تهران ۱۵ ایستگاه لرزه‌نگاری دارد؛ استانبول ۳۵۰ ایستگاه

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی کشور گفت: ۱۵ ایستگاه لرزه‌نگاری در تهران وجود دارد اما تعداد این ایستگاه‌ها در استانبول ۳۵۰ ایستگاه است. مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی کشور در گفت‌وگو با ایلنا در رابطه با اظهاراتی مبنی بر اینکه صفحه عربستان از جنوب غربی و هندوشاه از شرق و جنوب شرقی و سیبری از شمال شرقی به ایران فشار وارد می‌کنند و مقاومت ایران در مقابل فشارهای وارده منجر به بروز گسل‌ها و شکستگی‌های متعددی شده است، گفت: پلیت(صفحه زمین) عربستان به پلیت ایران فشارهایی وارد می‌کند که موجب جابه‌جایی پوسته زمین می‌شود، دریای سرخ درحال باز شدن است و در آنجا یک اقیانوس درحال شکل‌گیری است البته هنوز تبدیل به اقیانوس نشده و دریاست اما در آن قسمت پوسته جدیدی ساخته می‌شود که پوسته اقیانوسی جدید است این پوسته بین شبه‌جزیره عربستان و آفریقا شکل می‌گیرد و هر چقدر به این پوسته اضافه شود، پوسته‌های قبلی را به عقب می‌راند و هل دادن دو طرف موجب شده شبه‌جزیره عربستان به سمت شمال و شمال شرقی حرکت کند و این حرکت موجب می‌شود ورقه‌هایی که ایران روی آن وجود دارد از این مساله تاثیر بپذیرند. زارع افزود: ورقه ایران در بین این دو درحال کوتاه‌شدگی و فشرده شدن است و حرکت‌های فشاری روی آن زیاد اتفاق می‌افتد که بخشی از این حرکات موجب زمین‌لرزه می‌شود. تقریبا حدود ۱۰درصد از این حرکات موجب زمین‌لرزه می‌شود. این پوسته‌ها در سال حدود 5/2تا ۳سانتی‌متر کوتاه می‌شود که این اتفاقات در ارتفاعات زاگرس، البرز و آذربایجان درحال رخ دادن است البته همه این حرکات منجر به زلزله نمی‌شود به همین دلیل است که در ارتفاعات تغییر شکل داریم اما زلزله کمتر است. وی در پاسخ به این سوال که از لحاظ سخت‌افزاری تا چه میزان با استانداردهای جهانی فاصله داریم، بیان کرد: باید مشخص شود که با چه کشورهایی مقایسه صورت می‌گیرد؟ چراکه افغانستان هم دستگاه لرزه‌نگاری دارد و امریکا هم تولید‌کننده این دستگاه‌هاست. از نظر زیرساخت فنی، تشکیلات، دانشمند و به طور کلی از لحاظ علمی به خصوص نیروی انسانی با ترکیه تفاوتی نداریم اما از نظر زیرساخت‌های تجهیزات مختلف فنی ۱۰تا ۱۵سال از ترکیه عقب‌تر هستیم. زارع ادامه داد: این مقایسه را نسبت به شیلی هم می‌توان انجام داد. از نظر علمی و سواد با آنها فاصله‌یی نداریم اما از نظر تجهیزات فاصله زیاد است. مکزیک و شیلی درحال توسعه هستند اما در این زمینه موفق بودند. امریکا و ژاپن پیشرو هستند و در جایگاه اول حرکت می‌کنند. اینکه نسبت به آنها چقدر عقب‌تر هستیم را باید از جنبه‌های مختلف بررسی کرد. مثل نیروی انسانی و این درحالی است که بسیاری از افرادی که در کشور ما دکترای این حوزه را کسب می‌کنند به امریکا سفر می‌کنند. وی افزود: از نظر تعداد دستگاه‌ها هم کشوری مثل ژاپن ۲۵هزار ایستگاه شتاب‌نگاری دارد که همه این دستگاه‌ها آنلاین و با هم در ارتباطند. در ایران ۱۱۰۰ ایستگاه داریم که هیچ‌کدام آنها آنلاین نیستند و به صورت آفلاین کار می‌کنند و بسیاری از این دستگاه‌ها حتی کار هم نمی‌کنند؛ یعنی زمانی که زلزله اتفاق می‌افتد، تعداد زیادی از دستگاه‌های شتاب‌نگار چیزی ثبت نمی‌کنند. این دستگاه‌ها برای دهه ۸۰ میلادی هستند و عمر آنها ۳۰سال است که بعضی از آنها درحال کار کردن هستند. زارع در ادامه گفت: دستگاه‌های نسل جدید‌تر در تهران نصب هستند ۱۵ ایستگاه لرزه‌نگاری در تهران وجود دارد اما تعداد این ایستگاه‌ها در استانبول ۳۵۰ ایستگاه است. در شهر توکیو بالای ۴۰۰ ایستگاه وجود دارد؛ بنابراین از نظر تعداد ایستگاه‌ها حتی با کشورهای همسایه قابل مقایسه نیستیم. از نظر توسعه نرم‌افزار نیز ترکیه از ما جلو‌تر است، این کشور حداقل 5 سال است که این مسیر را به سرعت طی کرده است. این به این معنا نیست که ما نمی‌توانیم کاری انجام دهیم اما در یک وقفه بی‌توجهی قرار گرفتیم که این وقفه باید به سرعت پر شود. در کشوری مثل رومانی که یک کشور درجه ۳ اروپایی است، ۱۳۰ ایستگاه برخط لرزه‌نگاری و شتاب‌نگاری از سال ۲۰۱۳ در آن درست شده که مرتب و منظم درحال فعالیت است. این کشور ۱۴۰کیلومتر ساحل دارد که عدد بزرگی نیست اما برای همین ساحل سامانه سونامی نصب کرده‌اند. وی در پاسخ به این سوال که گسل اشتهارد دو ماه قبل از وقوع زمین‌لرزه در تهران فعالیت‌هایی داشته که موجب نگرانی شده بود و اینکه اگر باعث نگرانی شد چرا اطلاع‌رسانی در این خصوص صورت نگرفت، بیان کرد: به هر حال شاهد این بودیم که مساله‌یی درحال رخ دادن است و احتمال این وجود داشت که تکان‌هایی اتفاق بیفتد. اگر کسی بخواهد لرزه‌ها را رصد کند اولا باید این مساله را مد نظر قرار داد که با تعداد زیادی دستگاه‌های لرزه‌نگاری می‌توان راجع ‌به رخداد لرزه‌ها نظر داد و نسبت به آنها ابراز نظر کرد تا مشخص شود احتمال زلزله بعدی وجود دارد یا خیر. نکته دوم این است که دستگاهی نصب شود و انتظار داشته باشید که زمین‌لرزه‌های کوچک نیز در آن قابل تشخیص باشد اما ممکن است این اتفاق نیفتد.