نسخه فرانسوی فرار از تله دلارى

حسین سلاح‌ورزی  

عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی ایران   

نظام جمهوری اسلامی ایران از زمان تاسیس با بی‌مهری غرب به ویژه نظام سیاسی امریکا مواجه بوده است. مناسبات ‌شکننده دو نظام سیاسی حاکم بر ایران و امریکا پس از آنکه دانشجویان ایرانی، سفارت امریکا را تسخیر و دست به افشاگری‌های گسترده‌یی زدند در بدترین موقعیت قرار گرفت. جیمی کارتر، رییس‌جمهور وقت امریکا بلافاصله پس از این رخداد بزرگ دستور تحریم اقتصادی ایران را صادر کرد. تحریمی که ابعاد و زوایای گوناگونی داشت و هر جزء آن به دنبال اهداف خاصی بود. در همین مسیر بود که امریکا در شدیدترین زنجیره تحریم‌ها اعلام کرد هر شرکتی که بیش از 20میلیون دلار در صنعت نفت ایران سرمایه‌گذاری کند، مشمول تحریم امریکا خواهد شد. در همه این سال‌های طولانی که امریکا علیه ایران اعمال تحریم داشته، برخی بازیگران مهم سیاسی و اقتصادی در دنیا رفتارهای متفاوتی نسبت به امریکا و حتی بعضا نسبت به سیاست‌های پیشین خود داشته‌اند. اتحادیه اروپا به مثابه یک قطب سیاسی و اقتصادی و 3 غول این اتحادیه یعنی فرانسه، آلمان و انگلستان در این 38سال بر پایه رفتارهای جمعی و فردی با ایران، سیاست‌های کج‌دار و مریزی را نشان داده‌اند. برخی مقاطع آنها حتی جسورتر از امریکایی‌ها بوده‌اند و گاهی به مثابه سد در مقابل روند فزاینده تحریم‌های اقتصادی امریکا علیه ایران عمل کرده‌اند. پس از آنکه پرونده هسته‌یی علیه ایران گشوده شد، رهبران این 3 کشور رفتار جمعی پیشه کرده و در نقش آلترناتیو غرب و برخی مقاطع در نقش همراه امریکا و برخی اوقات به عنوان بازدارنده تحریم‌های گسترده ظاهر شده‌اند. با این حال برآیند رفتار اتحادیه اروپا و هر کدام از این 3 کشور نشان می‌دهد آنها در شرایط سخت و دشوار و در مقاطع اوج‌گیری منازعات و تخاصمات امریکا علیه اقتصاد ایران با امریکا همراه شده‌اند که عمدتا از سر بیم و خوف بوده است. حالا یک مدیر بانکی در فرانسه پس از یک سال مطالعه و بررسی، راه‌حلی فنی برای دور زدن تحریم امریکا علیه اقتصاد ایران ارائه و با استناد به این راه‌حل ادعا کرده است، می‌توان بدون اینکه شامل تنبیه و جریمه امریکا شد، تحریم ایران را با نوعی قرض دادن دور زد.  درباره این اقدام پاریسی دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد که در دو سر طیف این دیدگاه‌ها خوشبینان و بدبینان افراطی‌تر قرار دارند. بدبینان می‌گویند اولا این بانک فرانسوی، بانک مشهور و بزرگ و چندان معتبری نبوده و در اندازه‌یی نیست که بتواند گام‌های بلندی برای فرار از تله دلار بردارد. این گروه بدبینان باور دارند که استیلای بدون چون و چرای امریکا بر نظام مالی بین‌الملل به اندازه‌یی است که چنین بانک‌هایی در اقلیت محض قرار می‌گیرند و در یک دوره کوتاه به تسلیم وا داشته می‌شوند. از سوی دیگر همین گروه بدبینان معتقدند، اتحادیه اروپا را باید از فرانسه جدا کرد. این اتحادیه در یک تعامل سیاسی و اقتصادی با نظام امریکا قرار دارند و شرکای راهبردی به حساب می‌آیند که حاضر نخواهند شد به خاطر ایران از امریکا بگذرند. به طور مثال آلمان در سال 2017 مازاد تجاری صدها میلیون دلاری با امریکا داشته و حاضر نیست این بازار بزرگ را برای بازار کوچک ایران از دست بدهد. همین بدبینان با اشاره به تجربه 3دهه اخیر و بررسی فراز و فرود حیرت‌انگیز مناسبات این دول اروپایی با ایران موکدا اعتقاد دارند که روی دوستی این 3 کشور با ایران نباید حساب محکم باز کرد. یکی دیگر از استدلال‌های این مخالفان حجم اندک فاینانس ایران از سوی این بانک است و می‌گویند این روش به لحاظ اجرایی به جایی نمی‌رسد.  اما از سوی دیگر خوش‌بینانی هستند که این برگ رو شده از سوی بانک فرانسوی را سوراخ کردن و فروپاشی سد تحریم‌های امریکا دانسته و باور دارند در دنیای پر از رقابت نفس‌گیر امروز، شرکت‌ها بدون توجه به رفتارهای سیاسی دولت‌ها به این فکر هستند که بازار بزرگ ایران را به دست آورند و شرکت‌های اروپایی در صدر این رقابت قرار دارند. این گروه استدلال می‌کنند که در دنیای رقابت همواره راه‌هایی برای استیلا بر دشواری تحریم یافت می‌شود و به سرمایه‌گذاری توتال و چند شرکت فرانسوی در نیمه دوم دهه 1370 اشاره دارند. خوش‌بینان باور دارند، صدمه ایجاد شده در نظام تحریم از سوی این بانکدار اروپایی را نباید دست‌کم گرفت چون به لحاظ فنی یک معبر جدید به حساب می‌آید و در ادامه و در عمل می‌تواند به فروپاشی دیوار تحریم‌ها منجر شود.  به نظر می‌رسد اگر این موضوع جدی و البته اجرایی شود 27کشور عضو اتحادیه هم می‌توانند آن را الگوی کار قرار دهند و موجبات انزوای ترامپ فراهم شود.