قحطی بزرگ در ایران و قتل رییس انبار غله

۱۳۹۶/۱۱/۲۸ - ۰۰:۰۰:۰۰
کد خبر: ۱۱۷۰۹۰

بیست و هشتم بهمن 1295، میرزا اسماعیل‌خان رییس انبار غله دولتی به جرم خیانت و ایجاد قحطی مصنوعی در کشور به وسیله کمیته مجازات به قتل رسید. کمیته مجازات به وسیله ابراهیم منشی‌زاده و اسدالله ابوالفتح‌زاده که هر دو از هواداران نهضت مشروطه بودند برای رویارویی با مخالفان پایه‌ریزی شده بود.

قحطی بزرگ ایران که به روایتی 25درصد و به روایتی دیگر 40درصد از جمعیت ایران بر اثر آن جانشان را از دست دادند و بعدها از آن به عنوان هولوکاست ایرانی یاد شد، به ‌دنبال خرید غلات ایران به دست نیروهای انگلیسی، جلوگیری آنها از خرید غلات از امریکا و ورود مواد غذایی از هندوستان به ایران صورت گرفت. این قحطی حدود سه سال به طول انجامید.

به گفته برخی مورخان، احتکار غلات توسط احمدشاه نیز به این قحطی دامن زد.

یکی از محتکران عمده غلات احمدشاه بود که تن به پیشنهاد خرید منصفانه رییس‌الوزرای خود نیز نمی‌داد و مقادیر زیادی گندم و جو در انبارها ذخیره کرده بود. شاه قاجار در برابر پیشنهادهای خرید صدراعظم خود اظهار می‌داشت «جز به قیمت روز به صورت دیگر حاضر برای فروش نیستم». در این برهه میرزا حسن‌خان مستوفی‌الممالک با جدیت و تلاش فراوان با وجود درگیر شدن با عوامل آشکار و نهان انگلیس و روس با وضع برنامه‌یی درصدد نجات هموطنان خود از این وضع آشفته، مقابله با محتکران و اتخاذ تدابیری برای خرید عادلانه ارزاق عمومی به ویژه گندم، برنج، جو و توزیع آن میان هموطنان بود. پت والش در مورد اینکه گفته می‌شود احتکار باعث مرگ و میر شده است، می‌نویسد: «رفتار انگلیسی‌ها نسبت به ایرانیان در حال گرسنگی به‌طور غیرمعمولی شبیه همان کاری است که پنجاه سال قبل‌تر نسبت به ایرلندی‌ها انجام دادند. انگلیسی‌ها این‌طور تبلیغ کردند که ایرانیان و مخصوصا گروه‌های مقاومت ایرانی مقصر قحطی هستند. همان‌ها هستند که غذا را احتکار می‌کنند. وقتی انگلیسی‌ها شروع به راهسازی کردند این‌طور وانمود کردند که امدادرسانی بر اساس بخشندگی انگلیسی‌ها بنا شده و ایرانی‌ها شکرگزار نیستند.»