ردیابی دلار در تراز مثبت تجاری

تعادل - گروه تجارت|

تازه‌ترین آمار تجارت خارجی ایران از افزایش 22درصدی صادرات غیرنفتی تا پایان دومین ماه از فصل بهار 97 نسبت به مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد. مطابق آمارها، مجموع تجارت ایران در همین بازه زمانی معادل ۱۴ میلیارد و ۵۳۶ میلیون دلار گزارش شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۱۱درصد افزایش را تجربه کرده است. جزئیات روند صادراتی ایران براساس آمار منتشر شده از سوی معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران اما نشان می‌دهد، ارزش صادرات 25 قلم کالاهای غیرنفتی ایران در مدت یاد شده به حدود 5 میلیارد دلار رسیده است؛ این در حالی است که گمرک ایران، ارزش صادرات غیرنفتی ایران در این مدت را ۷ میلیارد و ۷۳۹ میلیون دلار اعلام کرده است. اما اینکه چرا در همین بازه زمانی کوتاه‌مدت، صادرکنندگان ایرانی توانسته‌اند به صادرات خود رونق دهند، را می‌توان در دو فاکتور مهم جست‌وجو کرد. به عبارتی پشت صحنه رشد صادرات غیرنفتی در فصل بهار 97 حاکی از این است که تغییر ارزش صادرات کشور طی این مدت، تحت تاثیر دو عامل «تغییر حجم صادرات و تغییر متوسط قیمت کالاهای صادراتی» قرار گرفته که عامل مسلط در رشد ارزش صادرات اقلام عمده، افزایش متوسط قیمت کالاهای صادراتی بوده است.

 جزئیات تجارت خارجی در فصل بهار

براساس تازه‌ترین آمار تجارت خارجی، صادرات غیرنفتی کشور در دو ماهه منتهی به اردیبهشت 97 شاهد افزایش 22درصدی صادرات غیرنفتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته و مثبت شدن تراز تجارت خارجی بودیم.

براساس آمارها، در بازه زمانی یاد شده، صادرات انواع کالاها غیر از پتروشیمی و میعانات گازی رشد قابل‌توجهی داشت و با 40.54درصد افزایش به

۴ میلیارد و ۳۹۱ میلیون دلار رسید. این در حالی است که صادرات پتروشیمی با رشد 1.19درصد به

۲ میلیارد و ۳۱۸ میلیون دلار و صادرات میعانات گازی با افزایش 10.54درصد به یک میلیارد و

۲۹ میلیون دلار رسید. مجموع صادرات و واردات غیرنفتی ایران تا پایان ماه دوم سال 14،97میلیارد و ۵۳۶ میلیون دلار گزارش شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۱۱درصد افزایش داشته است. براساس این گزارش، صادرات غیرنفتی ایران در این مدت به

۷ میلیارد و ۷۳۹ میلیون دلار رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به میزان 21.93درصد افزایش داشت. سال گذشته در همین مدت ۶ میلیارد و ۳۴۷ میلیون دلار کالا به خارج از کشور صادر شده بود.

همچنین مطابق آمارها، صادرات کالاهای غیرنفتی به ایرانی به چین در دو ماه منتهی به اردیبهشت سال‌97 نسبت به سال گذشته 2.94درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر، صادرات غیرنفتی ایران به امارات‌متحده‌عربی و عراق به ترتیب با افزایش 44.67درصدی و 11.9درصدی همراه شد و شاهد افت 14.54درصدی صادرات کشورمان به هند بوده‌ایم. همچنین طی این مدت میزان صادرات غیرنفتی به افغانستان 45.20درصد و سایر کشورها 35.36درصد افزایش داشته است. از آن سو، میزان کالاهای وارد شده به کشور براساس آمارها، ۶ میلیارد و ۷۹۷ میلیون گزارش شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 0.49درصد افزایش را نشان می‌دهد.

 اقلام عمده صادراتی و وارداتی

آمارها حاکی از این است که اقلام عمده صادراتی ایران در بازه زمانی یاد شده، به ترتیب شامل میعانات گازی به ارزش یک میلیارد و ۲۹ میلیون دلار، پروپان مایع شده به ارزش ۳۳۵ میلیون دلار، روغن‌های سبک و فرآورده‌ها جز بنزین ۲۷۴ میلیون دلار، پلی‌اتیلن گریدفیلم به ارزش ۲۳۲ میلیون دلار، گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده به ارزش

۲۰۳ میلیون دلار بوده است. سهم سایر کالاها ۴ میلیارد و ۳۹۱ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 40.54درصد افزایش را نشان می‌دهد.

اقلام عمده وارداتی در دو ماهه نخست سال جاری نیز به ترتیب شامل قطعات منفصله جهت تولید اتومبیل سواری با ۳۳۳ میلیون دلار، ذرت دامی به ارزش ۲۹۶ میلیون دلار، لوبیای سویا به ارزش

۲۴۸ میلیون دلار، برنج به ارزش ۱۸۴ میلیون دلار و اجزا و قطعات ماشین‌آلات و دستگاه‌ها به ارزش

۱۴۴ میلیون دلار بوده است. عمده‌ترین خریداران کالاهای ایرانی در 2 ماهه نخست سال جاری به‌ترتیب شامل چین به ارزش یک میلیارد و

۴۵۱ میلیون دلار، امارات‌متحده‌عربی با یک میلیارد و ۳۷۱ میلیون دلار، عراق با یک میلیارد و

۱۶۲ میلیون دلار، افغانستان با ۵۷۷ میلیون دلار و هند با

۴۶۰ میلیون دلار و سایر کشورها به ارزش

۲ میلیارد و ۷۱۸ میلیون دلار بوده است. در مقابل کشورهای عمده صادرکننده کالا به ایران در مدت یاد شده به‌ترتیب؛ کشورهای چین با یک میلیارد و

۷۳۶ میلیون دلار، امارات‌متحده‌عربی با ۹۸۶میلیون دلار، کره‌جنوبی با ۴۲۳ میلیون دلار، آلمان

۳۵۷ میلیون دلار و ترکیه با ۳۵۳ میلیون دلار بوده است.

 اختلاف آمارها؟

این در حالی است که برخی داده‌های آماری منتشر شده از سوی گمرک با گزارش آماری منتشر شده توسط معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران اختلافات فاحشی دارد. به‌طور نمونه ارزش صادرات این اقلام حدود 5 میلیارد و 100 میلیون دلار بوده که حدود 70درصد ارزش کل صادرات کالایی کشور طی این دوره را تشکیل می‌دهد. این در حالی است که براساس آمار گمرک، ارزش صادرات ایران در این بازه زمانی 7 میلیارد و ۷۳۹ میلیون دلار برآورد شده است. از دیگر سو، صادرات میعانات گازی در 2 ماهه ابتدایی سال 1397 در گزارش اتاق تهران، حدود

 1.5 میلیارد دلار ذکر شده و این در حالی است که در گزارش گمرک، صادرات این محصول یک‌میلیارد و ۲۹ میلیون دلار برآورد شده است. حال براساس تحلیل آماری معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، مجموع ارزش صادرات 25 قلم کالای عمده صادراتی کشور طی 2ماهه نخست سال 1397، نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 56درصدی را تجربه کرده است. با این همه به لحاظ وزنی نیز مجموع صادرات این اقلام با افزایش قریب به 21 درصدی همراه بوده است.

 رصد دلار در جهش صادرات

از آن سو بررسی تراز مثبت تجاری و بهبود صادرات غیرنفتی ایران تا پایان دومین ماه سال 97 نشان اثرگذاری دو متغیر مهم دارد. بر اساس این تحلیل، تغییر ارزش صادرات را می‌توان تحت تاثیر دو فاکتور «تغییر حجم صادرات و تغییر متوسط قیمت کالاهای صادراتی» عنوان کرد. براساس آمارها و محاسبات کارشناسی در 2 ماهه منتهی به اردیبهشت سال 97 عامل مسلط در رشد ارزش صادرات اقلام عمده، افزایش متوسط قیمت کالاهای صادراتی بوده است. به عبارتی افزایش متوسط قیمت کالاهای صادراتی سهمی حدود 32واحد درصد و تغییرات حجم صادرات سهمی حدود 24واحد درصد در رشد 56 درصدی ارزش صادرات 25 کالای عمده صادراتی کشور داشته است. همان‌گونه که آمارها هم نشان می‌دهد، شاخص بهای کالاهای صادراتی در فروردین 1397 در مقایسه با فروردین سال 1396 رشد 43 درصدی داشته است. بخشی از این افزایش قیمت کالاهای صادراتی را می‌توان ناشی از افزایش نرخ برابری ارزهای خارجی در برابر ریال دانست. این در حالی است که افزایش نرخ ارز و حرکت آن به سمت نرخ واقعی می‌تواند عاملی در جهت افزایش انگیزه صادرکنندگان برای رشد صادرات کشور باشد. از طرفی ذکر این نکته ضروری است که از مجموع 5 میلیارد و 100میلیون دلار صادرات 25 قلم کالای مورد بررسی حدود 3میلیارد دلار آن به اقلام نفتی اختصاص دارد که این موضوع نیز حاکی از وابستگی شدید صادرات ایران به نفت و محصولات آن است. کالاهایی که بیشترین نقش را در رشد ارزش صادرات ایران طی مدت مورد بررسی داشته‌اند به ترتیب «میعانات گازی»، «سایر روغن‌های سبک و فرآورده‌ها جز بنزین» و «محصولات نیمه تمام از آهن یا فولاد غیر ممزوج با سطح مقطع مربع یا مستطیل که اندازه پهنای آن کمتر از دوبرابر ضخامت آن باشد با ضخامت بیش از 200میلی‌متر» هستند.

 وزن سنگین میعانات گازی در سبد صادراتی

طی 2ماهه ابتدایی سال 1397، «میعانات گازی» با ارزش صادرات حدود یک‌میلیارد و 500میلیون دلاری، پر رنگ‌ترین نقش را در سبد صادراتی ایران داشتند. وزن خالص صادرات این گروه کالایی در مدت مورد اشاره حدود 1.9میلیون‌تن بوده که در مدت مشابه سال 1396، صادرات «میعانات گازی» از ایران به بیش از 2.3میلیون تن می‌رسید. این در حالی است که ارزش صادراتی این محصولات تنها حدود 931میلیون دلار بوده است. با توجه به کاهش وزن خالص صادرات این گروه کالایی در زمان مورد اشاره، این افزایش چشمگیر در درآمد حاصل از صادرات این محصول را می‌توان صرفا ناشی از افزایش قیمت متوسط صادراتی دانست. به این ترتیب طی بازه زمانی مورد اشاره هر چند صادرات این گروه کالایی از نظر وزنی با افت معادل 16.9درصد مواجه بوده، ارزش صادراتی آن افزایش 68.4درصدی را شاهد بوده است. ذکر این نکته ضروری است که نخستین محصول صادراتی ایران در رده‌بندی صادرات غیرنفتی همچنان به ‌شدت به استخراج و فروش منابع نفتی وابسته است. «سایر روغن‌های سبک و فرآورده‌ها جز بنزین»، دومین گروه کالایی با درآمد صادراتی بالا بوده که در 2ماهه ابتدایی سال 1397 حدود 1.5میلیون تن از این گروه کالایی صادر شده که درآمد ارزی حاصل از آن حدود 630میلیون دلار بوده است. البته صادرات این محصول در مدت مشابه سال 1396 معادل

472 هزار تن صادرات و حدود 197میلیون دلار ارزآوری داشته است. به این ترتیب صادرات این گروه کالایی از نظر وزنی رشدی معادل 213.6درصد و از نظر ارزش رشدی معادل 219.3درصد را تجربه کرده است.

«پروپان مایع شده در ظروف یک‌هزار سانتی‌متر مکعب و بیشتر» نیز سومین محصول با ارزش صادراتی بالا در 2ماهه ابتدایی سال 1397 است. صادرات این محصول در این مدت، ارزشی معادل 348میلیون دلار داشته و وزن خالص آن معادل 659 هزار تن بوده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال 1396، ارزش صادراتی این محصول 233 میلیون دلار و وزن خالص آن 583هزار تن بوده است. به این ترتیب در 2ماهه ابتدایی سال 1397 و در قیاس با مدت مشابه در سال 1396

 صادرات این محصول از نظر ارزشی رشدی معادل 49درصد و از نظر وزنی نیز رشدی معادل 13.1درصد را تجربه کرده است. در میان کالاهای معدنی نیز می‌توان به «روی غیر ممزوج محتوی 99.95 تا 99.99درصد وزنی به صورت کار نشده» اشاره کرد که صادرات آن در 2ماهه ابتدایی سال 1397 در قیاس با مدت مشابه سال 1396 حدود 24.7درصد از نظر وزنی و حدود 50درصد از نظر ارزش رشد داشته است. بر این اساس صادرات این محصول در بازه زمانی مورد اشاره از نظر وزنی به 27هزار تن و از نظر ارزشی به 71 میلیون دلار می‌رسد. همین ارقام در مدت مشابه سال 1396 به ترتیب 21هزار تن و 50میلیون دلار بوده‌اند. «هندوانه تازه» در کنار «گوجه‌فرنگی تازه یا سرد کرده» و «پسته‌ها با پوست تازه یا خشک» نیز سه محصول کشاورزی هستند که در فهرست 25 کالای عمده صادراتی (بدون احتساب نفت خام) به چشم می‌خورند. بر این اساس و به عنوان نمونه در 2ماهه ابتدایی سال 1397 حدود 467هزار تن «هندوانه تازه» به ارزش حدود 84 میلیون دلار و وزن خالص 467هزار تن صادر شده که در قیاس با مدت مشابه سال قبل افزایش 75درصدی از نظر ارزشی و 85.2 درصد از نظر وزنی را شاهد بوده است. در 2ماهه ابتدایی سال 1396 حدود 252هزار تن «هندوانه تازه» به ارزش 48میلیون دلار صادر شده بود.