قمار تجاری ترامپ در جنگ تعرفه با پکن
گروه جهان طلا تسلیمی
در ادامه جنگ تجاری امریکا و چین، کاخ سفید اعلام کرده دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا، به‌دنبال اعمال 100 میلیارد دیگر در تعرفه‌ها بر واردات کالاهای چینی است و باتوجه به 50 میلیارد دلار تعرفه‌یی که در هفته گذشته بر کالاهای وارداتی از چین وضع شده، جمع بالقوه تعرفه‌ها به 150میلیارد دلار می‌رسد. چین نیز اندکی پس از انتشار این بیانیه هشدار داد اگر واشنگتن به پیشروی در مسیر حمایت از تولیدات داخلی ادامه دهد، پکن «به هر قیمتی» با اعمال تدابیر جدید تجاری در برابر امریکا خواهد ایستاد. با شعله‌ورتر شدن آتش این جنگ تجاری، سوالی که در ذهن مردم هر دو کشور و باقی جهان نقش بسته این است که این روند تا کجا می‌تواند ادامه داشته باشد و کدام کشور بیشتر آسیب می‌بیند؟ آیا ترامپ از روی قدرت تعرفه‌های جدید را مطرح یا با دست خالی قمار کرده است؟
واشنگتن‌پست نوشته، تهدید ترامپ به اعمال تعرفه‌های جدید 100 میلیارد دلاری اگر عملی شود، می‌تواند بازی را به نفع واشنگتن عوض کند. اعمال تعرفه‌های متقابل از سوی پکن هم اگر به 53میلیارد دلار تجاری که در حال حاضر مورد تهدید قرار گرفته اضافه شود، می‌تواند گفت قابلیت چین برای تلافی از طریق ابزار قراردادی به سر حد ممکن رسیده است. واردات چین از امریکا در دو سال پس از پیوستن این کشور به سازمان تجارت جهانی (سال 2001) به 153میلیارد دلار افزایش یافت، اما از آن زمان به بعد افزایش چشمگیری نداشته است. در همین حال باتوجه به کسری تجاری قابل‌توجه امریکا با چین، ترامپ همچنان بالغ بر 350 میلیارد دلار از حجم مبادلات تجاری با پکن را می‌تواند مورد تهدید قرار دهد.
اما راه‌های دیگری هم برای چین وجود دارد که فشار موجود را قابل تحمل کند. امریکا با 3درصد انباشته سرمایه‌گذاری مستقیم (به ارزش 41میلیارد دلار)، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار غیرآسیایی در چین محسوب می‌شود. اما طبق تجربیات گذشته می‌توان گفت اگر پکن بخواهد، دارایی‌های خارجی در چین می‌توانند خیلی سریع ارزش خود را از دست بدهند. عواقب چنین اتفاقی برای شرکت‌های امریکایی بسیار سنگین خواهد بود. بیشتر شرکت‌های امریکایی که درآمدی در چین داشتند تا این لحظه از خشم تلافی‌جویانه این کشور مستثنا شده‌اند، اما اگر آتش درگیری‌ها شعله‌ورتر شود شرکت‌های فناوری همچون اپِل، کوالکام و اینتل در خط مقدم خواهند بود. این احتمال هم زیاد است که بویینگ، جنرال الکتریک و یونایتد تکنولوژی هم که تجارت‌های هوا و فضای آنها در چین تا این لحظه از جنگ تجاری مستثنا شده، مورد هدف قرار بگیرند. کاترپیلار هم با خطر حذف شدن از برنامه زیرساختی کمربند و جاده مواجه است. فهرست شرکت‌هایی که در خشم پکن خواهند سوخت، زیاد است. ممکن است در تئوری امریکا دست خوبی برای قمار داشته باشد، اما در عمل این نقاط ضعف طرف مقابل است که می‌تواند به برد یک بازیکن منجر شود و نه صرف داشتن دستی خوب. در حال حاضر، قدرتمندترین اسلحه در دست پکن آسیب رساندن به شرکت‌های امریکایی است و بدین‌ترتیب ترامپ مجبور می‌شود در مقابل جامعه تجاری ایالات‌متحده قرار بگیرد.
به گزارش فایننشال‌تایمز، اگر دولت ترامپ تهدید به اعمال تعرفه‌های جدید را عملی کند، احتمالا چین هم تهدید دیگری به اعمال تعرفه را مطرح خواهد کرد. شی یینهونگ استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه رنمین در پکن در این باره گفت: «وقتی کسی از یک چماق بزرگ استفاده می‌کند، پاسخ این است که شما هم از چماق خودتان استفاده کنید.» تحلیلگران چینی بر این باورند که باتوجه به ساختار دولتی در دو کشور، آغاز جنگ تعرفه برای ترامپ مشکلات سیاسی بیشتری ایجاد خواهد کرد. ژانگ یینگچائو تحلیلگر مالی در بانک سرمایه‌گذاری اوربرایت در پکن گفت: «گروه‌های صنعتی امریکایی دیدگاه‌های متفاوتی به برنامه ترامپ برای افزایش تعرفه‌ها دارند و احتمالا بر سیاست نهایی تاثیرگذار خواهند بود. اما در چین همه در حمایت از تصمیم دولت متحد شده‌اند.» شی یینهونگ در این باره گفت: «وال‌استریت خشنود نیست و این مساله به ترامپ در امریکا آسیب می‌زند. وقوع یک جنگ تجاری برای هر دو کشور آسیب‌هایی به همراه خواهد داشت، اما عواقب این مساله می‌تواند در انتخابات میان‌دوره کنگره گریبانگیر جمهوری‌خواهان شود. چین با چنین مشکلی مواجه نیست.»
نیویورک‌تایمز هم نوشته، از نظر اقتصادی چین خیلی بیشتر از آنچه مقامات این کشور ادعا می‌کنند در مواجهه با یک جنگ تجاری آسیب‌پذیر است. صادرات بخش قابل‌توجهی از رشد اقتصادی چین را تشکیل می‌دهد و از آنجا که امریکا خرید زیادی از چین می‌کند، واشنگتن راه‌های زیادی برای آسیب رساندن به کارخانه‌های چینی دارد. در مقابل، تعرفه‌های تلافی‌جویانه‌یی که پکن وضع کرده بیش از یک‌سوم خریدهای چین از امریکا را پوشش می‌دهد و گزینه‌های کمتری برای دولت شی جین‌پینگ در تلافی تهدیدهای ترامپ باقی می‌گذارد.
اما در حیطه سیاسی، شی جین‌پینگ از امتیازاتی برخوردار است که امکان واکنش به مشکلات اقتصادی را ورای توانایی‌های ترامپ، فراهم می‌آورد. کنترل او بر رسانه‌ها و حزب حاکم کمونیست به این معناست که او در سیاست‌گذاری با انتقادهای کمتری مواجه خواهد شد. دولت چین همچنین کنترل بیشتری بر اقتصاد دارد و می‌تواند از مردم در برابر بیکاری یا تعطیلی کارخانه‌ها محافظت کند و از بانک‌ها بخواهد از صنایع آسیب‌دیده در اعمال تعرفه‌های امریکا حمایت کنند. به عبارتی دیگر، اگر امریکا حقیقتا قصد داشته باشد چین را شکست دهد، باید خود را برای جنگی به‌شدت بی‌رحمانه آماده کند.
اما تحلیلگر چینی معتقد است تهدیدهای کنونی تنها استراتژی بازی هستند و آرامش باز خواهد گشت. چو شولانگ استاد استراتژی بین‌المللی در دانشگاه سینگوا می‌گوید: «چین از آنچه امریکا انجام می‌دهد، پیروی می‌کند؛ اگر امریکا بخواهد تهدید کند، چین هم تهدید می‌کند و اگر امریکا بخواهد گفت‌وگو کند، چین هم گفت‌وگو خواهد کرد. اما این تنها یک راهبرد است و جنگ تجاری نیست. همانند دیگر مناقشات امریکا و چین، تهدیدهای اولیه شدید هستند، اما وقتی دو طرف شروع به مذاکره می‌کنند از شدت تهدیدها هم کاسته می‌شود.»
