همه اروپا را به یک چشم نبینیم

مدیرکل شورای راهبردی روابط خارجی سفر محمدجواد ظریف به بالکان و اروپای شرقی را «نقطه عطفی» در روابط تهران با این کشورها دانست و گفت: باید برای بالکان استراتژی داشته باشیم. نباید همه اروپا را به یک چشم ببینیم.

محمدجواد ظریف روز دوشنبه عازم اروپای شرقی شد. وزیر امور خارجه در این دور از سفر به منطقه بالکان در 4 کشور توقف خواهد کرد و با مقامات کشورهای صربستان، بلغارستان، کرواسی و بوسنی دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد.

یک هیات بلند پایه سیاسی و همچنین یک هیات اقتصادی متشکل از تعدادی از بنگاه‌ها و کارآفرینان اقتصادی از بخش‌های خصوصی و دولتی، ظریف را در این سفر همراهی می‌کنند.

ظریف در این دور از سفر به اروپای شرقی علاوه بر دیدار و گفت‌وگو با همتایان خود و دیگر مقامات عالی رتبه صربستان، بلغارستان، کرواسی و بوسنی در همایش مشترک با تجار و بازرگانان ایرانی و کشورهای یاد شده شرکت و سخنرانی می‌کند.

«عبدالرضا فرجی راد» در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، کشورهای حوزه بالکان و اروپای شرقی را برای جمهوری اسلامی ایران بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: ایران همواره بهترین رابطه را با اروپای شرقی داشته و کمترین تنش‌ها را نیز با کشورهای حوزه بالکان داشته است.

مدیرکل شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه «روابط ایران تا کنون با اروپای شمالی هم روابط خوبی بوده است، اما در برخی موارد فشارهای حقوق بشری از سوی آنها وجود داشته است»، افزود: روابط تهران با اروپای غربی مانند مشکل سفارتخانه‌ها با انگلیس یا برخی مسائلی که با فرانسوی‌ها داشتیم که هنوز هم ادامه دارد، گاهی دچار فراز و نشیب‌هایی بوده است؛ روابط ایران با آلمان بهتر از مناسبات با انگلیس و فرانسه است، اما مسائلی هم با آلمانی‌ها داریم که باید در جهت رفع این مشکلات یک دیپلماسی فعال‌تری داشته باشیم تا مسائل مرتفع شود.

مدیرکل شورای راهبردی روابط خارجی ایران اظهار داشت: محدودیت‌های روابط ما در شرق اروپا نسبت به جنوب اروپا خیلی کمتر است، اما امکاناتی که کشورهای اروپای شرقی به ما می‌دهند خیلی کمتر است.

سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان گفت: ما باید بپذیریم که روی منطقه بالکان مطالعه و سرمایه‌گذاری چندانی نکردیم، بعضی از کشورهای این منطقه مانند لهستان و چک واقعا صنعتی هستند؛ این کشورها می‌توانند و اتفاقا علاقه‌مند هم هستند بخشی از صنعت و تکنولوژی خود را به کشور ما منتقل کنند؛ مردم این کشورها شناخت نسبتا خوبی هم به ایران دارند و علاقه دارند با مردم ایران در اتباط باشند.

فرجی راد افزود: پس از برجام، نخستین قطار گردشگری که وارد ایران شد، از حوزه اروپای شرقی و از کشور مجارستان بود؛ این قطار از بوداپست حرکت کرد به تبریز آمد، سپس به اصفهان رفت و دوباره به اروپا بازگشت و گزارشات خوبی از این سفر توسط گردشگران اروپای شرقی منتشر شد.

فرجی راد با بیان اینکه «باید روی منطقه بالکان بیشتر کار کنیم»، تاکید کرد: کشورهای اروپای شرقی در زمینه صنایع‌ای تی (IT) و صنعت کشاورزی به ویژه بهینه کردن بذر خوب کار کردند؛ ما می‌توانیم در این زمینه‌ها با آنها همکاری کنیم؛ باید با دیپلماسی فعال‌تری در حوزه‌های مختلف تجاری و اقتصادی، زمینه‌های جدیدی در همکاری با کشورهای این حوزه ایجاد کنیم.

 سفر ظریف نقطه عطف روابط با اروپای‌شرقی

مدیرکل شورای راهبردی روابط خارجی ایران به سفرها و روابط ایران با کشورهای حوزه بالکان قبل از اعمال تحریم‌ها بر جمهوری اسلامی ایران اشاره و تاکید کرد: ما باید یک استراتژی برای این منطقه داشته باشیم و همه کشورهای اروپایی را به یک چشم نبینیم؛ برای اروپای شمالی مانند: نروژ، سوئد، فنلاند و دانمارک که ظرفیت بسیار بالایی دارد یک راهبرد ویژه و برای اروپای شرقی نیز یک استراتژی مجزا باید تدوین کنیم و بر اساس آن حرکت کنیم و از ذره ذره امکاناتی که در این کشور‌ها قرار دارد برای منافع ایران به ویژه در شرایطی که اکنون داریم استفاده کنیم.

وی با اشاره به حضور یک هیات اقتصادی و تجاری در سفر وزیر امور خارجه به 4 کشور اروپای شرقی گفت: سفر آقای ظریف به بالکان و اروپای خارجی نقطه عطفی در روابط تهران با این کشورها است و امیدوارم این سفر‌ها به‌طور مستمر انجام شود و توسعه روابط به کشورهای بخش شمالی‌تر در این منطقه نیز گسترش یاید.

فرجی راد گفت: کشورهای حوزه بالکان بیشتر از گذشته رشد کرده و توسعه پیداکرده‌اند، اما نیازهای آنها هنوز برطرف نشده است و الان نیز آماده‌تر هستند با ما فعالیت اقتصادی انجام دهند؛ باید توجه داشته باشیم که استانداردهای زندگی در اروپای شرقی تغییر کرده، اما هنوز به اندازه کشورهای همسایه غربی خودشان نیست و تمایل دارند به سطح آنها برسند.

 می‌توانیم گاز را به سمت بالکان بکشیم

مدیرکل شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به خط لوله گاز ایران به ترکیه، تصریح کرد: مساله انرژی یکی از مواردی است که ما باید در منطقه بالکان و اروپای شرقی روی آن کار کنیم، که البته یک مقدار در این قضیه (انرژی) کوتاهی هم شده است؛ ما می‌توانیم تولید گاز را بالا ببریم و گازی که وارد این لوله‌ها می‌شود را به سمت بالکان بکشیم.

فرجی راد گفت: اگر خط لوله گاز را به منطقه بالکان و پس از آن به مناطق بالاتر (شمال) آن هم برسانیم، چون هر چه به شمال این منطقه برویم آب و هوا سردتر می‌شود و مصرف سوخت هم بیشتر می‌شود، به نفع ما خواهد بود.

وی با بیان اینکه کشورهایی مانند نروژ بخش عمده‌یی از گاز و نفت اروپای غربی را تامین می‌کنند، گفت: روس‌ها نیز از دوران قبل (زمان شوروی) انرژی مورد نیاز منطقه شرق اروپا را تامین می‌کردند و گاز و نفت به این منطقه صادر می‌کنند، چون کشور دیگری هم به عنوان تامین‌کننده انرژی در این منطقه نیست و از طرفی خود کشورهای شرق اروپا هم علاقه‌مند هستند که تنوع در تامین‌کننده انرژی داشته باشندف ما می‌توانیم در حوزه انرژی در این منطقه فعالیت خوبی داشته باشیم.

 استقلال کشورهای اروپای شرقی و فروپاشی شوروی

سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان توضیح داد که « بالکان و اروپای شرقی منطقه بسیارمهی است و همه کارشناسان حوزه ژئوپولتیک از قدیم هم این منطقه را دارای اهمیت ویژه می‌دانستند؛ این منطقه در خط واسط بین شرق و غرب در جنگ سرد بوده و شوروی را در یک طرف و اروپای غربی را در یک طرف دیگر قرار می‌داده و حد واسط دو قدرت شرق و غرب بوده است. »

فرجی راد گفت: اروپای شمالی جزء نخستین مناطقی بود که قبل از فرو پاشی شوروی (1991) خود را از قید اتحادیه جماهیر شوروی خارج کرد و شوروی زمانی که این کشورها استقلال خود را به دست آوردند ازهم فروپاشید و همین استقلال‌ها در این منطقه فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی را تسریع کرد.

مدیرکل شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه پیمان ورشو در مقابل در مقابل ناتو شکل گرفت افرود: اغلب کشورهای عضو ورشو همین کشور‌های اروپای شرقی و بالکان بودند.

فرجی راد با اشاره به اینکه «اقوام مختلفی در منطقه بالکان زندگی می‌کنند»، توضیح داد: جنگ جهانی اول روی این منطقه بسیار تاثیر گذاشت، کشورهای کوچک دور هم جمع شدند و کشوری به نام یوگسلاوی را شکل دادند و پس از فروپاشی شوروی اقوام کوچک که خواستند از هم جدا بشوند، جنگ نابرابر بالکان شکل گرفت.

به اعتقاد فرجی راد «هنوز هم منطقه بالکان آمادگی یک بحران را دارد؛ هنوز مسائل کوزوو حل نشده است، و در بوسنی که ترکیبی کروات‌ها و صرب‌ها و مسلمان‌ها است، برخی از کینه‌ها وجود دارند که مانع کنار آمدن آنها می‌شود و احتمال دارد در آینده موجب بحران‌هایی شود اگر چه این مسائل زیاد جدی نیست، اما می‌تواند یک بحران مجدد شکل گیرد. »

مدیرکل شورای راهبردی روابط خارجی بیان کرد: پس از فروپاشی شوروی اکثر کشورهای منطقه بالکان توانستند با استفاده از سرمایه‌گذاری اروپایی و در سال‌های اخیر با سرمایه‌گذاری چینی‌ها توانستند خودشان را بالا بکشند. این افزایش سطح اقتصادی منجر شد تا به عضویت به اتحادیه اروپا در بیایند و پول واحد را پذیرفتند و مرزهای کشورهای اروپایی به روی شهروندان شرق اروپا باز شد و کارگران این منطقه توانستند به غرب اروپا بروند و پول‌های قابل توجهی را به کشورهای خود در شرق بفرستند.

 آثار عضویت بالکانی‌ها دراتحادیه اروپا

فرجی راد گفت: معتقدم یکی از دلایل برگزیت (خارج شدن انگلیس از اتحادیه اروپا) همین عضویت کشورهای اروپایی به ویژه کشورهای بالکان مانند: بلغارستان، رومانی و همچنین لهستان (در شمال آن) است؛ با عضویت در اتحادیه اروپا این کشورها صدها هزار کارگر را وارد بریتانیا کردند، آنها چون با مزد کمتری کار می‌کردند کار بیشتر و بهتری هم ارائه می‌دادند و به‌طور طبیعی در انگلیس مشکلات اشتغال ایجاد شد و چون به دلیل قوانین اتحادیه اروپا، انگلیس نمی‌توانست جلوی مهاجرت از شرق به غرب را بگیرد، منجر به برگزیت (BREXIT) شد.

وی اظهار داشت: در این دوران وضع زندگی مهاجران شرق اروپا به غرب خیلی بهبود یافت، البته بعضی از این کشورهای مانند یونان با بحران‌های اقتصادی مواجه شدند که آلمان‌ها 70 میلیارد یورو پول گذاشتند تا اقتصاد یونان را بهبود بخشند، اما آنچه که در یونان الان وضع را آرام کرده است سرمایه‌گذاری چینی‌ها در بندر (پیرایوس) که به عنوان مقر خود و پایگاهی برای پروژه «یک کمربند، یک جاده ابریشم» در آنجا ایجاد کرده‌اند که درآمدهای قابل توجهی از این طریق به یونان می‌رسد و در آینده نیز قطعا افزایش می‌یابد.

 نگرانی غرب‌ ازفعالیت اقتصادی چین

در  اروپای‌شرقی

فرجی راد افزود: یکی از نگرانی‌های اروپا به ویژه آلمان و فرانسه گسترش فعالیت اقتصادی چین در بالکان و شرق اروپا است، واز اینکه این سرمایه‌گذاری با این وسعت و به سرعت پیش می‌رود؛ نگران هستند که چین این منطقه را کامل در اختیار بگیرد.

وی اشاره کرد: در کنفرانسی که چند ماه پیش در پاریس با سخنرانی «امانوئل مکرون» رییس‌جمهوری فرانسه در در جمع سفیران فرانسه در پاریس برگزار شد؛ آقای «زیگمار گابریل» وزیر خارجه آلمان هم حضور داشت و یکی از مطالبی که او در جمع سفیران فرانسوی هشدار داد این بود که کشورهای اروپای شرقی مواظب باشند فضایی که آنها برای حضور چینی‌ها برای ورود به اروپا ایجاد کرده‌اند مشکلاتی برای اقتصاد اروپا ایجاد خواهد کرد.

 روابط مسکو و بالکان و اروپای شرقی

سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان گفت: از زمان فروپاشی شوروی به این طرف روابط مسکو با اروپای شرقی و بالکان در بهترین مناسبات قرار دارد و ترجیح هم می‌دهد روابط سیاسی خود را توسعه داده و تعاملی در روابط خود با کشورهای شرق اروپا و بالکان بوجود آورد؛ اخیرا هم چک و مجارستان که دو کشور مهم شرق اروپا هستند روابط خود را مسکو بهبود بخشیدند به ویژه از زمانی که مهاجرین که از سوریه، افغانستان و ایران به اروپا رفته‌اند، به خصوص مجارستان، چک و اسلواکی با پذیرش مهاجرین مخالفت کردند و تقریبا پذیرش قوانین اتحادیه اروپا را زیر پا گذاشتند، نزدیکی خود را به شرق و روسیه بیشتر کرده‌اند.

فرجی راد گفت: البته کشورهای بالتیک، لتونی، استونی و لیتوانی که هم عضو اتحادیه اروپا و هم عضو ناتو هستند نگران برخی از مسائل در شهرهای مرزی خود هستند که اکثرا روس‌تبارند و علاقه‌مند هستند بخشی از روسیه بشوند.

مدیرکل شورای راهبردی روابط خارجی گفت: در قسمت‌های جنوبی‌تر بالتیک در لهستان که معلوم نیست چرا تنش خود را با مسکو افزایش می‌دهد و به این تنش میان روسیه و غربی‌ها و تیره‌تر شدن روابط آنها با اروپای غربی دامن می‌زند؛ البته معتقدم که با افزایش این تنش‌ها به دنبال افزایش فشار کشورهای غربی و اعمال تحریم‌های بیشتر به روسیه هستند تا از فشار استقرار سپر دفاع موشکی غربی‌ها که اکثر کارشناسان اعلام کرده‌اند برای مقابله با روسیه است، بکاهند.