پوسته ایران تحت فشار صفحات عربستان و هند

گروه راه و شهرسازی   

یک هفته از زمین‌لرزه 5.2 ریشتری تهران می‌گذرد و همچنان نگرانی مردم درباره وقوع زلزله‌یی با بزرگی 7ریشتر در پایتخت ادامه دارد.

 چند ساعتی از زلزله در تهران سپری نشده بود که شایعات درباره وقوع زلزله‌یی بزرگ در فضای مجازی دست به دست شد. البته برخی کارشناسان هم در گفت‌وگو با رسانه‌ها درباره افزایش احتمال وقوع زلزله‌یی بزرگ در تهران هشدار دادند و از مردم خواستند که در روزهای آینده هشیار باشند و حتی یکی از خبرگزاری‌ها با استنباط نادرست از یادداشت یکی از کارشناسان خبری را منتشر کرد که براساس آن از وقوع زلزله‌یی با بزرگی 7تا 7.5ریشتر طی 2تا 16هفته دیگر در پایتخت خبر می‌داد و تداوم انتشار این اخبار و اظهارنظرها جو و فضای روانی پایتخت را ملتهب‌تر کرد تا اینکه دیروز رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی از آرام شدن زمین تهران خبر داد و گفت: هم‌اکنون وضعیت بحرانی و خطرآفرین پایتخت از نظر زلزله و لرزه‌خیزی از وضعیت قرمز یا بحران به وضعیت زرد رسیده است.

علی بیت‌اللهی، رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی افزود: مقرر شد که وضعیت قرمز که برای آماده‌باش ۱۰۰درصدی است به آماده‌باش کامل(به دلیل جلوگیری از خستگی و فرسایش نیروهای امدادی همچنین یک نوع حالت آرامش که مورد نیاز جامعه است) تنزل یابد.

بیت‌اللهی در گفت‌وگو با پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با تاکید بر این مطلب که زلزله قابل پیش‌بینی نیست و داده‌ها و آمار و روند پس‌لرزه‌ها ملاک تخمین آینده زلزله احتمالی است، ادامه داد: روند پس‌لرزه‌ها و داده‌های دستگاه‌های شتاب‌نگار و لرزه‌نگار نشان می‌دهد که در منطقه حالت سکون و آرامش نسبی برقرار شده است. همچنین با توجه به آنکه از روز گذشته پس‌لرزه‌یی در منطقه رخ نداده است، این احتمال داده می‌شود که آرامش نسبی برقرار شود البته واقعا پیش‌بینی مطلق وجود ندارد و براساس داده‌های موجود اظهارنظر می‌شود.

او درباره علل زلزله‌های اخیر کشور که با وسعت، شدت و فراوانی غیرقابل انتظار درحال رخ دادن است، گفت: فعالیت گسل‌ها به دلیل نیروها و تنش‌های تکنوتیکی(زمین‌ساخت صفحه‌یی) است و در این میان صفحات عربستان و صفحات هند درحال فشار و حرکت به سمت فلات ایران هستند و آن را تحت فشار قرار می‌دهند و علت کوه‌زایی زاگرس و البرز هم همین حرکت‌های درونی زمین و فشارهایی است که به کل پوسته ایران وارد می‌شود.

رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی بیان کرد: از زلزله منجیل و رودبار که سال ۶۹ رخ داد تا حال حاضر که برای اغلب زلزله‌های رخ داده، گزارش تهیه و روند رخداد پس‌لرزه‌ها و زلزله‌های مختلف را مورد توجه قرار داده‌ام، این تنش و این جنبش زمین که آثار و علائم آن را به صورت زلزله‌های بزرگ، متوسط و کوچک در اقصا نقاط کشور می‌بینیم، جای شگفتی دارد.

این استاد زلزله‌شناسی کشور تصریح کرد: ویژگی زلزله‌های اخیر ناپایداری، وسعت فراوان و توزیع مکانی گسترده است در مجموع واقعیتی که وجود دارد، این است که بعد از چند سال سکون و آرامش نسبی لرزه‌یی در کشور، فعالیت گسل‌ها به دلیل نیروها و تنش‌های تکنوتیکی(زمین‌ساخت صفحه‌یی) فعال شده‌اند.

او اضافه کرد: پس از چندین سال سکون نسبی در زمینه فعالیت گسل‌ها و لرزه‌خیزی، زلزله کرمانشاه با بزرگای 7.3ریشتر که حدود دو ماه گذشته رخ داد و پس‌لرزه‌های فراوانی هم داشت و پس از آن شاهد ۳زلزله بزرگ در هجدک کرمان، کوهبنان کرمان و لنگرود بودیم.

او یادآور شد: طی ۲۰سال گذشته تا پیش از زلزله چهارشنبه شب(۲۹ آذر ماه) در استان البرز حدود ۱۰۰زلزله ثبت شده بود اما ظرف دو ماه اخیر که مصادف با زلزله کرمانشاه است و چند روز پیش از آن تاکنون بیش از ۵۰ زلزله در منطقه کرج، ملارد و مارلیک ثبت شده که نشان می‌دهد بالاخره منطقه از نظر بی‌هنجاری و جنبش لرزه‌یی فعالیت بیشتری را از خود نشان می‌دهد. این امر در کشور در نقاط مختلف کشور محسوس است و علت آن هم خصلت‌ لرزه زمین‌ساختی کل کشور ایران است که در معرض تنش مستمر و دایمی است.

 زلزله‌ها ربطی به هارپ ندارد

تقریبا از 10سال پیش شایعاتی درباره علل وقوع خشکسالی، توفان، زلزله و... در کشور منتشر شد که علت اصلی آن را در به‌ کارگیری سیستم هارپ خلاصه می‌کرد و این شایعات از زلزله اخیر کرمانشاه و رویت نور در آسمان برخی شهرها در شبکه‌های اجتماعی ازجمله تلگرام شدت گرفت اما مدیر بخش مرکز زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه و مسکن وقوع زلزله به ‌دلیل سیستم هارپ در کشور را از بیخ ‌و بن نادرست اعلام کرد و گفت: اظهارنظرها در رابطه با اینکه عامل وقوع حوادثی مانند زلزله «هارپ» است، غیرواقعی بوده و امکان ایجاد چنین سیستمی که زیر زمین را تحت تاثیر قرار دهد، وجود ندارد.

او با تاکید بر اینکه رکوردهای زلزله کاملا شناخته‌ شده هستند، اضافه کرد: رکوردهای مربوط به انفجار یا سیستم هارپ هم مشخص بوده و با رکوردهای زلزله کاملا متفاوت است.

بیت‌اللهی یادآور شد: زلزله اخیر استان کرمانشاه در بسیاری از ایستگاه‌های دنیا ثبت شده و چنین شایعاتی از بیخ ‌و بن نادرست است.

 زلزله تهران بسیار خطرناک خواهد بود

درحالی که به گفته مدیر بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی سکون لرزه‌شناسی در ملارد روی داده است اما پایتخت با بیش از 300گسل شناخته شده و 13گسل فعال همواره در معرض وقوع زلزله‌یی جدید قرار دارد و بهترین اقدام بلندمدت برای کاهش تلفات زلزله احتمالی تهران بهبود در کیفیت ساخت و ساز و مصالح به کارگرفته شده در ساختمان‌های پایتخت است. رییس انجمن بتن امریکا ACI شاخه ایران در این باره گفت: اگر در تهران زلزله‌یی رخ دهد، فاجعه روی می‌دهد بنابراین سوال این است چه برنامه‌یی برای تخریب کمتر در این خصوص دارید.

به گزارش فارس، جواد برنجیان در بیستمین جشنواره بتن و زلزله با تاکید بر اینکه همواره گفته می‌شود زلزله یک بلای طبیعی است، افزود: زلزله یک بلای طبیعی است اما چرا به آن پدیده گفته نمی‌شود؟ چرا در ژاپن برای این پدیده برنامه‌ریزی مناسبی صورت گرفته اما در ایران همواره ترس از زلزله وجود دارد، چرا نباید از ژاپن الگوبرداری کنیم؟

رییس انجمن بتن امریکا ACI شاخه ایران تصریح کرد: وزارت راه باید در یک مسیر معین برای مقابله با زلزله حرکت کند و اگرچه برنامه 12ساله برای افزایش کیفیت بتن داریم، سوال این است که برای بالا بردن کیفیت بتن چه کارهایی انجام دادیم؟

او با اشاره به تدوین افزایش کیفیت بتن تا سال 1404 گفت: قرار است، مقاومت بتن در سال 97 به 35مگاپاسکال و در سال 1400 به 500 مگاپاسکال برسد.

 کیفیت بالاتر ساختمان‌های بتنی

رییس مرکز تحقیقات بتن ایران هم در همین همایش با اشاره به اینکه ۱۸درصد ساختمان‌های تهران بتنی هستند، اظهار کرد: اگر بخواهیم ساختمان‌های بتنی را از لحاظ کیفیت با ساختمان‌های فلزی مقایسه کنیم، ساختمان‌های بتنی از لحاظ کیفیت بالاتر هستند.

به گزارش فارس، مصطفی احمدوند تصریح کرد: اگر کیفیت در ساخت بتن رعایت شود قطعا کیفیت ساخت و ساز بتنی بهتر از ساختمان‌های فلزی خواهد بود.

احمدوند با اشاره به اینکه استانداردهای ملی بتن ۲۰سال پیش تدوین و به موسسه استاندارد و سایر سازمان‌ها ارائه شد، افزود: نقشه راه دور دوم چشم‌انداز توسعه پایدار بتن در ساخت و ساز بتنی ایمن تدوین شد.

او بیان کرد: ۲۷ استاندارد تاکنون برای بتن نوشته شده و به موسسه استاندارد ارائه و به شکل استاندارد ملی و اجباری درآمده است بنابراین سال گذشته چشم‌انداز ۲۰ساله جدید تدوین و به موسسه استاندارد ارائه شد.

رییس مرکز تحقیقات بتن ایران با تاکید بر اینکه نظام بازرسی بتن آماده، مصالح و شن و ماسه و ساخت و ساز بتنی ایمن باید توسط افراد ذی‌صلاح و با اخلاق اجرا و رعایت شود، گفت: در چشم‌انداز جدید تدوین شده، نقشه راه دور دوم چشم‌انداز توسعه پایدار بتن و ساخت و ساز بتنی ایمن قصد دارد از دولتمردان، بخش خصوصی، سازمان‌ها و انجمن‌های صنفی بخواهد که با این نقشه راه آشنا شوند و آرام آرام این چشم‌انداز پیاده شود. احمدوند ادامه داد: در وهله اول وزارت علوم باید آموزش این چشم‌انداز را در کتب و دانشگاه‌ها و هیات علمی‌ها آغاز کند، یعنی هیات علمی دانشگاه‌ها باید جزوات جدید را به دانشجویان تدریس کنند سپس آرام آرام به همان چشم‌انداز ۲۰ساله که همانا بتن پایدار و ساخت و ساز ایمن است، برسیم.

به گفته رییس مرکز تحقیقات بتن ایران، این آیین‌نامه و نقشه راه به وزارت علوم، وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازی، موسسه استاندارد و سازمان نظام مهندسی ارائه شده است.