ضرورت ایجاد بورس ارز پس از کنترل قیمت‌ها
طرح دوفوریتی ارزی مجلس از دستور خارج نشده است
گروه بانک و بیمه احسان شمشیری
به‌دنبال اظهارات ولی‌الله سیف، رییس کل بانک مرکزی مبنی بر ثابت نماندن، نرخ رسمی دلار ۴۲۰۰تومان ثابت و افزایش 5 تا 6 درصدی تا پایان سال 97 متناسب با شرایط اقتصادی، روز دوشنبه بانک مرکزی نرخ رسمی دلار را به 4205تومان و در روز سه‌شنبه به 4206تومان افزایش داد.
به گزارش «تعادل» براساس اعلام بانک مرکزی نرخ هر دلار امریکا با ۱۰ریال افزایش نسبت به روز دوشنبه ۴۲هزار و ۶۰ ریال، نرخ هر پوند انگلیس با ۹ریال کاهش ۵۶ هزار و ۴۵۶ریال و هر یورو نیز با ۱۵۳ریال رشد در مدت مشابه ۴۹هزار و ۵۶۸ ریال ارزش‌گذاری شد.
همچنین به دنبال افزایش نرخ اونس جهانی به 1294دلار در روز سه‌شنبه اول خرداد 97 همچنین اظهارات مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا و موضع حسن روحانی، رییس‌جمهور کشور در مقابل آن مبنی بر تداوم سیاست‌های جمهوری اسلامی و ادامه راه نظام و دولت، قیمت ارز و سکه در بازار آزاد با تحولاتی همراه بود.
روز سه‌شنبه در بازار تهران نرخ سکه تمام بهار آزادی طرح جدید دوباره به بالای ۲میلیون تومان رسید و قیمت هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید در بازار تهران با ۶۷ هزار تومان افزایش نسبت به روز دوشنبه ۲میلیون و ۲۶هزار تومان تعیین شد همچنین هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم نیز با ۴۷هزار تومان رشد در مدت مشابه یک میلیون و ۹۳۷هزار تومان داد و ستد شد.
همچنین هر قطعه نیم سکه بهار آزادی با ۲۴هزار تومان افزایش ۹۹۵هزار تومان و هر قطعه ربع بهار آزادی نیز با ۱۰هزار تومان رشد در مدت مشابه ۵۶۸ هزار تومان معامله شد.
از سوی دیگر هر قطعه سکه گرمی با افزایش ۷هزار تومانی با قیمت ۳۵۷هزار تومان معامله شد. هر گرم طلای ۱۸عیار نیز با رشد 2هزار و ۹۰۰تومانی به قیمت ۱۸۷هزار و ۹۰۰تومان ارزش‌گذاری شد.
در حاشیه بازار آزاد و کوچه و پس‌کوچه‌ها و صرافی‌کشورهای منطقه نیز قیمت دلار حاشیه بازار افزایش یافت و بین 5800 تومان در صرافی کشورهای منطقه و تا 6500 تومان در کوچه و پس‌کوچه‌های داخل کشور معامله شده است.
برخی کارشناسان و نمایندگان مجلس با توجه به ثبات نسبی نرخ حاشیه بازار و کاهش آن از 7هزار تومان به زیر 6500 تومان اعلام کرده‌اند که زمان مناسبی برای ایجاد بورس ارز و معاملات بازار آزاد با ارقام و سقف مشخص و نظارت کافی فرا رسیده تا افرادی که برای سفر به خارج کشور، تامین کسری یا فروش ارز خود به دنبال معامله در بازار آزاد هستند، بتوانند به بورس ارز مراجعه کرده و از طریق بورس، بانک‌های مستقر در آن و ثبت معاملات و مشخص شدن نام شرکت و شخص و مشخصات حساب بانکی، کد ملی و... اقدام به معامله کنند.
این کارشناسان معتقدند که با ایجاد بورس ارز در این شرایط و راه‌اندازی سامانه نیما و نظارت بانک مرکزی و دولت بر بازار ارز رسمی می‌توان از خروج ارز جلوگیری کرده و نیازهای واقعی مردم را تامین کرد ضمن اینکه نرخ آزاد امکان عرضه و تقاضای بیشتر و تخصیص منابع درست را فراهم خواهد کرد.
این کارشناسان می‌گویند سامانه نیما باعث شده که عرضه ارز در حد مورد انتظار به این سامانه نباشد و همچنان عده‌یی عرضه ارز خود را در حاشیه بازار معامله می‌کنند و به نرخ بالای 6 هزار تومان تمایل دارند. در نتیجه با تشکیل بورس ارز و نظارت دقیق و بهتر می‌توان مشکلات و نارسایی‌های موجود را برطرف کرده و ثبات فعلی نرخ‌های رسمی و کاهش نوسان و التهاب و بحران را در حاشیه بازار و بازار آزاد نیز حاکم کرد. از این رو بسیاری از کارشناسان و نمایندگان با توجه به نرخ تورم فعلی و ثبات نسبی بازار ارز خواستار سرعت بخشیدن به بورس ارز و معاملات بازار آزاد و نظارت بر آن هستند تا نرخ ارز آزاد با نرخ تورم بالا رفته و به رشد صادرات، کنترل واردات، کمک به تولید و رفع نیاز مردم و دانشجویان کمک کند.
همچنین فعالان بازار معتقدند: افزایش قیمت دلار رسمی براساس تصمیم دولت به طور حتم ادامه‌دار خواهد بود تا به تعادل بیشتر بازار منجر شود اما مکانیسم سامانه نیما و بانک‌ها قادر به تامین تمام نیاز واقعی مردم نیست لذا باید در کنار این افزایش نرخ رسمی دلار، بورس ارز و راه‌اندازی مکانیسمی شبیه صرافی‌ها ضروری است.
برخی فعالان تولید و صنعت و تجارت نیز با انتقاد از روند کنونی معتقدند که درحال حاضر بازار متزلزل و تولید گرفتار عدم ثبات نرخ‌ها و سرمایه‌گذاری‌هاست بنابراین هر احتمالی در رابطه با قیمت ارز وجود دارد اما امیدواریم مسوولان کشور از همه جهات متوجه این نکته باشند که اگر ارکان تولید و تجارت به خطر بیفتد، اقتصاد کشور دچار آسیب می‌شود. لذا نرخ ارز هر چه هست و هر قیمتی را نشان می‌دهد باید حاکم شود و ثبات داشته باشد مثلا مشخص شود که نرخ حاشیه بازار 6500 تومان است و امکان معامله وجود داشته باشد و عرضه و تقاضا راحت و با تمایل بیشتری همراه باشد.
خرید و فروش ارز در پس کوچه‌های بازار
درحالی که هیچ یک از صرافی‌ها حاضر به خرید و فروش ارز به طور رسمی نیستند، ریسک معاملات خُرد برای خریداران بالا رفته است. مشاهدات عینی نشان می‌دهد که تقریبا تمامی صرافی‌های منطقه فردوسی با نصب اعلان‌هایی روی تابلوهای خود تاکید می‌کنند که هیچ‌گونه خرید و فروش ارزی تا اطلاع ثانوی ندارند. حتی در زمان مراجعه حضوری خریداران به صرافی‌ها به آنها گفته می‌شود که تا زمان مشخص نشدن سیاست بانک مرکزی درباره نحوه فعالیت صرافی‌ها، آنها از خرید و فروش ارز خودداری می‌کنند.
با این وجود معاملات تلفنی و در حجم بالا با در نظر گرفتن شرایطی ازجمله «شناخت، اطمینان و اعتماد» به خریدار ارز باعث می‌شود تا اینگونه معاملات صورت بگیرد. کف ارز معامله شده در این روش معمولا بسیار بالاتر از پاسخگویی به نیازهای خُرد ازجمله ارز مورد نیاز مسافران خارجی است.
عده‌یی از دلالان خُرد به میدان فردوسی و خیابان‌های اطراف بازگشته و به خریداران خُرد ارز می‌فروشند و هر دلار امریکا را بین ۶ هزار و ۲۰۰ تا ۶ هزارو500 تومان می‌فروختند و ۶ هزار و ۱۵۰تومان خریداری می‌کردند.
از سوی دیگر نرخ هر یورو نیز توسط این افراد ۷هزار و ۲۰۰تومان برای فروش و ۷هزار و ۱۵۰تومان برای خرید اعلام می‌شد.
این روش ریسک انجام معامله برای خریداران خُرد را بالا برده است زیرا هیچ گونه اطمینانی به اصالت و تقلبی بودن دلارهای فروخته شده از سوی این افراد نیست و از سوی دیگر معاملات به جای صرافی‌های رسمی به کوچه‌های منتهی به میدان فردوسی منتقل شده است.
در این رابطه اباذر نجمی، کارشناس بازار ارز در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا احتمال افرایش قیمت دلار بیش از نرخ فعلی وجود دارد یا خیر اظهار کرد: این موضوع قابل پیش‌بینی نیست اما اگر افزایش قیمت براساس تصمیم دولت بوده باشد به طور حتم این افزایش قیمت ادامه‌دار خواهد بود. افزایش نرخ دلار که اتفاق افتاد، باعث شد تا بانک مرکزی بپذیرد سیاستی را که به صورت ضربتی اتخاذ کرده با اشکالاتی همراه است که باید برطرف شود و نقص آن گرفته شود و نوعی بازار آزاد تحت نظارت شکل بگیرد تا کمبودها را برطرف کرده و عرضه و تقاضای شفاف را ایجاد کند.
او در پایان با بیان اینکه به طور قطع این افزایش قیمت در بلندمدت ادامه‌دار خواهد بود، خاطرنشان کرد: این احتمال وجود دارد که تا دو روز آینده شاهد تغییری در قیمت دلار بانکی نباشیم اما تا یک یا دو ماه آینده این نرخ افزایش خواهد یافت زیرا تحولات ماه‌های آینده اثرات عمده روی عرضه و تقاضای ارز و نرخ‌ها خواهد داشت.
بورس ارز بهترین زمینه برای کشف قیمت‌ها
همچنین یک تحلیلگر بازار سرمایه گفت: بورس کالا و به‌طور مشخص بورس ارز محلی برای عرضه و تقاضاست که می‌تواند بهترین زمینه برای کشف قیمت‌ها باشد.
همایون دارابی با اشاره به اینکه برخی صنایع بر این باورند که با شروع به کار بورس کالا منافعشان به خطر افتاده است، اظهار کرد: بورس کالا همانند سایر بورس‌ها، محلی برای عرضه و تقاضاست که می‌تواند بهترین زمینه برای کشف قیمت‌ها باشد.
وی با اشاره به اینکه هر بورسی مانند بورس بزرگ لندن یا شیکاگو می‌تواند بهترین مکان برای عرضه محصولات تولید باشد، تصریح کرد: بورس کالا هم همانند این بورس‌ها می‌تواند دست دلالان را از معاملات کوتاه کند.
برخی کارشناسان در این زمینه معتقدند که بورس کالا در زمینه بازار ارز نیز می‌تواند به شفافیت، کاهش دلالی و دخالت‌های نامناسب، عرضه و تقاضای موثر و بدون نگرانی منجر شود و در مجموع باعث کاهش نرخ ارز شود. باید توجه داشته باشیم که بخشی از افزایش نرخ دلار به 7 هزار تومان به دلیل عجله در پیش‌خور کردن اثر تصمیم ترامپ بر نرخ ارز بوده و این نرخ بیش از آثار واقعی تحولات بین‌المللی بر نرخ‌ها بوده است و لذا نرخ دلار تمایل به بازگشت به محدوده 6 هزار تومان و کمتر از آن دارد و لذا اگر بازار ارز مناسبی ایجاد و از خروج سرمایه جلوگیری شود، عرضه و تقاضای واقعی منجر به کاهش نرخ دلار در بازار خواهد شد و بر این اساس باید هرچه سریع‌تر نسبت به ایجاد بورس ارز یا فروش ارز در بورس کالا و... اقدام شود.
طرح دوفوریتی مجلس از دستور خارج نشده
از سوی دیگر این پرسش مطرح است که پیگیری نمایندگان مجلس، برای رفع کاستی‌های موجود سیاست‌های ارزی دولت و بانک مرکزی به کجا رسیده و چه زمان شاهد بررسی و تصویب طرح دوفوریتی ارزی مجلس خواهیم بود.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در این زمینه با بیان اینکه طرح دوفوریتی کمیسیون متبوعش درخصوص ساماندهی ارزی به قوت خود باقی است، گفت: مجلس فرصت مجدد برای بررسی نتایج عملکرد براساس شاخص‌های دیگر به دولت داده است.
محمدرضا پورابراهیمی در گفت‌وگو با ایبنا با اشاره به برخی زمزمه‌ها مبنی بر خروج طرح دوفوریتی کمیسیون اقتصادی مجلس در خصوص ساماندهی بازار ارز از دستور کار گفت: این طرح از دستور کار خارج نشده و از نظر اعضای کمیسیون اقتصادی نیز منتفی نیست.
نماینده کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه طرح دوفوریتی کمیسیون اقتصادی مجلس در خصوص ساماندهی بازار ارز به قوت خود باقی است، افزود: مجلس به ویژه کمیسیون اقتصادی آن یک بازه زمانی کوتاه به دولت برای بررسی نتایج عملکرد خود بر اساس شاخص‌های دیگر فرصت داده است.
پورابراهیمی با تاکید بر اینکه مجلس پس از فرصت مذکور به ارزیابی عملکرد بانک مرکزی با داده‌های بهتری نسبت به گزارش خود به ساماندهی بازار ارز اقدام می‌کند، تصریح کرد: ارائه این فرصت بنا به تاکید لاریجانی رییس مجلس برای انجام بحث‌های تخصصی بیشتر بوده است.
وی با بیان اینکه در جلساتی که در سال جدید پس از نخستین هفته کاری مجلس تشکیل شد، مسوولان بانک مرکزی و وزیر اقتصاد با کلیات طرح تدوین شده از سوی مجلس موافقت کرده‌اند، گفت: در خلال بحث‌های کارشناسی و کاملا حرفه‌یی مجلس با اقدام یک‌شبه دولت برای ساماندهی بازار ارز و لحاظ نرخ ۴۲۰۰ تومانی برای تک نرخی شدن آن مواجه شدیم.
این نماینده مردم در مجلس دهم با یادآوری نشست‌های کمیسیون اقتصادی مجلس در هفته‌های اخیر با مسوولان عالی‌رتبه کشور با موضوع ساماندهی ارزی افزود: هفته‌های گذشته جلساتی با لاریجانی و همچنین اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور برگزار شد.
وی ادامه داد: رییس مجلس نیز تاکید کرد که این جلسات کارشناسانه و تخصصی برای بهبود شرایط هر ماه با دولت برگزار شود.
پورابراهیمی با بیان اینکه جلسه غیرعلنی هفته گذشته مجلس نیز پیرامون ساماندهی ارزی بوده است، افزود: درخواستی که دولت از مجلس داشت، این بود که در این قضیه باید با حمایت‌های لازم بتوان این وضعیتی را که برای ساماندهی ارزی ایجاد شده به صورت مستمر ادامه داد.
وی با بیان اینکه برخی ایرادات وارده به طرح دولت برای ساماندهی ارزی محتوایی است، تصریح کرد: به‌طور مثال ایجاد بازار متشکل ارزی نیاز به این دارد که دولت تصمیماتی اتخاذ کند که بعضی از آنها تصمیم جدید محسوب می‌شود. این نماینده مردم در مجلس دهم تاکید کرد: اقدامات در حوزه ساماندهی بازار ارزی می‌تواند برای افزایش صادرات و نظارت دولت بر بازار و کنترل و حتی اداره وضعیت نظام ارزی کشور موثر باشد.
وی با تاکید بر اینکه دولت به ایجاد بازار متشکل ارزی معتقد نیست، افزود: یکی از محورهای طرح دوفوریتی کمیسیون اقتصادی مجلس ایجاد بازار متشکل ارزی است که دولت می‌گوید الان شرایط مهیا نیست.
پورابراهیمی ادامه داد: دولت فرصتی را از مجلس به جهت تحقق این موضوع مطالبه کرده و گفته که در یک بازه زمانی بحث بازار متشکل با دیدگاه نزدیک دولت و مجلس عملیاتی شود و ما بتوانیم بهتر عملکرد دولت را رصد کنیم.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اهمیت ایجاد بازار متشکل ارزی هر چه بیشتر هویدا می‌شود، گفت: در خصوص اجرای طرح بعد از بازه زمانی طبق توافق با رییس مجلس چند هفته‌یی آخرین ارزیابی را انجام داده و جلسات کارشناسی را باز هم با دولت برگزار می‌کنیم و نهایتا پس از جمع‌بندی اگر دولت محورهای کارشناسی کمیسیون را بپذیرد، قاعدتا بر اساس آن جلو خواهیم رفت، اگر نپذیرد که ادامه مسیر فعلی حامل هزینه‌هایی برای نظام است، وارد بررسی طرح دوفوریتی با ارجاع به صحن علنی مجلس خواهیم شد.
