طولانیترین قنات جهان غرق در فاضلاب
قنات زارچ با بیش از 80کیلومتر طول و ۳۰۰۰سال قدمت از جمله قدیمیترین و طولانیترین قنوات جهان است که چند سالی است به دلیل اهمیت سازهیی و شاخصههای گردشگری در قالب مجموعه قناتهای ایران به ثبت جهانی رسیده است. این قنات که در سالهای اخیر با کاهش آبدهی روبهرو شده بود، علاوه بر نیاز به لایروبی و پیشکارکنی به دلیل اتصال برخی فاضلابهای خانگی و شهری از لحاظ سلامت بهداشتی نیز تهدید میشد ولی با توجه به جهانی شدن این قنات، احیا و مرمت آن در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی استان یزد قرار گرفت. البته با جهانی شدن شهر یزد، قنوات استان به ویژه قناتهای زارچ و حسنآباد مهریز که به ثبت جهانی رسیدهاند نیز مورد توجه بیشتری قرار گرفتند، چرا که این سازههای تاریخی به دلیل مهندسی بینظیر دارای جاذبه های گردشگری متنوعی هستند. مشاور ارشد مرکز بینالمللی قنات و سازههای تاریخی آبی با اشاره به ثبت جهانی قنات زارچ، حفظ حیات این قنات را با توجه به ویژگیهای کالبدی و ناملموس آن از سوی تمام مردم استان حایز اهمیت میداند. علیاصغر سمساریزدی مشاور ارشد مرکز بینالمللی قنات و سازههای تاریخی آبی با اشاره به قنات زارچ به عنوان یکی از مهمترین منابع تامین آب زیرزمینی استان در گذشتههای دور به ایسنا میگوید: قنات زارچ با طول بیش از 80کیلومتر، یکی از قدیمیترین قنوات یزد است که حدود 2سال پیش در قالب 11حلقه قنات کشورمان به ثبت جهانی رسیده است. او اضافه میکند: در شرایط کنونی هر چند هنوز آب در این قنات جریان دارد، ولی برداشت از آن بسیار محدود است، چرا که در برخی مناطق، فاضلابهای خانگی به آن متصل شدهاند. دبیر کانون تفکر آب استان در مورد افزایش آبدهی این قنات بیان میکند: قنات زارچ با وجود خشکسالیها و تغییرات اقلیمی مقاومت کرده و هنوز خشک نشده است ولی با حفر پیشکار و لایروبی ورودی این قنات در خویدک و فهرج میتوان آبدهی کنونی آن را افزایش داد. او در رابطه با اهمیت حفظ حیات این قنات تاکید میکند: کالبد و طول 80کیلومتری این قنات، برخورداری از بیش از 2000حلقه میله چاه و مادر چاه 90متری آن از شاخصههای اصلی این قنات محسوب میشود و علاوه بر ویژگیهای خاص آن، چگونگی استحصال آب توسط پدران ما را به نمایش میگذارد.