فصل تازه شفافیت در بازار سهام

گروه بورس  مسعود کریمی   

تغییر رویکرد سکاندار فعلی بورس کشور و اتخاذ سیاست‌هایی در راستای افزایش شفافیت در بازار سرمایه ایران بسیار ملموس‌تر از گذشته مشاهده می‌شود. در همین حال، تدوین قوانین جدید معاملاتی«دستورالعمل افشای اطلاعات» که پارامتر‌‌های دوگانه شفافیت و نقدشوندگی را در پی دارد نیز در جای خود قابل تامل است. چرا که در گام نخست با ممنوعیت ارائه گزارشات پیش‌بینی سود از طرف شرکت‌ها، نقش تحلیلگران، شرکت‌های پردازش اطلاعات و شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری دارای مجوز از سازمان بورس در بازار سهام پررنگ‌تر خواهد شد که این اقدام در یک بازه زمانی مشخص موجب افزایش شفافیت سایر گزارش‌های شرکت‌ها نیز خواهد شد. افزون بر این مشاهده می‌شود که، در سایر بورس‌های دنیا همچنین موضوعی (ارائه پیش‌بینی سود) از طرف شرکت‌ها مطرح نیست و بازار‌های مالی به سمت افزیش تحلیل‌پذیری شرکت‌ها و رشد نقدشوندگی حرکت می‌کنند.

بر این اساس اجرای چنین دستورالعملی برای ناشران بورسی بسیار با اهمیت انگار می‌شود. چرا که انتشار پیش‌بینی سود شرکت بدون هیچ گونه پشتوانه عقلایی و بر اساس حدسیات و خوش‌بینی به تمام عوامل تاثیرگذار سیاسی و اقتصادی در وضعیت شرکت، مسوولیتی سنگین را از دوش شرکت‌ها بر خواهد داشت.

در همین حال، افزایش تحلیل‌پذیری بازار سهام علاوه بر جذب سرمایه‌ جدید، چشم‌انداز بازار را هم به نوعی برای سرمایه‌گذاران تازه‌وارد روشن‌تر خواهد کرد. با توجه به تحولات اخیر مشاهده می‌شود، شرکت‌‌هایی که اقدام به انتشار گزارش‌های پیش‌بینی سود در بازار می‌کردند همچنان می‌بایست تا پایان سال مالی فعلی به رویه گذشته عمل کنند. این در حالی است که پس از آن با شروع دوره جدید معاملاتی بیشتر شاهد گزارش‌های تفسیری از ناشران خواهیم بود اما در این بین با حذف «EPS»، «P/E» بازار هم از تابلو حذف خواهد شد چرا که معیار اندازه‌گیری P/E  بازار استفاده از قیمت‌ سهام و EPS شرکت مورد نظر بود.

به هر حال، اجرای دستورالعمل افشای اطلاعات در بازار سهام که در جای خود بسیار مناسب ارزیابی می‌شود به نوعی خبر از پایان دوران غیب‌گویی شرکت‌ها را نیز می‌دهد اما توجه به این نکته که برخورد با شرکت‌های متخلف همانند گذشته ممنوعیت از داد و ستد نماد شرکت‌ها در معاملات خواهد بود نیز حایز اهمیت است چرا که با این روش برخورد فقط سهامداران بازنده خواهند بود و زیان زیادی را متحمل می‌شوند. اما در صورتی که سازمان با همکاری قوه قضاییه نوع برخورد را از توقف نماد تغییر دهد و با عاملان اصلی و متخلف در شرکت‌ها برخورد کند بطور قطع و به نوعی نا‌خواسته زمینه افزایش اعتماد‌سازی برای بازیگران بازار سهام فراهم خواهد شد. همچنین، توقف نماد شرکت‌هایی که 20 درصد در بازه زمانی مشخص افزایش و کاهش داشته باشند با توجه به عمق کم بازار نمی‌تواند عاملی برای افزایش جذابیت بورس محسوب شود.

 افزایش شفافیت اطلاعات و بهبود نقدشوندگی

در همین رابطه، مدیرعامل بورس تهران در تشریح وظایف نظارت بر ناشران که با دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات به بورس اوراق بهادار تهران واگذار شده است، گفت: دستورالعمل افشای اطلاعات از امروز در بورس اجرایی می‌شود. به گزارش بورس تهران، حسن قالیباف اصل در تشریح بخشی از وظایف نظارت بر ناشران که با دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات به بورس اوراق بهادار تهران واگذار شده است، گفت: در راستای افزایش شفافیت اطلاعاتی ناشران و بهبود نقدشوندگی اوراق بهادار، دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان، دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران، دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران توسط هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار اصلاح و برای اجرا در تاریخ ۲۹ آذرماه امسال ابلاغ شد. مدیرعامل بورس تهران افزود: بر این اساس تاریخ اجرایی شدن این دستورالعمل‌ها طبق ابلاغیه سازمان بورس، از امروز است که در این راستا بخشی از وظایف نظارت بر ناشران، به بورس اوراق بهادار تهران واگذار شده است. قالیباف اصل از جمله مهم‌ترین اصلاحات صورت گرفته در این دستورالعمل‌ها را مواد ۳۸ و ۳۹ دستورالعمل پذیرش عنوان کرد و افزود: برخی مواد دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات و جایگزین شدن گزارش تفسیری مدیریت به جای گزارش پیش‌بینی عملکرد سالانه است.

 توقف غیرشفاف‌ها

وی ادامه داد: مطابق اصلاحات اعمال شده در این مواد، چنانچه ناشر الزامات دستورالعمل پذیرش را رعایت نکند یا در مواعد تعیین شده در دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات اقدام به افشای اطلاعات نکند یا اینکه عملکرد شرکت طی دو سال مالی گذشته منجر به زیان شده باشد، بورس باید علاوه بر اطلاع به عموم، نماد معاملاتی ناشر را وارد فرایند تعلیق کند.

سخنگوی بورس تهران تاکید کرد: فرایند تعلیق یعنی نماد معاملاتی ناشر با احتیاط مورد معامله قرار می‌گیرد و چنانچه ناشر در مهلت ارائه شده توسط بورس اقدامات اصلاحی را انجام دهد از شمول آن خارج می‌شود؛ در غیر این صورت نماد معاملاتی ناشر تعلیق و وارد فرایند لغو پذیرش می‌شود. قالیباف اصل توصیه کرد: سرمایه‌گذاران باید نسبت به فهرست اعلام شده توسط بورس و ریسکی که از عدم رعایت الزامات دستورالعمل پذیرش و افشا متوجه آنها است آگاه باشند. این فهرست شامل نماد معاملاتی ناشر، دلایل ورود شرکت به این فهرست، اسامی اعضای هیات‌مدیره و مدیرعامل ناشر است. مدیرعامل بورس تهران یکی از تغییرات با اهمیت دستورالعمل افشا را، جایگزین شدن گزارش تفسیری مدیریت به جای گزارش پیش‌بینی عملکرد سالانه دانست و گفت: گزارش تفسیری مدیریت گزارشی از صورت‌های مالی و دیگر داده‌های آماری ناشر است که به باور مدیریت شرکت به فهم و درک بیشتر سهامداران شرکت از وضعیت مالی فعلی و آینده، تغییرات در وضعیت مالی و نتایج عملیات شرکت کمک خواهد کرد.

وی خاطرنشان کرد: ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مکلفند گزارش تفسیری مدیریت را همراه با صورت‌های مالی میان دوره‌یی ۳، ۶ و ۹ ماه و صورت‌های مالی سالانه، تهیه و افشا کنند. همچنین شرکت‌ها می‌بایست اظهارنظر حسابرس خود نسبت به گزارش تفسیری مدیریت، که همراه صورت‌های مالی میان‌دوره‌یی ۶ ماهه و سالانه ارائه می‌شود را نیز ارائه کنند. به گفته این مقام مسوول، ضوابط تهیه و راهنمای به‌کارگیری گزارش تفسیری مدیریت طی ابلاغیه‌یی به اطلاع ناشران، حسابرسان و سایر استفاده‌کنندگان می‌رسد.

 توقف پرنوسان‌ها

مدیرعامل بورس تهران در ادامه اصلاح مهم دیگر مربوط به دستورالعمل نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران را در خصوص نوسان قیمت سهام دانست و اظهار داشت: اگر قیمت پایانی سهم طی ۵ روز معاملاتی متوالی در دامنه عادی نوسان قیمت، بیش از ۲۰ درصد افزایش یا کاهش داشته باشد، بورس موظف است در نخستین زمان ممکن از لحاظ فنی نماد معاملاتی را متوقف و از ناشر درخواست ارائه اطلاعیه شفاف‌سازی درخصوص علت نوسان قیمت سهم کند. البته نماد متوقف شده در روز معاملاتی بعد با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد. وی برگزاری کنفرانس اطلاع‌رسانی برای شفاف‌سازی نوسان‌های شدید قیمتی را مهم ارزیابی کرد و افزود: همچنین در صورتی که قیمت پایانی سهم طی ۱۵ روز معاملاتی متوالی در دامنه عادی نوسان قیمت، بیش از ۵۰ درصد افزایش یا کاهش داشته باشد، بورس موظف است در نخستین زمان ممکن از لحاظ فنی نماد معاملاتی را متوقف کرده و از ناشر درخواست برگزاری کنفرانس اطلاع‌رسانی کند. ضمن اینکه نماد معاملاتی حداکثر پس از ۲ روز کاری با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.