همکاری ۳ جانبه برای پایش متقاضیان مواد اولیه
مدیرعامل بورس کالا می‌گوید با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده و بورس کالا، تولیدکنندگان به عنوان خریدار مواد اولیه از بورس، دایما در حال پایش و رصد هستند و در این زمینه همکاری انجمن‌ها نیز ضروری است. به گزارش ایسنا، حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران و حسین دستجردی رییس کانون انجمن‌های صنفی آرد ایران با حضور در یک برنامه تلویزیونی با موضوع «بورس کالا؛ معاملات نقدی و آتی» به بحث در این مورد پرداختند. حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران در ابتدا با اشاره به راه‌اندازی معاملات قراردادهای آتی زعفران برای نخستین‌بار در جهان در بورس کالا اظهار کرد: کشورمان بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران است و بالغ بر ۹۰درصد زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود، اما سهم ما از تجارت جهانی آن بسیار کم است. وی با بیان اینکه در کشورهای پیشرفته دنیا که سهم قابل توجهی از تولید یا مصرف یک کالای استراتژیک را داشته باشند، سعی می‌کنند بازار آن کالا را در کشورشان شکل بدهند، ادامه داد: در اقتصاد چرخه درآمد، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری را داریم و در هر صنعتی حتی زعفران هم این صدق می‌کند؛ اگر درآمد حاصل از کشت زعفران تبدیل به پس‌اندازهای موثر نشود و اگر سرمایه‌گذاری مجدد در توسعه این محصول صورت نگیرد، برای زعفران هم سرنوشتی مشابه خیلی از محصولات دیگر خواهیم داشت.
سلطانی‌نژاد اضافه کرد: باید بازار منسجم و موثری وجود داشته باشد تا قیمت زعفران در آن بازار مبتنی بر عرضه، تقاضا و تامین منافع طرفین تعیین شود. مدیرعامل بورس کالای ایران با اشاره به لزوم شناسنامه‌دار شدن فعالان بازار گفت: با راه‌اندازی معاملات آتی زعفران، فعالان این حوزه امکان پیش‌بینی وضعیت بازار در آینده را خواهند داشت. وی یادآور شد: کشاورزان با راه‌اندازی معاملات آتی زعفران می‌توانند، بدانند که محصول آنان در ماه‌های آینده با چه قیمتی به فروش خواهد رسید. سلطانی‌نژاد به عرضه گندم در بورس کالا اشاره کرد و گفت: در هر سیستمی برای رفع انحصار در بازار چاره‌اندیشی می‌شود و در مورد گندم ما معتقدیم که عرضه‌کننده انحصاری داریم. وی اضافه کرد: امیدواریم در خصوص گندم شرایطی ایجاد شود که عرضه‌کننده کل محصولات خود را بیاورد و همه خریداران هم با حضور در معاملات بتوانند، بخرند. مدیرعامل بورس کالای ایران با اشاره به کارکردهای بورس کالا ادامه داد: یکی از کارکردهای بورس کالا بحث تخصیص است به‌طوری که همه خریداران گندم همانند صنف آرد، توان لازم را برای توافق با شرکت بازرگانی دولتی ندارند و بسیاری از مصرف‌کنندگان کوچک نیز دسترسی به این شرکت ندارند و عده‌یی از آنها هم در تهران نیستند. اما این مصرف‌کنندگان گندم می‌توانند بدون ارتباط مستقیم با تولیدکنندگان از طریق بورس کالا محصول مورد نیازشان را خریداری کنند.
ساختار مدرن بازاری
سلطانی‌نژاد تاکید کرد: خود دولت می‌گوید که می‌خواهم از ساختار انحصاری دولتی که مشکلاتی را به وجود آورده است، به سمت ساختار مدرن بازاری حرکت کنم و بورس کالا هم امکان پایان انحصار و شفافیت و رقابت را فراهم می‌کند. وی تصریح کرد: بورس کالا سازوکار قانونی خود را دارد و سه روز برای تسویه کالاهای معامله شده، فرصت می‌دهد که اگر تسویه زودتر صورت بگیرد، کالا هم زودتر تحویل می‌شود. مدیرعامل بورس کالای ایران با تاکید بر اینکه ساختار قانونی حاکم بر بورس کالا اجازه تخلف به عرضه‌کننده را نمی‌دهد، گفت: شرکت بازرگانی دولتی بعضا به دلایلی موجه مجبور بوده کالا را دیر تحویل بدهد و از طرف بورس هم جریمه شده است. وی تصریح کرد: شرکت بازرگانی دولتی اول هر سال به ما برنامه عرضه می‌دهد و مثلا می‌گوید هر هفته چه مقدار گندم را عرضه می‌کند، بر این اساس اگر از این برنامه عرضه تخطی صورت بگیرد خود شرکت بازرگانی دولتی پاسخگو خواهد بود و تاکنون هم هیچ اتفاقی در این حوزه نیفتاده است. مدیرعامل بورس کالای ایران با اشاره به اینکه بورس ساختاری قانونی دارد و عرضه‌کننده باید در این بستر کیفیت کالای خود را تعیین کند، در خصوص خرید برخی محصولات با هدف واسطه‌گری در بورس گفت: با تحولاتی که در بازار ارز رخ داد، تعیین قیمت پایه بر اساس نرخ ارز ۴۲۰۰تومانی موجب شد برای خرید برخی محصولات رقابت شکل گیرد و قیمت پایه محصولات در بورس، پایین‌تر از بازار خارج از بورس باشد؛ این امر انگیزه برخی افراد شد تا به قصد خرید یا انبار کردن در تلاش برای خرید محصول از بورس باشند. مدیرعامل بورس کالای ایران افزود: در این زمینه بورس کالا به صورت دوره‌یی اسامی خریداران را به انجمن‌ها ارائه می‌کند تا خریدارانی که قصد سفته‌بازی دارند، شناسایی شوند. در این رابطه طی سال گذشته نیز ۳۵شرکت در مناطق آزاد شناسایی و از معاملات حذف شدند و تعاونی‌های متخلفی که به جای تخصیص مواد به اعضای خود اقدام به تجارت مواد اولیه می‌کردند، با محدودیت‌هایی در خرید مواجه شدند. وی اظهار کرد: با همکاری وزارت صمت و سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده دایما تولیدکنندگان را پایش و رصد می‌کنیم و از انجمن‌ها نیز می‌خواهیم در راستای تفکیک تولیدکننده واقعی از سفته‌باز و کاهش تقاضای کاذب در بورس کالا، فهرست تولیدکنندگان زیرمجموعه خود را در اختیار ما و وزارت صنعت بگذارند.
ابزاری کارآمد در بازار
در ادامه حسین یزدجردی رییس هیات‌مدیره کانون انجمن‌های صنفی صنایع آرد ایران گفت: شرکت بازرگانی دولتی ایران عمده مواد اولیه کارخانجات آرد را برای نان مردم تامین می‌کند و طبق بخشنامه‌یی، گندم مصرف صنف و صنعت در بورس کالا عرضه می‌شود. وی در خصوص ویژگی‌های لازم برای عرضه یک کالا در بورس بیان کرد: کالایی که در بورس عرضه می‌شود باید مشخصاتی داشته باشد، مثلا دارای عرضه‌کنندگان متعددی باشد، کشف قیمت، تعیین کیفیت از سوی بورس تضمین شود که البته در خصوص گندم تنها عرضه‌کننده شرکت بازرگانی دولتی ایران است و عرضه‌کننده دیگری وجود ندارد. یزدجردی درباره سازوکار کشف قیمت در صنایع متبوعش در بورس کالا افزود: کارخانجات ما در ۳۱ استان کشور پراکنده است و سال‌ها گندم را بدون مکانیسم کشف قیمت بورس تهیه می‌کردند که در حال حاضر کشف قیمت در بورس کالا انجام شده و تامین گندم مورد نیاز کارخانجات آرد از این بازار صورت می‌گیرد. رییس کانون انجمن‌های صنفی صنایع آرد ایران با اشاره به اینکه بورس کالا به عنوان ابزاری مفید، کارآمد و لازم در بازار تلقی می‌شود، اظهار کرد: در بخش صنف آردسازان بورس به عنوان یک ابزار برای بازار آزاد، کارآمد و شفاف لازم و مفید است؛ البته به شرط آنکه همه الزامات موردنیاز را داشته باشد. همچنین مشخصات کالایی که در بورس به عنوان گندم عرضه می‌شود باید مشخص باشد.
بورس‌کالا؛ نهاد بازارساز
در سوی دیگر یزدان سیف معاون وزیر و مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی با اشاره به اینکه در بورس کالا، ۱۴۰۰تن مازاد عرضه گندم داشتیم که در فروردین ماه مقادیری از گندم با قیمت۹۰۰ تومان عرضه شد، گفت: اقتصاد باید به سمت شفاف‌سازی و سالم شدن پیش برود، باید بتوانیم هزینه‌های بخش خصوصی و دولتی را به گونه‌یی تنظیم کنیم که بخشی از تصدی‌گری دولتی را واگذار کنیم. سیف با بیان اینکه برای دولت قیمت نان اهمیت دارد، افزود: مردم نگرانی از بابت تامین نان نداشته باشند. وی با اشاره به طرح ساماندهی گندم و آرد گفت: در راستای واگذاری تصدی‌گری دولت، بورس کالا به عنوان نهاد بازارساز باید تولیدکنندگان را به عرضه در این بازار ترغیب کرده، انبارهای پذیرش شده را افزایش داده و مباشرین رسمی را تعیین کند. به گفته وی در روز چهارشنبه حدود ۳۵۰۰تن در بورس کالا گندم عرضه شده است، لذا بدون محدودیت آرد ۹۰۲ تومانی در بورس عرضه می‌شود.
مکانیسم بورس شفافیت را به‌همراه دارد
افزون بر این، بیوک آقاصحاف‌امین رییس انجمن ملی صنایع پلاستیک ایران با اشاره به اینکه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶، ۷۳۰هزار تن تقاضا داشتیم که این رقم در سال ۱۳۹۷ به یک‌میلیون و ۷۰۰هزار تن رسید، گفت: به این ترتیب مشکل اصلی ما افزایش تقاضا برای خرید مواد از بورس است که البته این اتفاق به سامانه بهین‌یاب و ارائه مجوزهای خرید برمی‌گردد که این انتظار وجود دارد با همکاری بورس، وزارت صنعت، معدن و تجارت و انجمن‌ها، مجوزهای خرید پایش شود. صحاف‌امین با بیان اینکه قیمت پایه محصولات پتروشیمی نیز از سوی دفتر توسعه صنایع تکمیلی صنعت پتروشیمی معادل قیمت جهانی تعیین می‌شود، خاطرنشان کرد: بورس دارای محسناتی است که معاملات را به صورت روشن مشخص می‌کند. همچنین بودن و تقویت مکانیسم بورس کالا به نفع ماست، چرا که شفافیت را به همراه دارد و کسانی که مواد اولیه صنایع پایین‌دستی را خرید می‌کنند، کاملا مشخص می‌شوند. به گفته وی، در این بین مشکل اصلی صنایع پایین‌دست همچون صنعت پلاستیک موضوعاتی همچون میزان سهمیه‌بندی‌ها و قیمت‌های پایه است که در این راستا پیشنهاد می‌شود با همکاری دست‌اندرکاران، این افراد از گردونه معاملات حذف شوند.
در پایان نیز سلطانی‌نژاد خاطرنشان کرد: هویدا شدن مشکلات و معضلات بازار عرضه و تقاضا، مدیون فراهم آمدن بستری است که بورس کالا به وجود آورده است، اگر مشکلاتی در بورس خودنمایی می‌کند حاکی از سیگنال‌هایی است که از محل تولید محصولات دریافت می‌شود و متولیان نیز می‌توانند از آمارهای عرضه و تقاضای بورس برای تنظیم بازار استفاده کنند؛ بورس در همه دنیا مظهر شفافیت و شفاف‌سازی معاملات است.
