توجه مردم به شاخص توانگری برای بازپرداخت خسارت‌ها

  اعتراض شرکت‌‌های بیمه به توانگری اعلامی      

تردید در ضمانت اجرایی آیین‌نامه 69 توانگری بیمه‌ها

گروه بانک وبیمه | احسان شمشیری|

توانگر مالی شرکت‌‌های بیمه برای سال 1396 توسط بیمه مرکزی اعلام شده و به دنبال آن، تعدادی از شرکت‌‌های بیمه نسبت به اعلام این ارقام اعتراضاتی را مطرح کرده‌اند و خواستار بهبود شاخص‌های اعلام شده هستند.

به گزارش «تعادل» در این بررسی‌ها، سطح توانگری شرکت‌‌های بیمه ایران، دی و میهن 4 اعلام شده و بیمه حافظ در سطح 5 قراردارد. نکته دیگر اینکه در برخی شرکت‌‌ها هرچند سطح توانگری فرقی نکرده است اما نسبت توانگری مالی شرکت‌‌ها جابه‌جا شده و کاهش داشته است. حبیب میرزایی، معاونت نظارت بیمه مرکزی، زوایای توانگری مالی اعلامی شرکت‌‌های بیمه در سال 96 را مورد بررسی قرار داد و گفت: برخی شرکت‌‌های بیمه در ارسال شاخص‌های مورد نظر برای محاسبه توانگری مالی مقداری وقفه داشتند در این راستا اطلاعات آنها هنوز تکمیل نشده است. وی ضمن تاکید بر اینکه محاسبه توانگری مالی شرکت‌‌های بیمه برای سال 96 بر مبنای اطلاعات و صورت‌های مالی آنها در سال 95 صورت گرفته، تصریح کرد: بنابراین شرکت‌‌های بیمه‌یی که در سال 96 افزایش سرمایه داشته‌اند در این محاسبه مورد بررسی قرار نگرفته است. معاون نظارت بیمه مرکزی در خصوص شرکت‌‌های بیمه ستاره‌دار نیز اذعان داشت: سه شرکت بیمه پارسیان، دانا و دی نیازمند تکمیل اطلاعات ارسالی به بیمه مرکزی هستند ضمن اینکه برخی ایرادات به اطلاعات ارسالی آنها وارد شده که طبق هماهنگی با شرکت‌‌های مورد نظر، قرار شده با ارسال داده‌های تکمیلی، توانگری مالی آنها مورد بازنگری قرار گیرد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا احتمال افزایش توانگری مالی آنها وجود دارد، متذکر شد: فعلا نمی‌توان نتیجه‌گیری کرد بلکه زمانیکه اطلاعات آنها تکمیل شودو ایرادات مورد نظر مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد، در ان زمان نتیجه نهایی اعلام خواهد شد.

معاون نظارت بیمه مرکزی در خصوص صحبت اخیر مدیرعامل بیمه حافظ مبنی براینکه سطح پنج توانگری با افزایش سرمایه 100 درصدی بیمه حافظ تعارض دارد، تاکید کرد: توانگری اعلامی بر مبنای صورت‌های مالی و داده‌های سال 95 است بنابراین سطح توانگری بیمه حافظ در بازه مورد بررسی در سطح پنج قرار دارد.

 جدول توانگری براساس صورت‌های مالی سال گذشته

جدول توانگری مالی شرکت‌‌های بیمه بر اساس صورت‌های مالی حسابرسی شده پارسال این شرکت‌‌ها تنظیم شده است. طبق این بررسی شرکت‌‌های بیمه آسیا، البرز، ملت، سامان، نوین، پاسارگاد، کارآفرین، ما، سرمد، اتکایی ایرانیان، امید، ایران معین، آسماری و اتکایی امین از سطح یک توانگری مالی برخوردارند. شرکت‌‌هایی که در سطح یک توانگری و وضعیت مطلوب قرار دارند نسبت توانگری آنها برابر 100 درصد و بیشتر است؛ این شرکت‌‌ها برای ایفای تعهدات خود در مقابل بیمه گذاران و صاحبان حقوق آنها از توانایی کافی برخوردارند.

 7شرکت بیمه در سطح 2 توانگری مالی

شرکت‌‌های دانا، معلم، پارسیان، رازی، سینا، کوثر و تعاون در سطح 2 توانگری مالی قرار گرفته اند؛ نسبت توانگری مالی سطح 2 بیش از 70 درصد و کمتر از 100 درصد است. طبق شاخص‌های تعریف شده سطح 2 توانگری به این معناست که شرکت‌‌های بیمه توانایی ایفای تعهدات خود را دارند ولی باید برای رسیدن به سطح مطلوب وضع مالی خود را ترمیم و تقویت کنند. برابر برنامه‌ریزی انجام شده بیمه مرکزی از این شرکت‌‌ها ارائه برنامه ترمیم وضعیت مالی سه ساله و برنامه افزایش سرمایه را درخواست کرده است که پس از بررسی و تایید برای اجرا به شرکت‌‌های مشمول ابلاغ می‌شود.

 هیچ شرکتی در سطح 3 قرار نگرفت

نسبت توانگری مالی سطح 3 بیش از 50 درصد و کمتر از 70 درصد است و برابر مقررات موجود شرکت‌‌هایی که در این سطح قرار می‌گیرند، موظفند علاوه بر اعلام برنامه ترمیم وضعیت مالی 2 سال به تفکیک هر سال برنامه افزایش سرمایه برای 2 سال آتی را نیز ارائه کنند. این برنامه‌ها باید به گونه‌یی باشد که در آن چگونگی ارتقای سطح توانگری در 2 سال آینده را به روشنی نشان دهد. در بررسی بیمه مرکزی هیچ یک از شرکت‌‌های بیمه در سطح 3 توانگری قرار نگرفته است.

 3 شرکت بیمه در سطح 4 توانگری

نسبت توانگری مالی سطح 4 بیش از 10 درصد و کمتر از 50 درصد است. شرکت‌‌هایی که در سطح چهار قرار می‌گیرند، باید برنامه ترمیم وضعیت مالی و برنامه افزایش سرمایه برای سال آینده ارائه و تمهیدات لازم برای ارتقای سطح توانگری خود را ارائه کنند. علاوه بر این با توجه به سطح توانگری، این شرکت‌‌ها موظفند به استناد ماده 12 آیین نامه توانگری برخی اقدام‌های فوری از جمله کاهش صدور بیمه نامه نپرداختن پاداش به مدیران و خودداری از سرمایه‌گذاری در بخش‌های کم بازده را انجام دهند. در بررسی بیمه مرکزی سه شرکت بیمه ایران، دی و میهن در سطح چهار توانگری مالی قرار دارند.

 بیمه حافظ در سطح 5 توانگری

نسبت توانگری مالی سطح 5 کمتر از 10 درصد است و چنانچه نسبت توانگری یک موسسه بیمه در این سطح باشد، بیمه مرکزی مجاز است پروانه فعالیت آن را در یک یا چند رشته بیمه تعلیق یا ابطال کند. بیمه مرکزی، بیمه حافظ را در سطح 5 توانگری قرار داده است و از این رو سهامداران آن اقدام‌های لازم برای افزایش سرمایه تا سقف 122 میلیارد ریال را انجام داده و درخواست خود را برای افزایش دوباره سرمایه به بیمه مرکزی ارسال کرده است که سبب می‌شود سطح توانگری آن ارتقا یابد. همچنین سطح توانگری مالی بیمه آرمان همچنان در بیمه مرکزی در دست بررسی بوده و هنوز نتایج آن اعلام نشده است.

به مردم و بیمه‌گذاران توصیه می‌شود به سطح توانگری مالی شرکت‌‌های بیمه که توسط بیمه مرکزی تایید شده است، به عنوان معیار اصلی انتخاب بیمه‌گر خود توجه کرده است و در عین حال از توجه به سابقه فعالیت و گستره خدمات هر شرکت بیمه و شیوه رسیدگی و پرداخت خسارت در شرکت‌‌های بیمه غفلت نکنند. به نظر می‌رسد، برخی شرکت‌‌های بیمه در ارسال اطلاعات مورد نیاز به بیمه مرکزی تعلل داشته‌اند که اکنون با اعلام رسمی توانگری مالی از سوی نهادنظارتی، ملزم به ارسال داده‌های لازم به بیمه مرکزی شده‌اند تا اطلاعات آنها تکمیل شود.

پاره‌یی تغییرات در جدول توانگری مالی شرکت‌‌های بیمه در سال 96 جالب توجه به نظر می‌رسد از جمله شرکت‌‌های بیمه ستاره داری که برخی ابهامات را ایجاد کرده ضمن اینکه گفته می‌شود بعضی بیمه گران به توانگری اعلامی اعتراضاتی داشته‌اند. بیمه حافظ افزایش سرمایه خود را به ثبت رسانده است و سرمایه را در حال حاضر به 12 میلیارد تومان رسانده که هرچند با سرمایه مصوب هیات وزیران فاصله بسیاری دارد اما سطح توانگری شرکت را تغییر می‌دهد. در این میان سطح توانگری مالی 3 شرکت بیمه نسبت به سال گذشته از سطح یک به سطح دو رسیده است.

بیمه مرکزی توصیه کرده که بیمه‌گذاران به سطوح توانگری اعلام شده شرکت‌‌ها به عنوان معیار اصلی توانایی مالی توجه داشته باشند و از گستره خدمات و وضعیت رسیدگی به خسارت‌ها وپرداخت آن نیز غفلت نکنند. شرکت‌‌هایی که در کنار سطح توانگری آنها علامت ستاره ثبت شده نسبت به سطح محاسبه شده اعتراضاتی را اعلام کرده‌اند و این نسبت‌ها در بیمه مرکزی در دست بررسی است و احتمال تجدید نظر وجود دارد.

نماد بیمه میهن نیز در روزهای گذشته بسته شده و هرچند که آیین نامه 69 الزاماتی را برای اصلاح توانگری مالی شرکت‌‌ها اعلام کرده است اما توانگری مالی این شرکت از سال 93 افت شدید دارد و در این سال‌ها در سطح 4 و 3 بوده اما اقدام مفیدی برای اصلاح آن صورت نگرفته و به نظر می‌رسد که آیین نامه مذکور ضمانت اجرایی چندانی ندارد.

طبق ماده‌۷ آیین‌نامه نظارت‌بر ‌توانگری ‌مالی ‌موسسات ‌بیمه، سطح توانگری مالی موسسات بیمه در ۵ سطح تعیین می‌شوند. سطح‌ یک‌ مقدار نسبت توانگری مالی موسسه بیمه برابر با 100 درصد و بیشتر است. سطح‌۲ بیش از 70 درصد و کمتر از 100 درصد، سطح‌۳ بیش از 50 درصد و کمتر از 70 درصد، سطح‌۴ بیش از 10 درصد و کمتر از 50 درصد و سطح‌۵کمتر از 10 درصد است.

بر این اساس درماده ۹ آیین‌نامه توانگری آمده چنانچه نسبت توانگری مالی موسسه بیمه حسب نظر بیمه مرکزی در سطح ۳ باشد، موسسه موظف است علاوه بر برنامه ترمیم وضعیت مالی، برنامه افزایش سرمایه خود را برای ۲ سال مالی آتی (به تفکیک سالانه) تهیه و جهت رسیدگی به بیمه مرکزی ارائه دهد. در این برنامه‌ها موسسه بیمه باید نشان دهد که چگونه نسبت توانگری مالی خود را ظرف ۲ سال حداقل تا سطح ۲ ارتقاء خواهد داد. برنامه افزایش سرمایه موسسه بیمه حداقل شامل مواردی زیراست: ۱-صورت گردش وجوه و صورت حساب جامع سرمایه، ۲- روش‌ها و منابع تامین سرمایه و هزینه و ریسک هر یک، ۳- مبالغ و زمان تامین سرمایه، ۴- نحوه و موارد مصرف سرمایه، ۵-سیاست پرداخت پاداش به هیات‌مدیره و مدیران.

چنانچه نسبت توانگری مالی موسسه بیمه حسب نظر بیمه مرکزی در سطح ۴ باشد، موسسه موظف است برنامه ترمیم وضعیت مالی و برنامه افزایش سرمایه خود را برای سال مالی آتی تهیه و جهت رسیدگی به بیمه مرکزی ارائه دهد. در این برنامه‌ها موسسه بیمه باید نشان دهد که چگونه نسبت توانگری مالی خود را ظرف یک‌‌سال حداقل تا سطح ۳ ارتقا خواهد داد.

در ماده ۱۲ آیین‌نامه 69 آمده است: موسسه بیمه‌یی که نسبت توانگری مالی آن طبق اعلام بیمه مرکزی در یکی از سطوح ۳ و ۴ باشد علاوه بر اقدامات مذکور در مواد ۸ تا ۱۱ این آیین‌نامه بر حسب مورد، موظف است به نحوی که بیمه مرکزی تعیین می‌کند تعدادی از اقدامات را فوراً به مرحله اجرا درآورد. بیمه ایران نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و پررنگ‌ترین بیمه کشور که بیش از 30درصد بازار بیمه کشور را در اختیار دارد هنوز نتوانسته است از سال 1393 نسبت توانگری مالی خود را اصلاح کند. به نظر می‌رسد خلأ نیروی انسانی یکی از مهم‌ترین معضلات این شرکت بزرگ بیمه‌یی کشور باشد. هرچند که این شرکت سعی دارد بدنه مدیریتی خود را با استخدام نیروهای جدید اصلاح کند اما سوال اصلی این است که با چنین نیازی و با این وضعیت توانگری به چه دلیل دولت اجازه خروج نیروی انسانی از این شرکت را می‌دهد به نظر می‌رسد با توجه به بضاعت و توان این شرکت بازنگری در مساله نیروی انسانی در این شرکت ضروری است.

از سوی دیگر نسبت توانگری بیمه حافظ 27 درصد رشد منفی داشته است و به نظر نمی‌رسد که افزایش سرمایه این شرکت در روزهای باقی مانده از سال به همین راحتی هم پیش رود.

در ماده ۱۳ آیین‌نامه 69 آمده است: چنانچه نسبت توانگری مالی موسسه بیمه طبق اعلام بیمه مرکزی در سطح ۵ باشد، بیمه مرکزی مجاز است پروانه فعالیت موسسه بیمه را در یک یا چند رشته بیمه‌یی تعلیق یا ابطال نماید. نکته دیگر عملکرد بیمه آرمان و عدم اعلام توانگری مالی این شرکت از سوی بیمه مرکزی است. با توجه به اتمام مهلت اعلام توانگری‌های مالی که طبق آیین نامه تا مهرماه فرصت دارد معلوم نیست که عدم شفاف‌سازی توانگری مالی این شرکت به دلیل تاخیر در ارسال اطلاعات از سوی بیمه آرمان یا بیمه مرکزی در بررسی توانگری مالی شرکت است. در حالی که بیمه مرکزی توصیه کرده است که بیمه‌گذاران نسبت به سطح توانگری مالی بیمه‌گران خود حساس باشند.

در ماده 15 آیین نامه 69 آمده است: بیمه مرکزی موظف است گزارش عملکرد سالانه این آیین‌نامه توسط هر یک از موسسات بیمه را تهیه و حداکثر تا پایان مهر ماه هر سال به شورای عالی بیمه ارائه نماید.

اصول حاکمیت شرکتی در صنعت بیمه می‌تواند مسیر درست و صحیح را برای شرکت‌‌های بیمه‌یی نشان دهد تا شرکت‌‌ها، در سیاست‌گذاری‌ها، تصمیمات دقیق‌تری را اعمال کنند اما از آنجایی که صنعت بیمه یک بازار رقابتی است، اصول و آیین‌نامه‌هایی که دربحث حاکمیت شرکتی قرار است لحاظ شود، نباید به گونه‌یی تعریف شود که در بحث تعرفه و قیمت‌گذاری‌ها، اعمال نظر مستقیم شود یا انحصار دراین بخش ایجاد شود.

عبدالناصر همتی رییس‌کل بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران در توضیح این آیین‌نامه می‌گوید: وضع شیوه‌های نوین نظارتی و مقررات متناسب با ساختار جدید صنعت بیمه در قالب آیین‌نامه حاکمیت شرکتی برای اطمینان از رعایت حقوق ذی‌نفعان صنعت بیمه، به‌ویژه بیمه‌گذاران اجتناب‌ناپذیر است و موسسات بیمه از این پس موظف خواهند بود امور خود را از طریق هیات‌مدیره و هیات عامل که وظایف و حدود اختیارات آنها در اساسنامه تعیین می‌شود، اداره کنند.

رییس کل بیمه مرکزی معتقد است: شرکت‌‌های بیمه دارای حداقل ۵ عضو در هیات‌مدیره خواهند بود که همه آنها از بین اشخاص حقیقی انتخاب خواهند شد و اعضای آن نمی‌توانند در شرکت بیمه مشاغل اجرایی را عهده‌دار باشند. هیات عامل نیز متشکل از مدیرعامل، قائم مقام و معاونان مدیرعامل خواهد بود که بطور موظف و تمام‌وقت در موسسه بیمه اشتغال خواهند داشت. رییس شورای عالی بیمه افزود: موسسه‌های بیمه موظف هستند دست‌کم یک نفر عضو مستقل غیراجرایی و غیرموظف در هیات‌مدیره خود داشته باشند که شرایط عضو مستقل را بیمه مرکزی تعیین می‌کند. وی تاکید کرد: بنا بر مصوبه شورای عالی بیمه، هیات‌مدیره موسسه موظف است در ساختار سازمانی موسسه بیمه، واحدهایی برای «حسابرسی و کنترل داخلی»، «مدیریت ریسک» و «تطبیق مقررات» زیرنظر مدیرعامل موسسه ایجاد کند و صلاحیت حرفه‌یی مدیران این واحدها به تایید بیمه مرکزی برسد. به گفته رییس‌کل بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، هیات‌مدیره همچنین موظف است کمیته‌هایی برای مدیریت ریسک، حسابرسی و کنترل داخلی، جبران خدمات کارکنان و تطبیق مقررات تحت ریاست اعضای غیراجرایی هیات‌مدیره ایجاد کند.

با در نظر داشتن این نکته که شرکت‌‌های بیمه به عنوان موسسات مالی و اعتباری پذیرنده ریسک و یک پایگاه اجتماعی برای عموم مردم از نظر سلامت ساختار مالی و توانگری حایز اهمیت هستند و بروز هرگونه مشکلات مالی و رسوایی در این‌گونه شرکت‌‌ها نه تنها سهامداران آنها را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد، بلکه بسیاری از افراد جامعه شامل بیمه‌گذاران و سایر ذی‌نفعان از آن متاثر خواهند شد، از این‌رو تدوین اصول حاکمیت شرکتی برای شرکت‌‌های بیمه به ویژه با توجه به گسترش فعالیت شرکت‌‌های متعدد بیمه‌یی و نمایندگی‌های آنها، در چند سال اخیر و واگذاری بخش عمده سهام شرکت‌‌های بیمه دولتی به بخش خصوصی و عموم مردم، امری اجتناب‌ناپذیر است. آن‌طور که فعالان صنعت بیمه می‌گویند با توجه به شرایطی که حاکمیت شرکتی می‌تواند ایجاد کند، به نظر می‌رسد که صنعت بیمه، در صورتی که قوانین و مقررات حاکمیت شرکتی در آن تدوین و اعمال شود، می‌تواند آثار مثبتی را دراین حوزه و سایر بخش‌های اقتصادی با خود همراه کند.