تیرخلاص پوتین به توافق نفتی
گروه انرژی| علیرضا کیانی|
در حالی که بازار نفت در شوک بیرون آمدن امریکا از توافق اتمی بین‌المللی با ایران و انتخاب مجدد نیکلاس مادورو در ونزوئلا و احتمال اعمال تحریم‌های شدید امریکا روی صنعت نفت این کشور بود، زمزمه‌ها در رابطه با پایان مهمانی نفتی بلندتر شد تا جایی که روز جمعه وزیر انرژی روسیه بعد از ملاقات با وزیر نفت عربستان‌سعودی آب پاکی را بر توافق کاهش تولید ریخت. این خبر باعث سقوط 3 درصدی قیمت برنت شد. تصمیم وزرای انرژی بزرگ‌ترین تولیدکننده و بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان مورد تایید ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه نیز واقع شد. پوتین در صحبت‌های خود در مجمع اقتصادی بین‌المللی در سن‌پترزبورگ، آینده بازار نفت و توافق کاهش تولید را به آینده توافق هسته‌یی ایران و چگونگی تاثیر آن بر بازار انرژی جهان وابسته دانست. با این همه یکی دیگر از حاضران در مجمع اقتصادی بین‌المللی، رییس روس‌نفت بود که از خطر افزایش قیمت نفت پس از اعمال تحریم‌های امریکا بر ایران خبر داد. در مقابل اما ایران در ادامه دفاع از روند صادرات نفت خود ابراز امیدواری کرده است که در صورت پایبند بودن اروپا به برجام مشکلی برای این صادرات ایجاد نشود. مشتریان این نفت مانند ژاپن نیز نشان دادند که منتظر تصمیم بقیه خریداران نفت ایران هستند. گزارش پیش‌رو را در مورد ابعاد مختلف بازار نفت در روزهای اخیر بخوانید.
روز جمعه زمانی که روسیه و عربستان‌سعودی در مورد تسهیل کاهش تولید اوپک مشغول مذاکره بودند، قیمت نفت بیش از 2دلار در هر بشکه افت کرد. پیمان کاهش تولید میان اعضای سازمان کشورهای تولیدکننده نفت و دیگر تولیدکنندگان نفتی چون روسیه باعث افزایش قیمت نفت از سطوح پایین سال 2014 شده بود.
عصر روز جمعه نفت آتی برنت 2دلار و 35سنت یا 3درصد کاهش یافت تا در قیمت 76 دلار و 44 سنت در هر بشکه به فروش برسد. قیمت شاخص نفت جهانی در هفته گذشته 2.7درصد کاهش یافت که بیشترین کاهش هفتگی پس از ابتدای ماه آوریل به حساب می‌آید. این کاهش قیمت پس از آن اتفاق می‌افتاد که بهای نفت خام در واکنش به خبر خروج امریکا از برجام به سطح 80 دلار و 50 سنت در هر بشکه رسیده بود که از سال 2014 تاکنون بی‌سابقه بود.
روز جمعه قیمت آتی وست‌تگزاس‌اینترمدییت نیز 2 دلار و 83 سنت یا 4درصد کاهش یافت و به قیمت 67 دلار و 88 سنت در هر بشکه رسید. در هفته گذشته، قیمت وست‌تگزاس‌اینترمدییت 4.9درصد کاهش داشت که بیشترین مقدار کاهش قیمت این شاخص جهانی پس از فوریه و چرخش 180درجه نسبت به افزایش قیمت‌های 6 هفته اخیر به حساب می‌آید. شکاف میان قیمت وست‌تگزاس‌اینترمدییت و برنت به 8 دلار و 60 سنت در هر بشکه رسید که نه تنها بیشترین میزان اختلاف قیمت میان دو شاخص نفت جهانی پس از 17 ماه مه بلکه به شکاف قیمتی 3 سال پیش نزدیک شده است.
ملاقات بزرگ
وزرای انرژی روسیه و عربستان‌سعودی یک ماه پیش از نشست مهم اوپک در وین با یکدیگر در سن‌پترزبورگ ملاقات کردند تا در مورد مفاد توافق عرضه نفت که 17 ماه است توسط کشورهای اوپک و متحدان آن اعمال می‌شود، بحث کنند. به گفته منابع رویترز، این دو وزیر به همراهی همتای اماراتی خود ایده افزایش تولید یک‌میلیون بشکه در روز را بررسی کردند.
به گزارش رویترز، وزیر نفت روسیه گفت که وزرای نفت کشورهای اوپک و غیراوپکی که در توافق وین حضور داشتند، احتمالا در نشست اوپک در ماه جاری تصمیم به برداشتن تدریجی موانع عرضه نفت بگیرند.
مت اسمیت مدیر تحقیقات کالا در موسسه اطلاعات انرژی کلیپردیتا در این باره به رویترز گفت: «بعد از رسیدن به مرز روانی 80دلار ما در روز پنجشنبه شاهد عقب‌نشینی بازار بودیم و روز جمعه هم با شنیدن حرف‌های وزرای انرژی عربستان و روسیه فروش نفت افزایش و قیمت آن کاهش یافت.»
حجم ذخایر نفتی جهان در سال گذشته به دلیل کاهش تولید کشورهای اوپک و متحدانش کاهش یافت. کاهش شدید عرضه نفت ونزوئلا نیز در این امر مزید بر علت بود. چشم‌انداز تحریم‌های جدید امریکا علیه ایران پس از بیرون آمدن دونالد ترامپ از توافق اتمی بین‌المللی باعث شد تا قیمت‌ها در هفته‌های گذشته افزایشی دو‌چندان پیدا کنند. این تصمیم اوپک با خبر افزایش تولید امریکا به رکورد 10میلیون و 300هزار بشکه در روز همراه بود. به گزارش رویترز از داده‌های شرکت انرژی بیکر‌هیوز، تعداد دکل‌های حفاری در امریکا که شاخصی از تولید آتی نفت است در هفته گذشته با 15واحد افزایش به 859 حلقه رسید تا بالاترین رکورد پس از ماه مارس سال 2015 را ثبت کرده باشد.
تیر خلاص پوتین
اما در حالی که هنوز موضوع افزایش تولید نفت خام از سوی تولیدکنندگان، برای برخی جدی به نظر نمی‌آمد، ولادیمیر پوتین نشان داد که ماجرا فراتر از یک بحث و بررسی ساده است. به گزارش بلومبرگ، رییس‌جمهور روسیه در مجمع اقتصادی بین‌المللی در سن‌پترزبورگ به خبرنگاران گفت: «ما به رشد بی‌رویه قیمت انرژی و نفت علاقه‌مند نیستیم.» وی در ادامه افزود: «روسیه و اوپک قصد ندارند به محدودیت تولید فعلی پایبند بمانند. اگر از من بپرسید چه قیمتی مناسب است، خواهم گفت ما کاملا از قیمت ۶۰ دلار هر بشکه نفت راضی هستیم.»
پوتین گفت: «قیمت‌های نفت در نتیجه تصمیم امریکا برای خروج از توافق هسته‌یی بین‌المللی با ایران و وضع مجدد تحریم‌ها علیه این کشور افزایش یافته است. نفت ۶۰ دلاری یک قیمت متعادل بوده و برای انجام سرمایه‌گذاری‌های ضروری کافی است. هر قیمتی بالاتر از ۶۰دلار ممکن است به مشکلات خاصی برای مصرف‌کنندگان منتهی شود که برای تولیدکنندگان خوب نیست.»
وی اظهار کرد: «آینده توافق اوپک به علاوه روسیه و سایر تولیدکنندگان نفت به این بستگی خواهد داشت که آیا حفظ توافق هسته‌یی با ایران امکان‌پذیر است یا خیر.» پوتین گفت: «آنچه بعدا اتفاق خواهد افتاد به توافق هسته‌یی ایران و چگونگی تاثیر آن بر بازار انرژی جهان بستگی خواهد داشت.»
هنوز امکان اوج‌گیری نفت هست!
ایگور سچین مدیر اجرایی شرکت نفتی روس‌نفت از دیگر افرادی بوده است که اظهاراتی را در خصوص آینده بازار نفت در همایش بین‌المللی اقتصادی در سن‌پترزبورگ مطرح کرده است. به گزارش فوربس سچین که از نزدیک‌ترین افراد در روسیه به پوتین محسوب می‌شود، گفته است: «تصمیم یک‌جانبه امریکا برای خروج از توافقنامه هسته‌یی ایران ممکن است به 5درصد تولید جهانی نفت لطمه بزند و قیمت آن را به‌طور بی‌سابقه‌یی افزایش دهد.» او که از افسران سابق کا‌گ‌ب است در ادامه بیان کرده است: «این تصمیم امریکا خواه ناخواه موجب کاهش بشکه‌های نفت ایران در بازار عرضه جهانی خواهد شد. تحریم‌ها و ضرب‌الاجل‌های اعمال شده بر بازار هیدروکربن‌ها ناگزیر موجب اضافه بهای تحریم دایمی بر قیمت نفت می‌شود.»
وی که گفته می‌شود، رابطه‌یی نزدیک با ولادیمیر پوتین دارد، افزود: «صنایع اروپا و امریکا آثار این اقدام کاخ سفید را حس خواهند کرد. لغو توافقنامه هسته‌یی ایران به عنوان یک عامل خارج از بازار نفت، بخش نفت جهان را غیرقابل پیش‌بینی می‌کند.»
مدیر اجرایی روس‌نفت با استناد به پیش‌بینی تحلیلگران و شرکت‌های معتبر گفت: «در سال 2040 تقاضا برای هیدروکربن‌ها بالاتر از امروز خواهد بود.»
چشم ژاپنی‌ها به رفتار دیگر مشتریان نفت ایران
اما از سوی ایران، هنوز خبر قابل استنادی در خصوص آینده عرضه منتشر نشده است. تاکاشی تسوکیوکا رییس اتحادیه نفت ژاپن و مدیر دومین پالایشگاه بزرگ ژاپن نیز به رویترز گفت که پالایشگاه‌های این کشور احتمالا تا چند ماه دیگر در مورد سیاست‌های خرید نفت خام ایران در پاسخ به تحریم‌های امریکا تصمیم‌گیری خواهند کرد. وی اظهار داشت که پالایشگاه‌های ژاپنی در حال جمع‌آوری اطلاعات هستند و هنوز گفت‌وگویی با دولت‌های ژاپن یا امریکا نداشته‌اند. تسوکیوکا افزود: «پس از بررسی پاسخ سایر خریداران نفت ایران شامل چین، هند، کره‌جنوبی، فرانسه و ایتالیا [به تحریم‌های امریکا] در مورد سیاست محدودیت واردات تصمیم‌گیری خواهد شد.»
بسیاری از شرکت‌های خارجی هنوز درباره ماندن در ایران یا رفتن از این کشور پس از خروج امریکا از برجام نظرشان را اعلام نکرده‌اند. شماری از شرکت‌ها مانند خودروسازی سیتروئن و شرکت نفت و گاز اوام‌وی اتریش گفته‌اند که در ایران می‌مانند.
در همین حال، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در مورد روند صادرات نفت ایران پس از اعمال مجدد تحریم‌های امریکا گفت: «امریکا نقشی در صادرات نفت ایران نداشته است و اگر اروپاییها ضمانت‌های لازم را بدهند و برجام حفظ شود، میتوان در همین سقف نفت صادر کرد؛ البته به استثنای تغییر مسائل تجاری دنیا مثل تاثیرپذیری تقاضای نفت از رشد اقتصادی که ربطی به تحریم ندارد.»
به گفته وی، اگر اروپاییها به همه اجزا و لوازم مورد نیاز صادرات نفت یعنی کشتیرانی، حمل‌ونقل، نقل و انتقال پول و بیمه متعهد بمانند، مشکلی در صادرات نفت به وجود نمی‌آید. مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران درباره آخرین وضع حضور توتال در طرح توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی گفت: هم‌اکنون توتال تلاش می‌کند، استثنایی از دولت امریکا بگیرد و اگر این موضوع محقق نشود، طرح فاز ۱۱ پارس‌جنوبی را ترک و به شریک چینی خود واگذار می کند؛ در این صورت بازپرداخت هزینههای این شرکت فعلا انجام نمیشود.
