کاهش سهم سرمایه در گردش و رشد سهم ایجاد و توسعه

گروه بانک و بیمه  محسن شمشیری

تسهیلات پرداختی بانک‌ها طی 12 ماهه سال 1396 به بخش‌های اقتصادی مبلغ 6139.1 هزار میلیارد ریال است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ 655.5 هزار میلیارد ریال (معادل 12درصد) افزایش داشته است. این رقم اگرچه نسبت به تسهیلات 548 هزار میلیارد تومانی سال 96 افزایش 65 هزار میلیارد تومانی دارد اما رشد آن به 12درصد محدود شده در حالی که در سال 95 رشد تسهیلات‌دهی بانک‌ها بیش از 30درصد بود.

به گزارش «تعادل»، از سوی دیگر، ‌تحولات عمده در ترکیب تسهیلات دهی بانک‌ها نشان می‌دهد که سهم امور توسعه‌یی و ایجاد و تعمیرات که می‌تواند به رشد سرمایه‌گذاری‌ها، ایجاد واحدها و فازهای جدید تولید، افزایش اشتغال کمک کند نسبت به سال‌های قبل افزایش قابل‌توجهی داشته و از حدود 15درصد در سال‌های قبل به 18درصد رسیده است. همچنین سهم خرید کالای شخصی از تسهیلات نیز که به رشد تقاضا در شرایط رکود نسبی کمک می‌کند، و قبلا زیر 5درصد بوده در سال 96 به 7درصد افزایش یافته است.

اما در مقابل شاهد کاهش سهم سرمایه در گردش از تسهیلات هستیم که برای روی پا ماندن و ادامه حیات و تامین نقدینگی روزمره واحدهای اقتصادی پرداخت می‌شود. آمار نشان می‌دهد در حالی که در 10 سال اخیر سهم سرمایه در گردش بین 64 تا 70درصد کل تسهیلات را تشکیل می‌داده، در سال 96 به زیر 62درصد کاهش یافته و شاهد بهبود نسبی و تناسب منطقی آن هستیم و به تدریج از سهم سرمایه در گردش کم شده و به سهم امور ایجاد و توسعه و خرید کالای شخصی که به رشد تقاضا و سرمایه‌گذاری و تولید واشتغال کمک می‌کند افزوده شده است.

 سهم 18درصدی ایجاد و توسعه و تعمیر

نزدیک به 18درصد تسهیلات بانکی در بخش ایجاد و توسعه و تعمیر پرداخت شده که نسبت به سهم آن در ماه‌ها و سال‌های گذشته که بین 14 تا 15درصد بوده است افزایش قابل توجه داشته است و نشان می‌دهد که در رویکرد بانک‌ها تحولاتی رخ داده و به جای پرداخت 63 تا 68درصد وام‌ها که به سرمایه در گردش و روی پا ماندن واحدها اختصاص دارد، در سال 96 تلاش شده که سهم سرمایه در گردش به کمتر از 62درصد محدود شود و در مقابل سهم ایجاد و توسعه و تعمیرات و همچنین سهم خرید کالای شخصی افزایش یابد.

براین اساس، 9.9 درصد به مبلغ کمتر از 61هزار میلیارد تومان برای ایجاد واحدهای جدید، 4.9 درصد تسهیلات معادل 30 هزار میلیارد تومان برای توسعه واحدها و افزایش فازهای جدید و 3.1درصد تسهیلات معادل 19 هزار میلیارد تومان برای تعمیرات واحدهای اقتصادی پرداخت شده که می‌تواند به افزایش تولید، راه‌اندازی، افزایش اشتغال و سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در اقتصاد کشور منجر شود.

 61 درصد تسهیلات سرمایه در گردش بود

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، سهم تسهیلات پرداختی در قالب سرمایه در گردش در کلیه بخش‌های اقتصادی طی 12 ماهه سال جاری مبلغ 3788.8 هزار میلیارد ریال (معادل 61.7درصد کل تسهیلات پرداختی) است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ 277 هزار میلیارد ریال معادل 7.9 درصد افزایش داشته است. سهم تسهیلات پرداختی بابت تامین سرمایه در گردش بخش صنعت و معدن در 12 ماهه سال جاری معادل 1456.8 هزار میلیارد ریال بوده است که حاکی از تخصیص 38.4درصد از منابع تخصیص یافته به سرمایه درگردش کلیه بخش‌های اقتصادی (مبلغ 3788.8 هزار میلیارد ریال) است.

 ملاحظه می‌شود از 1742.2 هزارمیلیارد ریال تسهیلات پرداختی در بخش صنعت و معدن معادل 83.6درصد آن (مبلغ 1456.8 هزار میلیارد ریال) در تامین سرمایه در گردش پرداخت شده است که بیانگر توجه و اولویت‌دهی به تامین منابع برای این بخش توسط بانک‌ها در سال جاری است.

 43 هزار میلیارد تومان تسهیلات

خرید کالای شخصی

اقتصاد دانان در شرایط رکود نسبی توصیه می‌کنند که بانک‌ها برای افزایش تقاضا و کاهش رکود و ایجاد رونق نسبی و به خصوصی خرید کالای ایرانی و رشد تولید داخلی وافزایش اشتغال، از طریق وام خرید کالای شخصی به رشد تقاضا کمک کنند. از این رو در سال 96 معادل 43 هزار میلیارد تومان معادل 7درصد کل تسهیلات را به خرید کالا اختصاص داده‌اند.

 29هزار میلیارد تومان خرید مسکن

از سوی دیگر، در سال 96 معادل 29 هزار میلیارد تومان یا 4.7درصد تسهیلات نیز برای خرید مسکن اختصاص یافته و این موضوع نیز می‌تواند روی رونق بخش مسکن اثرگذار باشد اما همانطور که رقم محدود زیر 5درصد تسهیلات خرید مسکن نشان می‌دهد در سال 96 بخش مسکن با رکود نسبی و محدودیت در خرید مسکن و معاملات ملک و همچنین دریافت رقم 29 هزار میلیارد تومانی وام خرید مسکن مواجه شده است.

سایر امور که البته جزییات آن برای ما روشن نیست رقم قابل توجه 53 هزار میلیارد تومان معادل 8.7درصد وام‌ها را به خود اختصاص داده است.  که به راه‌اندازی و توسعه و تعمیرات واحدها و راه‌اندازی واحدهای قبلی و جدید کمک می‌کند نیز معادل میانگین از 28 تا 612 میلیون در کل بخش‌های اقتصادی مبلغ 614 هزار میلیارد تومان برای بیش از 9 میلیون و 358 هزار واحد اقتصادی تسهیلات پرداخت شده که میانگین هر پرداخت معادل 65 میلیون 600 هزار تومان بوده است.

در بخش خدمات 252 هزار میلیارد تومان برای تعداد 5210912 فقره تسهیلات با میانگین پرداخت هر فقره 485 میلیون ریال پرداخت شده است.  همچنین 174 هزار میلیارد تومان برای تعداد 284330 فقره تسهیلات به بخش صنعت و معدن با میانگین پرداختی هر فقره 6127 میلیون ریال پرداخت شده که بیشتر از میانگین پرداختی سایر بخش‌ها است.

از سوی دیگر، در بخش بازرگانی 85 هزار میلیارد تومان برای تعداد یک میلیون و 52هزار فقره تسهیلات با میانگین پرداخت هر فقره 80میلیون تومان پرداخت شده است.

 در ضمن در بخش مسکن 51 هزار میلیارد تومان برای تعداد یک میلیون و 61 هزار فقره تسهیلات با میانگین پرداخت هر فقره 48 میلیون تومان پرداخت شده است.

درضمن در بخش کشاورزی 49 هزار میلیارد تومان برای تعداد یک میلیون و 745 هزار فقره تسهیلات با میانگین پرداخت هر فقره 28 میلیون تومان پرداخت شده است.

بانک مرکزی تاکید کرده که باید در تداوم مسیر جاری ملاحظات مربوط به کنترل تورم را نیز درنظر گرفت و همواره مراقب قدرت گرفتن پتانسیل تورمی ناشی از فشار تقاضای کل در اقتصاد نیز بود.

بر این اساس ضروری است به افزایش توان مالی بانک‌ها از طریق افزایش سرمایه و بهبود کفایت سرمایه بانک‌ها، کاهش تسهیلات غیرجاری و بازگرداندن آنها به مسیر صحیح اعتباردهی بانک‌ها، افزایش بهره‌وری بانک‌ها در تامین سرمایه در گردش تولیدی، پرهیز از فشارهای مضاعف بر دارایی بانک‌ها و ترغیب بنگاه‌های تولیدی به سمت بازار سرمایه به عنوان یک ابزار مهم درتامین مالی طرح‌های اقتصادی (ایجادی) توجه ویژه‌یی کرد.