چالش‌های راه‌اندازی «مارینا» در دریای خزر
گروه راه و شهرسازی | زهره علامی |
درحالی که مسوولان بخش بندری و دریایی به رشد بهره‌گیری از پتانسیل‌های دریای خزر در بخش گردشگری و جابه‌جایی کالا و مسافر طی سه سال گذشته تاکید دارند و چندی پیش هم مدیرکل بنادر و دریانوردی گیلان از افزایش 120درصدی گشتهای دریایی در بندرانزلی خبر داده بود، اما با مقایسه وضعیت گردشگری و ترانزیت کالا در بنادر شمالی و بنادر جنوبی به خوبی می‌توان تفاوت چشمگیر استفاده از فرصت‌های پنهان دریای خزر با بنادر جنوبی را درک کرد.
در بخش گردشگری، دریای خزر با 480 کیلومتر طول نوارساحلی در سال ٩٧ توانست رشد ۱۶,۳درصدی را نسبت به سال ۹۶ ثبت کند اما با وجود این، به گفته کارشناسان بخش بندری و دریایی، چندان از پتانسیل‌های جذب گردشگر برای استفاده از فرصت‌های گردشگری و مسافرت‌های دریایی استفاده نشده است.
در بخش جابه‌جایی کالا هم در سال گذشته حدود 30 میلیون تن کالا در بنادر شمالی جابهجا شد درحالی که ظرفیت بنادر کشورهای حاشیه این دریا 130 میلیون تن بوده است یعنی در بخش جابه‌جایی کالا هم از فرصت‌های پنهان و پیدای این دریا استفاده نشده است.
گشایش میدان برای بخش خصوصی
منصور اسلامی مدیرعامل موسسه رده‌بندی ایرانیان درباره پتانسیل‌های دریای خزر در حوزه گردشگری و جابه‌جایی کالا و مسافر به تعادل می‌گوید: در ایران حمل کالا و مسافر و حوزه گردشگری به بخش خصوصی وابسته بوده و تاکنون هم حداقل اقداماتی که در این حوزه‌ها انجام شده مرتبط با این بخش بوده است.
اسلامی می‌افزاید: اگر دولت به‌دنبال توسعه گردشگری و جابه‌جایی کالا و مسافر در دریای خزر است باید میدان عمل را برای بخش خصوصی باز کند و ابتکار عمل به بخش خصوصی واگذار شود.او ادامه می‌دهد: در حال حاضر فعالیت بخش خصوصی در بنادر (چه شمالی و چه جنوبی) با مشکلات بسیاری مواجه است به‌عنوان نمونه اگر سرمایه‌گذاری از بخش خصوصی به دنبال راه‌اندازی یک مارینا باشد، قوانین دولتی با موانعی که سرراه بخش خصوصی قرار داده است او را از ادامه پیگیری برای سرمایه‌گذاری منصرف می‌کند. به گفته این فعال حوزه بندری، مارینا مجموعه‌هایی گردشگری هستند که علاوه بر امکانات رفاهی و تفریحی برای استفاده گردشگران در اسکله دارند همزمان می‌توانند به شناورداران و سایر مجموعه‌هایی خدمات‌دهنده، خدمات پهلودهی، تامین آب و سوخت و همچنین پشتیبانی ارائه دهند.
اسلامی اظهار می‌کند: اگر بخش خصوصی به دنبال راه‌اندازی یک مارینا باشد باید مجوزهای بسیاری دریافت کند. او تصریح می‌کند: در گام نخست این سرمایه‌گذار باید مجوز دراختیار گرفتن اسکله یا محوطه ساحلی از سازمان بنادر و دریانوردی را دریافت کند، گام بعدی دریافت مجوز ایجاد اسکله یا تاسیسات از سازمان بنادر، گام سوم دریافت مجوز گواهینامه‌های رده‌بندی و قانونی شناورهاست. مدیرعامل موسسه رده‌بندی ایرانیان با تاکید بر موانع سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای فعالیت در بخش گردشگری بنادر ادامه می‌دهد: علاوه بر دریافت این مجوزها سرمایه‌گذار باید با سازمان اماکن، شهرداری، وزارت کشور و میراث فرهنگی تعامل داشته باشد.
او بیان می‌کند: دریافت این همه مجوز و برقراری تمام این تعاملات برای سرمایه‌گذار بخش خصوصی بسیار سخت است و بخش دولتی باید در این زمینه به این بخش کمک کند.
اسلامی اضافه می‌کند: برای توسعه بخش گردشگری یا باید این مجوزها حذف شود یا تمام آنها به صورت یکپارچه از یک کانال صادرشود و به جای تدوین آیین‌نامه توسعه گردشگری و توسعه سرمایه‌گذاری استانداردهای فنی، ایمنی و قانونی را تدوین کنیم. این فعال حوزه بندری ادامه می‌دهد: هر کدام از بخش‌هایی که مسوول صدور یک مجوز بود باید استاندارهای خود را تعیین کرده و دراختیار یک بخش قرار دهد و این بخش پیگیری تمامی مجوزها را به عهده بگیرد زیرا تداوم این وضعیت مهم‌ترین مانع برای توسعه بخش گردشگری است.
گردشگری دریایی به نوروز محدود نمی‌شود
در شرایطی که کارشناسان به عدم بهره‌گیری از فرصت‌های دریای خزر انتقاد دارند مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی، با تاکید بر اینکه گردشگری دریایی نباید به ایام نوروز محدود شود، می‌گوید: تمرکز گردشگری دریایی در فصل تابستان بر نقاط پرتردد در سواحل شمالی است و در تلاش هستیم تا تجربه خوب گردشگری دریایی نوروز در سواحل جنوبی؛ این‌بار در سواحل شمالی کشور در فصل تابستان تکرار شود.
به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، محمد راستاد درباره راهبرد این سازمان به مقوله گردشگری دریایی در ایام تابستان، می‌گوید: همان‌گونه که در ایام نوروز توانستیم در نقطه تمرکز گردشگری دریایی کشور؛ یعنی استان هرمزگان امکانات جدیدی را ایجاد کنیم، به دنبال این هستیم تدارک لازم برای فراهم کردن شرایط ایمن و آسوده برای گردشگران دریایی در سواحل شمالی کشور دیده شود.
او با تاکید بر اینکه در ایام تابستان تمرکز گردشگری دریایی بر سواحل شمالی کشور است، می‌گوید: به‌طور خاص در حال شناسایی نقاطی در بندر انزلی هستیم تا بتوانیم فضاهای مناسب‌تری برای پهلوگیری و تردد شناورهای تفریحی ایجاد کنیم. معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه می‌دهد: همچنین در بندر چمخاله به عنوان یک بندر بزرگ گردشگری و چندمنظوره در حال برگزاری مناقصه در قالب قرارداد مطالعه و اجرا هستیم.
راستاد با اشاره به اینکه مذاکراتی برای ایجاد ماریناها و بسته‌های گردشگری دریایی در سواحل شمالی با بخش خصوصی در دستور کار قرار گرفته است، اظهار می‌کند: تسهیلات درنظر گرفته شده در حوزه گردشگری دریایی تنها مربوط به تامین شناور گردشگری دریایی نیست بلکه سایر زیرساخت‌ها و امکانات مورد نیاز گردشگری دریایی را هم دربر می‌گیرد. او اضافه می‌کند: رویکردمان این است که در سواحل شمالی کشور به‌گونه‌یی عمل کنیم که تنها تفریح هموطنان، قدم زدن در کنار ساحل یا شنا کردن نباشد و از امکانات متنوع گردشگری برخوردار شوند.
به گفته مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی، مشوق‌ها، شرایط مورد نیاز و امکانات توسط سازمان بنادر و دریانوردی برای حضور بخش خصوصی در زمینه گردشگری دریایی مدنظر قرار گرفته است و انتظار داریم بخش خصوصی از فرصتی که توسط سازمان بنادر و دریانوردی فراهم شده است و همچنین از امکانات و تسهیلات ارائه شده به نحو مطلوب استفاده کند.
او تصریح می‌کند: بخش خصوصی باید با ورود به مقوله گردشگری دریایی سرمایه‌گذاری لازم را انجام دهد تا بتوانیم به هدف ترسیم شده دست یابیم و از گردشگری متنوع دریایی برخوردار شویم.
راستاد با بیان اینکه در سواحل جنوبی کشور هم برنامه‌های سازمان بنادر و دریانوردی رو به توسعه و پیشرفت است، می‌گوید: برنامه‌یی توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مدنظر قرار گرفته است تا تعطیلات زمستانی هم طراحی شود که امیدوار هستیم این موضوع به نتیجه برسد و گردشگری دریایی صرفا به تعطیلات نوروز محدود نشود.
تقویت کریدور شمال-جنوب با خزر
مدیرعامل شرکت تایدواتر خاورمیانه هم با تاکید بر اهمیت بهره‌گیری از ظرفیت‌های دریای خزر می‌گوید: برگزاری همایش‌های مختلف فرصت مناسبی است تا بخش مهمی از انتقال بار از مسیر ایران، بار دیگر برای کشورهای حاشیه دریای خزر تاکید شود.
مهدی اعتصام می‌افزاید: هم‌اکنون بسیاری از زیرساخت‌های لازم در بندر امیرآباد در مسیر کریدور شمال-جنوب ایجاد و سرمایه‌گذاری مناسبی نیز انجام شده است.
او ادامه می‌دهد: توسعه سیلوها، وضعیت انبارها و موضوعات راه‌آهن و احداث اسکله‌های رو رو برای تغییر واگن‌های ریلی و توسعه اسکله‌های بندر که می‌تواند کشتی‌های بسیاری را در خود جای دهد، همگی موید این مطلب است که ایران آمادگی لازم را برای تکمیل کریدور شمال-جنوب و آغاز همکاری‌های مناسب اقتصادی با کشورهای پیرامون دریای خزر و به‌طور کلی کشورهای عضو دارد.
اعتصام ادامه می‌دهد: در هر صورت، زمینه‌های زیرساختی برای این موضوع در کشور فراهم شده است و در جنوب کشور هم شاهدیم که هم بندر امام‌خمینی (ره) ظرفیت کافی دارد و هم بندر چابهار که اخیرا فعال شده است.
او اظهار می‌کند: آماده شدن زیرساخت‌ها گویای این است که می‌توانیم با هماهنگی‌های منطقه‌یی و توافقات اقتصادی بین کشورهای منطقه، سهم بار را در این مسیر افزایش دهیم که با این اقدام، در رونق اقتصادی کشور، فعال شدن بنادر و موضوع ترانزیت در کشور آثار مثبتی را شاهد خواهیم بود.
به گفته مدیرعامل شرکت تایدواتر خاورمیانه، آنچه تاکنون مانع تکمیل کامل کریدور شمال-جنوب شده و در همین راستا هم تجار و بخش خصوصی کمتر به موضوع ورود کردند، اقتصادی نبودن برخی موارد اجرای طرح بوده که امیدواریم این مشکلات به مرور برطرف شود.
او خواستار این شد تا راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، تعرفه‌های حمل ریلی و همچنین، هزینه‌های بندری را مورد بررسی مجدد قرار دهد و متناسب با عرف جهانی و قیمت‌هایی که بتواند ایجاد رقابت کند تغییراتی را اعمال کند.
به اعتقاد این مدیر بخش خصوصی، در صورت رفع موانع و کاهش تعرفه‌های بندری و ریلی برای تجار انگیزه بیشتری برای سرمایه‌گذاری در این حوزه ایجاد می‌شود.
