سقوط امریکا در طبس

پنجم اردیبهشت 1359 مداخله نظامی هواپیماها و هلیکوپترهای نظامی امریکا در ایران با انهدام یا از کار افتادن چند فروند از آنها در صحرای طبس و کشته ‌شدن تعدادی از تفنگداران امریکایی و فرار بقیه آنها به شکست انجامید.

عملیات طبس که نام عملیاتی آن در ارتش امریکا عملیات پنجه عقاب (به انگلیسی: Operation Eagle Claw) بود، عملیاتی نظامی توسط نیروی دلتا برای آزادسازی امریکایی‌های گروگان گرفته ‌شده توسط دانشجویان پیرو خط امام(ره) در تهران بود. این عملیات نخستین تجربه‌ عملیاتی نیروی دلتا بود.

در پی ناکامی دولت ایالات متحده امریکا در اعمال فشار سیاسی و اقتصادی برای آزادی گروگان‌های امریکایی در تهران که در ماجرای تصرف سفارت امریکا بازداشت شده بودند، جیمی کارتر رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا دستور انجام عملیات آزادسازی را صادر کرد. برژینسکی می‌گوید: روز اول آوریل(۲۲فروردین) جیمی کارتر از من خواستار تشکیل جلسه‌ اضطراری شورای امنیت ملی شد و گفت که به نظر وی زمان اقدام فرارسیده است. کارتر جلسه یادشده را با این سخنان آغاز کرد: به نظرم امکان خلاصی گروگان‌ها بسیار بعید به نظر می‌رسد و ما باید حاکمیت خود را اعمال کنیم و حالا وقت آن است که عمل مناسب انجام پذیرد و جدول زمانی آن هم تهیه شود. وی ادامه داد: «ما باید برای آزادی گروگان‌ها وارد عمل شویم و عملیات در نخستین فرصت ممکن باید آغاز شود.» رییس ستاد مشترک ارتش ژنرال جونز تاریخ ۴ اردیبهشت را مناسب‌ترین زمان شروع عملیات اعلام کرد. این عملیات نهایتا با شکست مواجه شد و ۸ تن از نظامیان امریکایی در این واقعه کشته شدند.

هنگام اجرای عملیات با ورود به حریم هوایی ایران یکی از بالگردها در ۱۲۰کیلومتری راور کرمان دچار نقص فنی شده و به اجبار فرود می‌آید و سرنشینان آن به بالگردی دیگر منتقل می‌شوند و همان بالگرد نیز دچار نقص فنی شده و به ناچار به ناو هواپیما‌بر بازمی‌گردد. ۶ هواپیما و ۶ بالگرد دیگر خود را به طبس رسانده و در تاریکی شب در منطقه‌یی دور افتاده بدون متوجه شدن نیروهای نظامی ایرانی فرود می‌آیند. حین سوختگیری یکی دیگر از بالگردها دچار نقص فنی شده و در مجموع درحالی که هنوز عملیات آغاز نشده ۳ فروند بالگرد از دست رفته بود. پس از تماس با مرکز عملیات، کارتر دستور بازگشت نیروها را می‌دهد؛ ولی هنگام برخاستن هواپیماها و بالگردها توفان شن آغاز شده و یک هواپیمای سی۱۳۰ و یک بالگرد سی‌اچ-۵۳ به هم خورده و هر دو آتش می‌گیرند که در این حادثه ۸ نفر از نیروهای امریکایی در آتش سوخته و ۴ بالگرد ناتوان از پرواز روی زمین باقی می‌مانند، نیروها با ۵ هواپیما خود را به ناو هواپیمابر نیمیتز می‌رسانند و بدین‌ترتیب عملیات به طور کامل شکست می‌خورد.