750 هزار شغل صنعت پلاستیک بازیچه مافیای پتروشیمی
گروه انرژی|
وقتی که صحبت از ارزش‌افزوده و دور شدن از خام‌فروشی نفت می‌شود پیش از هر چیز پتروشیمی‌ها خود را نشان می‌دهند. پتروشیمی‌ها بیشتر صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده‌اند و ارزآوری زیادی دارند. به همین دلیل است که در گام نخست، زمین و تسهیلات و خوراک ارزان‌قیمت برای فعالیت آنها در نظر گرفته می‌شود و پس از آن معافیت‌های مالیاتی و جوایز صادراتی و مشوق‌های بسیار دیگر به آنها تعلق می‌گیرد. حتی وزیر نفت نیز بخش قابل توجهی از برنامه پیشنهادی خود به مجلس شورای اسلامی را به بحث پتروشیمی‌ها و چالش‌های آنها اختصاص می‌دهد و مشکلات این حوزه به بودجه و صحن علنی مجلس هم کشیده می‌شود. با این حال حمایت از زنجیره ارزش نفت و فرآورده‌های پایین‌دستی آن عملا در حوزه پتروشیمی متوقف می‌شود و صنایع تکمیلی پتروشیمی‌ها مورد غفلت و بی‌مهری کامل قرار می‌گیرند. موضوعی که محور نشست روز گذشته انجمن ملی صنایع پلاستیک بود.
پتروشیمی‌ها تامین‌کننده مواد اولیه مورد نیاز بسیاری از صنایع تکمیلی حوزه‌های پلاستیک و پلیمر هستند؛ صنایعی که «750 تا 800 هزار شغل» کشور و حتی بخش قابل توجهی از اشتغال‌زایی‌های آینده به آنها وابسته است و هم‌اکنون نیز نزدیک به «15میلیارد دلار» ارزش‌آفرینی برای اقتصاد کشور دارند. این صنایع نه تنها مورد غفلت واقع شده‌اند بلکه در پی اقدامات پتروشیمی‌ها و بی‌توجهی دولت در معرض ورشکستگی قریب‌الوقوع هستند؛ وضعیتی که به بهای سودآوری پتروشیمی‌ها به دست می‌آید. توجه بیش از حد دولت به پتروشیمی‌ها و امتیازهای یک طرفه اعطایی به آنها که با تدوین مقررات و نظارت مستمر بر آنها همراه نیست به نوعی باعث ایجاد یک مافیای قدرتمند شده که سلامت اقتصاد کشور و توانایی فعالیت بسیاری از صنایع تکمیلی را به بازی گرفته است. پتروشیمی‌ها هنوز هم از حمایت‌های بی‌دریغ دولت راضی نیستند و هرازگاهی حتی از قیمت کنونی خوراک خود هم انتقاد می‌کنند.
روز گذشته اعضای انجمن ملی صنایع پلاستیک ایران نشستی با اصحاب رسانه داشتند تا از مشکلات و دردهای این روزهای خود سخن بگویند؛ مشکلاتی که شاید ابتدا تصور می‌شد از جنس مشکلاتی است که تمام بخش‌های اقتصادی کشور در این شرایط رکود و افزایش نرخ ارز با آنها مواجهند. اما حضور دست‌کم 15نفری اعضای انجمن‌های مختلف صنایع تکمیلی پتروشیمی در این نشست، این موضوع را به ذهن متبادر کرد که احتمالا موضوع جدی‌تر از این حرف‌هاست و سخنان ناگفته بسیاری وجود دارد که 15نفر از فعالان صنایع تکمیلی پتروشیمی وقت خود را برای سخن گفتن پشت تریبون رسانه‌ها صرف کرده‌اند. با آغاز سخنان اعضای انجمن مشخص شد که واقعا چنین است و فعالان صنایع پایین‌دستی دل پری از پتروشیمی‌ها و البته دولت دارند. براساس اظهارات آنها شرایط فعالیت اقتصادی به حدی وخیم شده که تنها حدود 20درصد از ظرفیت مجموع صنایع پلاستیک و پلیمر کشور فعال است و بسیاری از فعالان این حوزه هم به دنبال آن هستند سرمایه‌های خود را از کشور خارج کرده و در کشورهایی مانند ترکیه کارخانه‌های خود را راه‌اندازی کنند. رییس هیات‌مدیره انجمن ملی صنایع پلاستیک و پلیمر ایران در این نشست بیان کرد: شرکت‌هایی که عضو انجمن ملی پلاستیک هستند نزدیک به 750تا 800 هزار اشتغال دارند. علاوه بر آن در سال 95 یک میلیارد و 50 میلیون دلار مواد پلاستیکی صادرات به کشورهای همسایه داشتیم. در سال 96 قرار بود 20درصد نسبت به سال قبل پیشرفت در صادرات داشته باشیم اما به دلیل مشکلاتی که در تامین مواد اولیه(ناشی از کارشکنی پتروشیمی‌ها) نه تنها افزایش پیدا نکرد بلکه 2درصد هم کاهش داشته‌ایم. بیوک‌آقا صحاف‌امین افزود: مشکلاتی که ما داریم به سال 1393 برمی‌گردد؛ در آن زمان قرار بر این شد که تولیدکنندگان داخلی مواد اولیه خود را با ارز آزاد دریافت کنند در صورتی که شرکت‌هایی که در کشورهای همجوار ما قرار دارند و از مواد پتروشیمی ایرانی استفاده می‌کنند، مواد اولیه خود را خیلی ارزان‌تر از ما به دست می‌آورند چون شرکت‌های پتروشیمی ایران موقع فروش به خارجی‌ها که رقبای ما هستند، تخفیف‌های ویژه‌یی می‌دهند.
صحاف‌امین ادامه داد: به طور کلی دولت در 3دهه گذشته سرمایه‌گذاری سنگینی در بخش پتروشیمی انجام داده؛ به این دلیل که این صنایع پتروشیمی تولید‌کننده مواد اولیه پلاستیک باشند چراکه صنعت پایین‌دستی درآمد بالاتر و ارزش افزوده بیشتری را ایجاد می‌کند. به همین خاطر ما امیدوار بودیم که صنایع تکمیلی بتوانند با توجه به رشد و سطح اشتغالی که داشتند، مواد اولیه پتروشیمی را دریافت کرده و با تبدیل آن به کالا نسبت به فروششان در بازارهای بین‌المللی اقدام کنند. با این حال چنین کاری به دلیل وضعیت نرخ ارز و ممانعت پتروشیمی‌ها از عرضه محصولاتشان و بسیاری از مشکلات مشابه عملا ناممکن شده است؛ بازارهای بین‌المللی ما درحال از دست رفتن است و مشاغل ما هم به خطر افتاده است. او در پایان صحبت‌هایش عنوان کرد: اگر خیلی زود به این وضعیت رسیدگی نشود نه تنها نمی‌توانیم اشتغال بیشتر تولید کنیم بلکه همان اشتغال‌هایی که در سال‌های قبل هم داشتیم از بین می‌رود. در ادامه این جلسه علی لشکری، عضو هیات‌مدیره انجمن ملی پلاستیک بیان کرد: تفاوت قیمت فروش محصولات پتروشیمی به شرکت‌های ایرانی و رقبای آنها حتی در برخی مواد مانند دی اتیل هگزانول به 40درصد هم می‌رسد. در تاریخ 24 آبان 96 این گرید که توسط پتروشیمی شازند تولید می‌شود با 45درصد رقابت به تولید‌کننده داخلی فروخته شده است. وی به این موضوع اشاره کرد که در 6 ماه گذشته و با وجود هشدارها و درخواست‌هایی که بابت حفظ سطح قیمتی دی اتیل هگزانول شده بود، قیمت این محصول به شدت افزایش یافته است. چه اتفاقی در اقتصاد ایران افتاده که یک ماده اولیه که پتروشیمی مسوول تامین آن است را 65 درصد گران کند و بعد توقع داشته باشیم تولید‌کننده ما بازار افغانستان که بازار مهمی برای ما در تولیدات کفش و صندل بود را از دست ندهد؟ مسعود مهدوی از اعضای هیات‌مدیره انجمن لوله و پلی اتیلن در ادامه صحبت‌های لشکری توضیح داد: وضعیت برای تولیدکنندگان داخلی به قدری وخیم شده و مزایایی که همسایگان ایران از این شرایط می‌برند به حدی زیاد است که بسیاری از همکاران به فکر آن افتاده‌اند تا کارخانه‌های خود را به ترکیه منتقل کنند. در این نشست همچنین بیان شد که براساس اطلاعات رسیده به برخی از اعضای انجمن پلاستیک و پلیمر در دو ماهی که مجلس شورای اسلامی درگیر بودجه است، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی موفق شده است با لابی کردن، نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در سال 97 را از 23سنت برای هر متر مکعب گاز که اصرار وزیر نفت بود تاکنون به 17سنت برساند و ممکن است این رقم به 13سنت هم برسد. در این صورت باز هم باید در سال 97 شاهد آن باشیم که ثروت‌های ملی ایران به بهایی ناچیز در اختیار مافیای پتروشیمی قرار می‌گیرد و در فقدان نظارت مناسب در نهایت نصیب تولیدکنندگان خارجی می‌شود.
