان کرد: با این حال، این مشکل مهم تا حدود زیادی نادیده گرفته شده است. به عنوان مثال، در 40 سال گذشته، میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی 4 برابر شده و تعداد چاه‌های کشور هم 16 برابر شده است. این وضعیت سبب شده تا منابع تجدیدپذیر آب کشور، از 130 میلیارد مترمکعب در سال 1377 به 105 میلیارد مترمکعب در 5 سال اخیر کاهش یابد. اما اکنون ما نباید حتی چشم خود را به روی پساب‌ها هم ببندیم و باید آنها را به چرخه بازگردانیم.  وی در پایان سخنان خود عنوان کرد: کمرنگ کردن پیامدهای سوءمدیریت‌های چند دهه گذشته، نیازمند آن است که یک دهه (10سال) همکاری ملی برای آب اعلام شود و تمام مردم و مسوولان، در حد اختیارات و توانایی خود در آن ایفای نقش کنند. از طرفی باید ارتباطات بین‌المللی را تقویت کرد و از بخش‌های پژوهشی و دانشگاهی هم برای نظریه‌پردازی برای عبور از بحران آبی کمک گرفت.