تصویری از برجام بدون امریکا
گروه ایران| 4روز به ضرب‌الاجل 22 اردیبهشت ماه مانده، اما به یک‌باره ترامپ تصمیم می‌گیرد موضع خود را درباره توافق هسته‌یی زودتر از موعد علنی کند. تصمیمی که دلیلش شاید فرار از فشار عقلای امریکایی یا پیروزی‌های پی در پی متحدان ایران در کشورهای منطقه یا حتی جلب توجه باشد، با این حال کسی نمی‌تواند از تصمیمات رییس‌جمهور امریکا سر در آورد. او که در تبلیغات انتخاباتی خود وعده برهم زدن توافق هسته‌یی را داده بود، از روزی که بر کاخ سفید حاکم شد، هر روز وعده خروج از این توافق را داد تا هم اعتماد به دولت امریکا را به چالش بکشد، هم متحدان اروپایی‌اش را از خود دور کند. آنچنان که فرانسه، آلمان و بریتانیا در آخرین موضع‌گیری خود صراحتا اعلام کردند چه امریکا در برجام بماند، چه خارج شود، آنها به توافق هسته‌یی پایبند می‌مانند. این موضع را پیش‌تر بارها بیان کرده بودند، روز دوشنبه هم وزرای خارجه آلمان و فرانسه در کنفرانس خبری مشترک بر آن تاکید کردند.
ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه گفت که «بدون توجه به تصمیم‌گیری رییس‌جمهور امریکا درباره برجام سه کشور طرف توافق هسته‌یی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) به آن پایبند خواهند ماند»، هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان هم تاکید کرد که دولتش خواستار حفظ توافق هسته‌یی 6 قدرت جهانی با جمهوری اسلامی و ادامه اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است، چرا که به اعتقاد او در غیر این صورت مناقشه‌ها تشدید و جهان ناامن‌تر می‌شود.
اظهاراتی که نشان می‌دهد اروپا منافع ماندن در برجام را برای امنیت خود مهم‌تر از گسست احتمالی در رابطه‌اش با امریکا می‌داند. اروپایی‌ها بر هم خوردن این توافق را جدا از ضرر‌های اقتصادی، خطری برای امنیت خود می‌دانند. آنچنان که روز گذشته هم «فلورانس پارلی» وزیر دفاع فرانسه در گفت‌وگو با رادیو (RTL) نتیجه تضعیف برجام را وخیم‌تر شدن اوضاع تنش‌آلود خاورمیانه دانست و خواهان حفظ آن شد. به نظر می‌رسد، اروپا پایان برجام را آغاز یک نبرد هسته‌یی می‌داند. این اعتراف وزیر امور خارجه فرانسه است که گفته بود؛ «حفظ توافق هسته‌یی بهترین راه برای جلوگیری از تکثیر هسته‌یی است.»
اما خروج امریکا از برجام سیاست جلوگیری از آنچه لودریان تکثیر هسته‌یی می‌خواند را به شکست خواهد کشاند؟ تحلیلگران و سیاستمداران اروپایی که چنین نظری دارند. به خصوص آنکه پس از سال‌ها کشمکش میان جامعه جهانی و کره‌شمالی، این کشور شرقی برای مذاکره درباره توان هسته‌یی‌اش چراغ سبز نشان داده است. در حالی که پاره کردن برجام توسط امریکا که سه سالگی خود را هم به پایان نرسانده، رهبر کره‌شمالی را برای توافق با غرب با تردید جدی روبه‌رو خواهد کرد. کره‌شمالی که یک‌بار طعم عهدشکنی غربی‌ها را چشیده است و خروج امریکا از برجام می‌تواند شانس توافق دو کره و غرب را به حداقل برساند. از سوی دیگر خرید‌های نظامی نجومی عربستان در کنار پیشبرد برنامه‌های هسته‌یی، نگرانی جامعه بین‌المللی را درباره شعله‌ور شدن جنگ هسته‌یی در خاورمیانه در بر داشته است. تحلیلگران غربی این پرسش را مطرح می‌کنند که بر هم خوردن برجام و از سر‌گیری فعالیت‌های هسته‌یی ایران، در عین حال خروج از ان‌پی‌تی، چه مقدار بر رقابت‌های هسته‌یی در خاورمیانه تاثیر می‌گذارد.
آنها احتمال می‌دهند کشورهایی همچون عربستان سعودی از این فرصت استفاده کرده و به بهانه دفاع از خود به سوی هسته‌یی شدن با کاربرد نظامی روی آورند. همه اینها اروپایی‌ها را بر آن داشته تا در جهت حفظ برجام بکوشند. آن طور که از اظهارات مقامات ایران بر می‌آید، آنها هم به شدت خواهان حیات توافق هسته‌یی هستند؛ حتی اگر امریکا از آن خارج شود. همان‌طور که روحانی در سخنرانی روز دوشنبه خود در مشهد تاکید کرد یا آنچه از برجام می‌خواهیم توسط غیرامریکا (اروپا) تامین می‌شود و (در توافق می‌مانیم) یا اگر ببینیم آنچه مورد نظر ما در برجام است، تامین نشده راه و برنامه خود را خواهیم داشت.
با این حال به نظر می‌رسد، ترامپ در محاسبات خود توجهی به نگرانی‌های اروپا و جامعه بین‌الملل ندارد. آنچه او می‌خواهد کاهش نفوذ ایران در کشورهای منطقه و کسب رضایت هم‌پیمانانش در خاورمیانه همچون اسراییل و عربستان است.
شاید برای همین است که رییس‌جمهور امریکا درست پس از پیروزی حزب‌الله، هم پیمان منطقه‌یی ایران در انتخابات پارلمانی لبنان و همچنین تسلیم شدن گروه‌های مخالف دولت اسد در حومه شمالی حمص و حومه جنوبی حماه و تحویل سلاح‌های سنگین و نیمه سنگین خود به دولت سوریه و روسیه، تصمیم می‌گیرد زودتر از ضرب‌الاجل 22 اردیبهشت، موضعش درباره برجام را اعلام کند، به این امید که ایران را در موضع ضعف قرار داده و از نفوذش در منطقه بکاهد.
