توسعه بازار پول، بیمه و سرمایه وابسته به تکنولوژی
کاهش هزینه تطابق‌پذیری بانکداری باز با فناوری رگ تک
گروه بانک و بیمه| احسان شمشیری|
با گسترش بانکداری الکترونیک موضوع بانکداری باز در جهان به شدت درحال گسترش است اما در ایران این اکوسیستم در صنعت بانکداری هنوز غریب است و برای اجرای این اکوسیستم مالی در بستر نظام بانکی کشور چالش‌هایی ازجمله حفظ امنیت اطلاعاتی و مالی برای حساب مشتری نزد بانک، پولشویی، تغییرات ذهنی مشتری و کمرنگ شدن نام بانک در استفاده مشتری و تعامل با این بازیگران و نحوه همکاری بانک با این پلتفرم‌ها وجود دارد.
به گزارش«تعادل» مشکل اصلی در ایران برای توسعه فناوری‌های مالی عدم آشنایی نهادهای حاکمیتی مانند بانک مرکزی، دیر وارد شدن به موضوعات روز و صدور بخشنامه است که فعالان جدید کسب وکار مالی را با مشکل مواجه کرده و به طور مثال استارت‌آپ‌ها راحت وارد بازار سرمایه نمی‌شوند درحالی که روندهای طولانی برای ورود اینگونه شرکت‌ها به بورس و توسعه بازار وجود دارد.
برای رفع این چالش‌ها باید آگاهی افراد برای استفاده از این خدمات با نظارت مستقیم بانک و مراجع مرتبط بالا رود و کمک شود تا با استفاده از خدمات ارائه شده توسط این سیستم‌ها، ذهنیت مشتری تغییر نکند و بانک‌ها نیز باید هسته مرکزی در استفاده مردم از این خدمات باشند تا بتوانند در مواقع لزوم نسبت به حل چالش‌ها و رفع مشکلات فنی اقدام کنند.
در همین رابطه رولند گونو، عضو هیات‌مدیره اوساکو فایننشال لندن در نشستی که با عنوان رگ‌تک(Reg Tech) در هفتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت برگزار شد، گفت: اگر شما عضو رگولاتوری هستید یا از اعضای فین‌تک به حساب می‌آیید به هر حال به تکنولوژی احتیاج دارید تا بتوانید تعهدات خود را به شکلی هماهنگ به اجرا درآورید. گونو در ادامه صحبت‌هایش به لزوم دستیابی به دستورالعمل‌هایی یکسان برای مقابله با پولشویی همچنین اقدامات تروریستی و فرار از مالیات در فضای سایبری اشاره کرد و گفت: در این فضا جمع‌آوری داده از مهم‌ترین کارهایی است که باید انجام شود. ما یک سری قوانین حمایت از داده‌ها را در فضای آفلاین طراحی کرده‌ایم که در ارتباط با فضای سایبر هم باید بتوان از آنها بهره‌برداری کرد. سخنران این نشست در تعریف شرکت‌های رگ تک گفت: رگ تک‌ها شرکت‌هایی هستند که روی تکنولوژی‌های مرتبط با تطابق‌پذیری کار می‌کنند و سعی دارند که هزینه‌های مربوط به این امر را کاهش دهند. نکته اینجاست که در سال‌های گذشته به خصوص در سال ۲۰۰۸ که جهان رکود بزرگ اقتصادی را تجربه می‌کرد، شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف هزینه فوق‌العاده‌یی صرف این تطابق‌پذیری کردند که شرکت‌های رگ تک تلاش می‌کنند از این هزینه‌ها بکاهند. البته این شرکت‌ها دربرگیرنده هزینه اصلاح این مسائل و مشکلات نیز به شمار می‌روند.
مبارزه با پولشویی به کمک فناوری
فاطمه مهجوریان، کارشناس اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی نیز در این رابطه معتقد است: FATF مهم‌ترین نهاد در زمینه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم است که در سال ۱۹۸۹ با هدف مقابله با درآمدهای ناشی از قاچاق مواد مخدر تشکیل شد اما در سال‌های بعد به مقابله با انواع دیگر پول‌های غیرقانونی نیز پرداخت.
او افزود: این نهاد بین‌المللی ریسک‌ها را بررسی می‌کند و در مرحله بعد به کشورها توصیه‌هایی می‌کند که این ریسک‌ها را در نظر داشته باشند. به عنوان مثال اعلام کرده است که باید کلیه فعالیت‌های نهادهای خیریه در کشورها مورد حسابرسی قرار گیرد. این نهاد در مرحله بعدی بر اجرای این توصیه‌ها در کشورها نظارت می‌کند و در نهایت اگر کشورهایی این توصیه‌ها را ندیده بگیرند آنها را در لیست سیاه قرار می‌دهد. به گفته مهجوریان پس از برجام هر بانک خارجی که برای همکاری با ایران وارد شد از اجرای توصیه‌های FATF سوال داشت.
وی اضافه کرد: توصیه‌های FATF همگی فنی نیستند و همه آنها مربوط به بانک‌ها و موسسات مالی نمی‌شوند. برخی از آنها به قوانین اشاره دارند و برخی دیگر به دولت‌ها مربوط هستند. او همچنین در تعریف رگ‌تک آن را پیوند میان فناوری و مقررات دانست، جایی که یک رژیم رگولاتوری فراتر از تبدیل مقررات به زبان ماشین است. به اعتقاد مهجوریان، رگ‌تک در ۵ حوزه شناسایی مشتری، پایش مشتری، پایش تراکنش‌ها، گزارش‌دهی و مدیریت اطلاعات و ارزیابی ریسک‌ها می‌تواند به بانک‌ها کمک کند.
توسعه بازار پول و سرمایه وابسته به تکنولوژی
همچنین هامونی، مدیرعامل فرابورس در این باره اظهار کرد: درحال حاضر همکاری‌ها بین بازار پول و بازار سرمایه از روند مطلوبی برخوردار است اما باید این ارتباط تقویت و گسترده‌تر شود. هامونی در ادامه با اعلام آمار اوراق منتشر شده در بازار سرمایه و نوع همکاری بازار پول گفت: در سال گذشته بیش از ۴۰هزارمیلیارد تومان اوراق از سوی دولت در بازار سرمایه منتشر شد که همکاری بازار پول و بازار سرمایه در این انتشار مطلوب بود اما باید اذعان کرد که در شرایط فعلی یک گپ بزرگ در حوزه تکنولوژی وجود دارد.
جلوگیری از تقلب
همچنین روزبه ترابی با اشاره به تعاریفی که از تقلب بانکی وجود دارد به بیان وجوه تمایز آن با پولشویی پرداخت و گفت: می‌توان تقلب را کسب مالی عنوان کرد که حق دریافت‌کننده‌اش نبوده است. اما باید توجه داشت که این نکته تفاوت مشخصی با پولشویی دارد و نباید با آن اشتباه گرفته شود. پولشویی حرکت پول بیرون از بانک به درون آن است اما تقلب به طور معمول کشف پولی است که از سیستم خارج شده یا درحال خارج شدن از سیستم بانکی است. این وجه ممیزه خیلی مهمی است که نباید فراموش شود.
او تصریح کرد: با توجه به افزایش روزافزون آمارهای تقلب بانکی در سراسر دنیا استفاده از نرم‌افزارهایی که بتوانند به جای کشف آن به جلوگیری و پیش‌بینی آن بپردازند از اهمیت ویژه‌یی برخوردار است و در سال ۲۰۱۶ در کشور انگلستان به میزان ۷۶۹میلیون پوند تقلب روی کارت‌های بانکی اتفاق افتاده که به نسبت سال گذشته آن با 2درصد افزایش روبه‌رو بوده است. در همین سال از 1.38بیلیون پوند تقلب جلوگیری شده است. این رقم نشان می‌دهد که از ۶۴ درصد تقلب‌ها جلوگیری به عمل آمده است.
ترابی که به انواع و اقسام تقلب‌های بانکی اشاره می‌کرد، مهم‌ترین آنها را تقلب روی کارت‌های پرداخت برشمرد که اتفاقا در ایران هم بسیار رایج است اما نظام بانکی چندان تمایلی به رسانه‌یی کردن آنها نشان نمی‌دهد: دستکاری در دفاتر حسابداری، تسهیلات غیرقانونی، تقلب در چک، جعل هویت همچنین اختلاس را می‌توان به عنوان نمونه‌یی از انواع تقلب‌های ممکن قلمداد کرد اما در مورد تقلب‌هایی که مختص کارت‌های بانکی است می‌توان به سرقت کارت، دزدی هویت، کپی کارت و skimming اشاره کرد که هر کدام خود با اشکال متفاوتی اتفاق می‌افتند.
رضایت مشتری در بانکداری دیجیتال اهمیت دارد
مدیر بخش مشاوره مدیریت شرکت یاس ارغوانی با بیان این مطلب گفت: ما در فضای کسب وکار با تغییرات عمده‌یی مواجه هستیم و فضای کسب وکار به صورت کامل تغییر کرده است.
عسگری‌مهر ادامه داد: بانک‌ها باید در این فضای جدید به مشتریان اهمیت بدهند و رضایت مشتریان را در نظر بگیرند. او با اشاره به اینکه بانکداری دیجیتال به مفهوم حذف شعبه نیست، گفت: باید فرآیندها در شعب تغییر کرده و از تراکنش محوری به سمت مشاوره محوری حرکت کنند. عسگری‌مهر اضافه کرد: یکی دیگر از تعاریف بانکداری دیجیتال غنی‌سازی سرویس‌ها با استفاده از ارزش افزوده‌یی است که ایجاد می‌کند. وی اظهار کرد: اما به صورت کامل می‌توانیم بگوییم بانکداری دیجیتال به مفهوم دیجیتالی کردن تمامی ابزارها و فرآیندهای یک کسب وکار بانک است و در نهایت بهبود تجربه مشتری بانک از سرویس‌های بانکی است.
اقتصاد API و معاملات دیجیتالی در خدمات مالی
در ادامه کورش رحمانی، مدیر بانکداری الکترونیکی بانک انصار با اشاره به روند پرشتاب تحولات جهانی در حوزه فناوری بر لزوم نوآوری در عرصه خدمات فناوری مالی تاکید کرد و گفت: سیستم‌های بسته و کسب وکار یکنواخت باید جای خود را به کسب وکاری به نام بانکداری باز بدهد.
رحمانی درباره سازوکار بانکداری باز توضیح داد: بانکداری باز همانند یک فروشگاه برنامه‌های کاربردی است که به بانک‌ها و موسسات مالی اجازه می‌دهد به صورت امن و سریع و با همکاری موسسات و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار قدرت ارائه محصولات دیجیتالی خود را افزایش دهند. وی در ادامه درباره نتایج بررسی‌های صورت گرفته در مورد اقتصاد API گفت: یافته‌ها نشان داد اکثر بانک‌های بزرگ جهان به سمت این اکوسیستم مالی حرکت کرده‌اند و به نوعی به دنبال متحول کردن بازار مالی خود هستند. رحمانی علت این تغییر مسیر را اینگونه توضیح داد: در این تحقیق دریافتیم بانکداری باز این امکان را می‌دهد تا فضای کسب وکار بانکی توسط گروهی از پلتفرم‌ها و بازیگران جدید بازتر شود و این بازیگران بتوانند در عرصه بانکی به تولید محصولات و خدمات برای مشتریان بانک تحت وب سرویس‌های بانکی بپردازند.
