بازار گل‌آلود خرید و فروش دارو
در کشمکش‌های سیاسی و اقتصادی یکی از بازارهایی که هر لحظه ملتهب می‌شود و ترکش بر اندامش می‌خورد، بازار داروست،؛ بازاری که هر تصمیم‌گیری نادرست درباره آن به سرعت بازار سیاه را رونق می‌بخشد و دلالان دارو را قوی‌تر می‌کند. حالا با تغییراتی که در زمینه واردات دارو و تغییر نرخ ارز رخ داده بار دیگر کسب وکار داروفروشان غیرقانونی رونق گرفته است. اگرچه مسوولان وزارت بهداشت بارها اعلام کرده‌اند، کمبود دارویی در کشور وجود ندارد اما دلالان دارو فرصت را غنیمت شمرده و از آب گل‌آلود به نفع خود ماهی می‌گیرند. حالا بساطشان نه تنها در خیابان ناصرخسرو که پاتوق قدیمیشان بوده، پهن است بلکه به مقابل داروخانه‌ها هم رسیده و آزادانه بدون ترس و در کمترین زمان و به قول و ادعای خودشان تضمین شده انواع قرص‌ها، داروها و آمپول‌هایی که حتی در داروخانه‌های تخصصی نایاب شده و دست بیماران خاص نیز از آنها کوتاه است به بیماران می‌رسانند، چنین وضعیتی در حالی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی معتقدند، هر زمان که واردات یک نوع کالا اعم از دارو با مشکل مواجه شود دست دلالان باز خواهد شد و در شرایط فعلی هم همین موضوع تنور دلالی دارو را داغ کرده است.
از ارز یارانه‌ای تا قاچاق دارو
در این میان افزایش نرخ ارز که مناسبات واردات دارو را تعیین می‌کند شاید یکی از عوامل اصلی باشد که به بازار ناصر خسرو جان می‌دهد این درحالی است که وزیر بهداشت اواخر فروردین امسال اعلام کرد که دولت مصمم است مابه‌التفاوت نرخ ارز برای جلوگیری از افزایش قیمت کالاهای اساسی که دارو و برخی از تجهیزات پزشکی است را پرداخت کند. حسن قاضی‌زاده هاشمی گفت:«قیمت‌ها را کنترل خواهیم کرد، سایتی نیز اعلام شده تا مردم و بیمارانی که به سبب بیماری مزمن از قبل دارو تهیه می‌کنند، اگر اختلاف قیمتی در مورد دارو و تجهیزات پزشکی مشاهده می‌کنند با شماره190 تماس بگیرند تا با متخلفان برخورد لازم صورت گیرد.» او همچنین دو هفته پیش در حاشیه جلسه هیات دولت و در جمع خبرنگاران در پاسخ به اینکه آیا بازار غیررسمی ارز و افزایش نرخ دلار بر واردات دارو تاثیر داشته است، گفت:«نظارت کافی بر واردات دارو وجود دارد و ما هم این موضوع را رصد می‌کنیم و خوشبختانه در این مورد مشکلی نداریم و مردم در این زمینه نگران نباشند. در عین حال معاون اجتماعی بنده با رییس انجمن بیماری‌های خاص دایما جلسه دارد و اگر مشکل و موضوعی در یک شهر وجود داشته باشد آن را برطرف می‌کنیم.» اظهارات وزیر بهداشت درحالی است که بعد از اعلام خبر اختصاص ارز یارانه‌یی به دارو، موجی از اظهارات ضد و نقیض هم شکل گرفت مانند آنکه هفتم خرداد ماه، رییس اتحادیه واردکنندگان دارو گفت: دارو از دایره گیرندگان ارز یارانه‌یی کنار رفت و براساس تصمیم جدید مسوولان قرار است واردات دارو با دلار ۴هزار و ۲۰۰تومان و یورو ۵ هزار و ۲۰۰تومان انجام شود اما یک روز بعد سخنگوی سازمان غذا و دارو تاکید بر این نکته تاکید کرد که ارز یارانه دارو همچنان برقرار بوده و تنها زمان پرداخت آن تغییر کرده است. کیانوش جهانپور درباره جزییات این موضوع افزود:«یارانه ارزی این کالا حذف نشده و نخواهد شد. دارو همچنان در شمار کالاهای اساسی و استراتژیک است و دولت از آن حمایت می‌کند. موضوعی که شاید برداشت اشتباهی از آن در برخی رسانه‌ها صورت گرفته، این است که زمان پرداخت مابه‌التفاوت ارز دارو نسبت به چیزی که در ابتدا تصمیم گرفته شد، یعنی هنگام گشایش اعتبار تغییر کرده و حمایت‌ها از مصرف‌کننده و بیمار در سطح عرضه انجام می‌شود؛ به این ترتیب این حمایت و پرداخت مابه‌التفاوت هنگام واردات انجام نمی‌شود.
وی ادامه داد: با وجود این تصمیم، تغییری در ماهیت موضوع ایجاد نشده و در نهایت در سطح عرضه از نرخ دارو حمایت می‌شود؛ یعنی در همین سطح اقدامات حمایتی از محل مابه‌التفاوت نرخ ارزی که دولت به وزارت بهداشت می‌دهد همچنین کمک سازمان‌های بیمه‌گر انجام می‌شود.
سخنگوی سازمان غذا و دارو همچنین درباره قاچاق دارو هم اعلام کرد: « سازمان غذا و دارو کار ویژه و ماموریت خاص خود را دارد و چارچوب و شرح وظایفش مشخص است و قطعا برخورد امنیتی، انتظامی با موضوعی به‌نام قاچاق دارو همچنین برخورد با دلالان آن هم خارج از داروخانه‌ها بر عهده این سازمان حداقل به طور مستقیم نیست. اگرچه ما گزارش‌های مردمی و شواهدی را که به دستمان می‌رسد به مراجع ذی‌صلاح، انتظامی، امنیتی و قضایی ارائه خواهیم کرد اما مسجل است که خرید و فروش دارو مقابل داروخانه و خیابان‌های اطراف و هر مکان دیگری کاری خلاف قانون است و انتظار می‌رود دستگاه‌های امنیتی و انتظامی به این موضوع ورود کنند. این افراد باید شناسایی شوند. ضمن اینکه این افراد توزیع‌کننده خرد هستند و باید افراد اصلی شناسایی شوند و بفهمیم که به چه منابعی دسترسی دارند؛ آیا داروها قاچاق هستند؟ آیا داروها تقلبی هستند یا اینکه خارج از چرخه رسمی به بازار رسیده‌اند؟» او در ادامه درباره مبارزه با دلالان دارو می‌گوید: «خوشبختانه در این زمینه هم خلأ قانونی نداریم و مراجع ذی‌صلاح هم مشخص هستند؛ به همین سبب ما هم انتظار داریم به موضوع قاچاق و خرید و فروش دارو خارج از مجاری رسمی و داروخانه‌ها با شدت بیشتری به خصوص در شرایط فعلی برخورد شود. در واقع حضور دلالان و دخالت آنها در موضوع دارو دغدغه ما نیز محسوب می‌شود. باید با متخلفان این حوزه برخورد قاطع صورت گیرد. باید مراجع قضایی وارد عمل شوند، دادستانی کل کشور و دادستانی تهران در این حوزه ورود و روشنگری کنند و افرادی که دستگیر می‌شوند به راحتی آزاد نشوند. متاسفانه آزادی عمل این افراد تا حدی است که حتی کارت ویزیت هم چاپ می‌کنند.»
مشکلات دولت، به نفع دلالان
اظهارات جهانپور درحالی است که برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت را مسوول رسیدگی به وضعیت قاچاق دارو می‌دانند. روز گذشته یعقوب شیویاری، عضو کمیسیون بهداشت مجلس درباره بحث قاچاق دارو به ویژه در خیابان ناصرخسرو گفت:«اگر وزارت بهداشت اعلام کند که در مورد تامین برخی اقلام دارویی با مشکل مواجه شده، می‌توان این خبر را پذیرفت که باید با سعه صدر منتظر ماند تا تامین اعتبار شود و با رفع مشکلات احتمالی داروهای مورد نیاز وارد شود اما در شرایط کنونی وزارت بهداشت این موضوع را تایید نکرده است از سوی دیگر دولت نیز در حوزه تامین دارو به ویژه برای بیماران خاص به دنبال تمهیداتی است تا با هیچ مشکلی در جهت دستیابی به داروهای مورد نیاز خود مواجه نشوند.» این نماینده مردم در مجلس دهم در مورد سوءاستفاده قاچاقچیان دارو فعال در خیابان ناصرخسرو که در پی انتشار این قبیل اخبار اقدام به ایجاد بازار سیاه می‌کنند، خاطرنشان کرد:«قطعا هر زمان که واردات یک نوع کالا اعم از دارو با مشکل مواجه شود، دست دلالان باز خواهد شد بنابراین در این شرایط باید روند نظارت مسوولان مربوطه تقویت شود و با جدیت برای ممانعت از گسترش تخلف از سوی دلالان ورود پیدا کنند.» پیش از شیویاری، محمدجواد جمالی‌نوبندگانی، نماینده فسا در مجلس شورای اسلامی هم اعلام کرده بود که اگر وزارت بهداشت به صورت کافی و به موقع، بازار را تامین کند، می‌تواند مانع از بروز این مشکل شود در غیر این صورت قطعا با این معضل مواجه خواهد شد. او افزود: در حوزه دارو نیز وزارت بهداشت و درمان از نیروی امنیتی برای مبارزه با قاچاق یا ممانعت از ایجاد بازار سیاه برخوردار نیست تا بتواند افراد متخلف در این حوزه را دستگیر کند ولی می‌تواند با دستگاه‌های امنیتی در این زمینه همراهی کند. البته وزارت بهداشت باید به گونه‌یی بر روند ارائه دارو در کشور نظارت کند تا داروهایی که از کانال‌های دولتی با دریافت مجوز از طریق واردات به کشور وارد شده‌اند، وارد بازار آزاد نشوند و در این بخش نقش نظارتی این وزارتخانه به ویژه معاونت غذا و دارو غیرقابل انکار است بنابراین باید از سرمنشأ مانع از بروز این مشکل شود کما اینکه نباید بعد از توزیع شیرخشک در بین داروخانه‌ها برخی افراد این محصول را وارد بازار آزاد کنند.»
