بی‌توجهی مسوولان به «زلزله خاموش»
فرونشست زمین یکی از بحران‌هایی است که از سال‌ها پیش کارشناسان نسبت به آن هشدار داده‌اند. بحرانی که با تشدید خشکسالی‌ها و برداشت از آب‌های زیرزمینی هر روز جدی‌تر می‌شود با این حال مسوولان نسبت به این پدیده که از آن با عنوان «زلزله خاموش» یاد می‌شود، بی‌توجه هستند. در سال ۸۴ بیشینه فرونشست زمین ۱۷سانتی‌متر در سال بود که در سال ۹۲ به بیش از یک میلی‌متر در روز رسید، یعنی سالانه ۳۶سانتی‌متر زمین فرونشست می‌کند اما هنوز پیدا کردن راه‌حل برای این معضل نه به دغدغه مسوولان تبدیل شده و نه به مطالبه مردم. محمدجواد بلورچی زمین‌شناس و سخنگوی سابق سازمان زمین‌شناسی کشور درباره این موضوع به ایلنا گفت: «ماهواره‌هایی که تغییرات سطح زمین را اندازه‌گیری می‌کردند، متعلق به اروپا بودند که در حال حاضر در مدار نیستند، فقط ماهواره‌های ژاپن، کانادا و امریکا در مدار هستند که ما دسترسی به اطلاعات آنها نداریم از همین‌رو اطلاعات ما در خصوص فرونشست زمین مربوط به ۲0۰۶ است و اطلاعات جدید‌تری نداریم و باید منتظر باشیم تا در پایان سال ۲۰۱۸ ماهواره‌های جدید اروپا در مدار قرار بگیرند تا بر اساس آن اندازه‌گیری‌های دقیق را به دست بیاوریم، اما جی‌پی‌اس‌های سازمان نقشه‌برداری‌های کشور نشان می‌دهد که فرونشست زمین همچنان با نرخ بیش از یک میلی‌متر در روز در دشت جنوب تهران در حال گسترش است.»
این زمین‌شناس با بیان اینکه پدیده‌های مختلفی مانند فرونشست زمین عمدتا در مناطقی که بیشترین برداشت آب صورت گرفته شکل می‌گیرند، افزود: «فرونشست زمین تاثیرات منفی در شهر تهران داشته و در حقیقت فرونشست زمین پدیده‌یی است که با گرم‌شدن زمین و برداشت بیش از حد از منابع آب‌های زیرزمینی روز به روز دامنه آسیب‌هایش در شهر تهران بزرگ‌تر و بیشتر می‌شود.»
وی ادامه داد: «در صورتی که در تابستان پیش‌رو با توجه به کمبود آبی که در کشور با آن مواجه هستیم بیشتر از گذشته به مخازن آب زیرزمینی فشار بیاوریم، نرخ فرونشست زمین افزایش پیدا می‌کند و خطرات بیشتری برای همه در پی خواهد داشت، البته مساله فرونشست زمین فقط برای دشت تهران نیست و در تمام دشت‌های کشور با توجه به برداشت بیش از حد آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی فرونشست زمین نرخ فزاینده‌یی داشته است.»
سخنگوی سابق زمین‌شناسی کشور با بیان اینکه نباید به بارندگی‌های خوب کشور در ماه‌های اخیر در برخی نقاط کشور دلخوش بود، تصریح کرد: «در نواحی که در دشت‌ها فرونشست کرده‌اند، امکان تجمع آب‌زیرزمینی وجود ندارد و آبخوان دیگری در بالای منطقه فرونشست ایجاد می‌کنند و وزن این آبخوان باعث افزایش نرخ فرونشست در زمین آن منطقه می‌شود.»
بلورچی با بیان اینکه بارندگی‌ها پس از خشکسالی برای زمین‌ها و آبخوان‌های کشور از دید من به عنوان یک زمین‌شناس مضر است، خاطرنشان کرد: «باید هر چه سریع‌تر و به هر شکلی که می‌توانیم برداشت از آب‌های زیرزمینی را کاهش دهیم. ما بیش از سه برابر دیگر کشورهای جهان آب مصرف می‌کنیم. متاسفانه تفکر مصرف بیشینه را در فرهنگ کشورمان نهادینه کردیم. پدیده فرونشست زمین پدیده‌یی است که در تمام نقاط کشور از مناطق خشک بیابانی تا مناطق جلگه‌یی شمال کشور مانند گرگان در حال وقوع است همه دشت‌های کشور از حاشیه خلیج‌فارس شهر میناب تا مناطقی مانند سیرجان، زرند، کرمان، یزد، اصفهان، تهران، گرمسار تا نواحی شمالی کشور با مشکل فرونشست زمین مواجه هستند.»
این زمین‌شناس با بیان اینکه برداشت آب‌های زیرزمینی بر زمین‌لرزه هیچ تاثیر مستقیمی ندارد، گفت: «وقتی از آب‌های زیرزمینی بیش از حد برداشت می‌شود و زمین فرونشست می‌کند از آنجا که فرونشست در همه جا یکنواخت نیست و ممکن است، بخش‌هایی از یک ساختمان 2سانتی‌متر نشست کند و بخش‌های دیگر ۴ یا ۵ سانتی‌متر نشست کند، این اختلاف بین نشست‌ها باعث خرد شدن ساختمان می‌شود.»
بلورچی ادامه داد: «فرونشست زمین ساختمان‌ها را به زمین‌لرزه‌های کوچک‌تر حساس می‌کند به این معنی که اگر در گذشته با بروز زمین‌لرزه ۶ ریشتری در تهران یا شهرهای دیگر خطر را احساس می‌کردیم، اما در حال حاضر با وجود این نشست‌ها و آسیب‌هایی که به ساختمان‌ها وارد شده زمین‌لرزه‌های ۵ریشتر هم می‌تواند خطرناک باشد، چرا که ساختمان‌ها استحکام خود را ندارند و متاسفانه کسی هم به این فرونشست‌ها که آن را زلزله خاموش می‌نامند، توجهی ندارد.»
وی با بیان اینکه فرونشست زمین آرام‌آرام سرمایه‌های ما که همان ساختمان‌هایمان است را از بین می‌برد، خاطرنشان کرد: «بارش‌های فراوان در بهار امسال می‌تواند، هشداری برای گرمای بیش از حد زمین در تابستان باشد و باید بدانیم که منطقی رفتار کنیم و توجه کنیم که برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و فرونشست زمین مانند دومینویی است که شروع آن با عدم مصرف منطقی کلید خورده است و گرمایش زمین سرعت برخورد و توسعه آن برای خراب کردن همه چیز را افزایش می‌دهد.»
سخنگوی سابق سازمان زمین‌شناسی کشور با بیان اینکه ما در منطقه‌یی از جهان هستیم که گرما بر آن تاثیر بیشتری دارد، گفت: «هندوستان در سال ۲۰۰۶ وزارت خشکسالی را تاسیس کرد به عقیده من ما هم باید بسیاری از سازمان‌هایمان را با هم ادغام و سازمان واحدی به نام وزارت خشکسالی ایجاد کنیم تا از اقدامات موازی‌کاری جلوگیری شود و به نتیجه مطلوب برسیم.»
