استفاده از فرصت تحریم‌ها برای رونق تولید
گروه بنگاه‌ها|
چگونه می‌توان بازار کسب‌وکار و معیشت مردم را در برابر تحریم‌های احتمالی امریکا علیه ایران ایمن کرد؟ این پرسشی است که پاسخگویی به آن برای شرایط امروز کشورمان حیاتی است و می‌تواند تصویری از چشم‌اندازهای آینده اقتصاد ایران برای افکار عمومی و اهالی اقتصاد ارائه کند.
اقتصاد ایران در شرایطی وارد تابستان 97 شده که موضوع خروج ترامپ از برجام و آغاز یک نبرد اقتصادی تمام‌عیار از سوی امریکا علیه کشورمان ضرورت ایمن‌سازی کشور در برابر تهاجمات دشمنان را به عنوان یک اولویت حیاتی مطرح کرده است. موضوعی که به اعتقاد تحلیلگران چنانچه اقتصاد ایران راهبرد مشخصی برای مقابله آن تدارک نبیند در ادامه خسارت‌های فراوانی به روند طبیعی زندگی و حیات ایرانی جماعت به جای می‌گذارد و آسیب‌های جدی به فضای کسب و کار کشورمان می‌زند. این روایتی است که این روزها به صورت گسترده در سطح رسانه‌های گروهی و خبرگزاری‌ها منتشر می‌شود. اما سکه دشمنی‌های ترامپ علیه ایران روی دیگر نیز دارد که اقتصاد ایران با استفاده از آن می‌تواند از چالش تحریم‌های امریکا یک فرصت استثنایی برای حل و فصل برخی از مشکلات ریشه‌دار در اقتصاد و فضای کسب‌وکار کشورمان بسازد. مشکلاتی که طی دهه‌ها متمادی مانند موریانه بر پیکره اقتصاد کشورمان افتاده است و ذره‌ذره او را بلعیده است. نمونه برجسته چنین مشکلاتی موضوع واردات افسارگسیخته است که هر سایه بخش قابل توجهی از ظرفیت‌های اعتباری و بودجه‌یی کشور را بدون هیچ ارزش‌افزوده واقعی می‌بلعد. در جریان این گزارش تلاش کردیم، نوری به ابعاد پنهان روش‌هایی بتابانیم که اقتصاد ایران با استفاده از آنها می‌تواند از چالش تحریم‌های ترامپ عبور کند.
مقابله با واردات بی‌رویه
هرچند دولت‌های سازندگی و اصلاحات تلاش‌هایی را برای مقابله با واردات بی‌رویه آغاز کردند اما دولت مهرورز با برخورداری از بالاترین درآمدهای نفتی در طول تاریخ آنچنان رکوردی در واردات از خود به جای گذاشت که تا دهه‌ها دست‌نیافتنی به نظر می‌رسد، نتیجه این رفتار وارداتی و برخی مشکلات دیگر تولید و صادرات کشورمان در سال‌های ابتدایی دهه 90 خورشیدی را در برابر عمیق‌ترین رکود اقتصادی خود در طول تاریخ نشاند.
دولت تدبیر و امید وارث یک چنین تولید رکودزده‌یی بود و طبیعی بود که در وهله اول تمام تلاش خود را معطوف خروج تولید کشور از رکود و دمیدن روح رونق به پیکره نحیف تولید کرد. در شرایطی که دولت تدبیر و امید از طریق بهبود فضای ارتباطی پس از برجام با جهان پیرامونی تلاش می‌کرد تا اقتصاد و معیشت ایرانی را از دالان رکود عبور دهد، خروج قابل پیش‌بینی ترامپ از برجام یک‌بار دیگر اقتصاد را با شوک ناشی از نوسانات سیاسی و دیپلماتیک روبه‌رو کرد.بسیاری از فعالان اقتصادی استان‌ها و روسای اتاق‌ها در جریان گفت‌وگو با «تعادل» به این نکته اشاره می‌کنند که دولت دوازدهم برای ایمن‌سازی اقتصاد در برابر تحریم‌ها باید از ظرفیت‌های بخش خصوصی استفاده کند تا از طریق توانمندسازی این بخش امکام مقابله با تکانه‌های خارجی فراهم شود.
مقابله با جنگ اقتصادی
رییس اتاق اصفهان و رییس خانه صنعت و معدن و تجارت ایران معتقد است که قبل از هر اقدامی اقتصاد ایران باید نقد از درون را آغاز کند تا با شناسایی تنگناها امکان برنامه‌ریزی برای عبور از چالش‌ها ممکن شود. سید عبدالوهاب سهل‌آبادی با اشاره به شرایط تازه کشور در مواجهه با دشمنی‌های ترامپ می‌گوید: «ما در یک جنگ اقتصادی قرار داریم و کسانی که در این جنگ حضور دارند تجربه جنگ نظامی را هم داشته‌اند. فرماندهی این جنگ تنها با تولیدکنندگان است و وظیفه ما هم این است که بیعت خودمان را در این شرایط خاص با نظام و مردم تجدید کنیم.» رییس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران ادامه داد: «هم‌اکنون اتفاقاتی در اقتصاد ما رخ داده که اکثر تولیدکنندگان دارای بدهی‌هایی به سیستم بانکی هستند در حالی که تقصیر این بدهی‌ها به عهده خود آنان نیست. برای عبور از چالش تحریم‌ها باید بخش خصوصی اقتصاد ایران توانمند شود تا بتواند از طریق بهبود وضعیت تولید و افزایش دامنه‌های فروش و صادرات اقتصاد کشور را در برابر تکانه‌های خارجی مصون کند.»او با اشاره به وضعیت رکود در اقتصاد کشور خاطرنشان کرد: «ما نسبت به وصول مالیات بر ارزش افزوده گله داریم، چراکه در وضعیت رکود نباید این مالیات هر روز افزایش پیدا کند، در این شرایط که تولیدکنندگان محصولات خود را با اقساط چند ماهه به فروش می‌رسانند اما باید هر ٣ ماه یک بار مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند. مجموعه این عوامل یادآور این واقعیت روشن است که اقتصاد ایران برای عبور به سلامت از نبرد اقتصادی بیشتر از هر عامل دیگری نیازمند اصلاح در ساختار اداری و قانونی دارد تا بخش خصوصی قوی‌تر از قبل در صحنه اقتصادی حضور پیدا کند.»
مردم از تلاش مسوولان حمایت می‌کنند
جمال رازقی رییس اتاق بازرگانی شیراز از جمله چهره‌هایی است که معتقد است برای مردم تلاش حداکثری مسوولان برای عبور از چالش‌های پیش‌رو کافی است و هیچ فرد یا گروهی از دولت انتظار معجزه ندارد؛ تنها درخواست مردم از مسوولان سیاسی و دیپلماسی ایران است که نهایت تلاش خود را برای بهبود اوضاع اقتصادی به کار گیرند. او با اشاره به بازی‌های تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی 2018 گفت: «هر چند ایران در مقابل اسپانیا شکست خورد و از دور بازی‌های جام جهانی خارج شد اما فوتبالیست‌های ما خوب و جوانمردانه بازی کردند و واکنش مردم پس از مسابقه نشان داد که ملت ایران قدر تلاش سازنده را می‌داند.»
او این‌گونه برجام را به مسابقه فوتبال پیوند زد و با تاکید بر اینکه باید اعتبار و پیامدهای برجام را بپذیریم، گفت: «جامعه اقتصادی ما به خوبی آمادگی دارد با صداقت و صلابت با این تبعات مواجه شود.» رازقی در ادامه با اشاره به تبعات تحریم‌ها برای اقتصاد ایران اضافه کرد: «اگرچه تحریم‌های اقتصادی در گذشته، ریسک‌های بازار و مبادله را افزایش داد و عرصه را به فعالان اقتصادی و به ویژه تولیدکنندگان و صادرکنندگان تنگ کرد، اما تحریم‌های بانکی بیش از سایر تحریم‌ها فعالیت بخش خصوصی را تحت تاثیر قرار داد.»
او با تاکید بر اینکه تحریم‌های بانکی زمینه خروج سرمایه از کشور را فراهم کرده است، گفت: «تحریم بانکی می‌تواند تولید و صادرات کشور را به خطر بیندازد اما متاسفانه در این خصوص شاهد اقدام بایسته و موثر دولت‌ها نیستیم.» به اعتقاد رازقی، افزایش مطالبات، بالارفتن ریسک‌های اعتباری، کاهش اعتماد طرف‌های خارجی، افزایش هزینه‌های مبادله، سختی گشایش‌های اعتباری و محدودیت‌های صادرات و واردات گوشه‌هایی از آثار مخرب تحریم‌های بانکی است.
رییس اتاق شیراز با بیان اینکه با شدت گرفتن تحریم‌های بانکی، عدم اطمینانی در اقتصاد شدت گرفته است، گفت: «درخواست فعالان اقتصادی از دولت و وزارت خارجه، بستر‌سازی مناسب برای بقای مراودات بانکی بین‌المللی و رفع مشکلات ناشی از تحریم‌های بانکی است.»
زمان پرداخت مطالبات شرکت‌های داروسازی یک‌ساله شد
«ناصر ریاحی» رییس کمیسیون حمایت قضایی و مالکیت فکری اتاق ایران که ریاست اتحادیه واردکنندگان دارو را برعهده دارد، در صحبت‌هایش در خصوص راهکار ایران بعد از بازگشت تحریم‌ها به ۲ موضوع اشاره می‌کند؛ نخست مشکلات
پیش‌روی فعالان اقتصادی که در زمینه واردات کالاهای اساسی مانند دارو اقدام می‌کنند و دوم مسائل بانکی بین‌المللی که یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش روی هر نوع فعالیت اقتصادی و بازرگانی در کشورمان است.
او گفت: اکنون مهم‌ترین مشکل فعالان صنعت دارو اقتصادی است؛ میانگین سود در این صنعت حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد است، در حالی که نرخ تامین مالی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد برآورد می‌شود.
ریاحی افزود: زمان پرداخت مطالبات شرکت‌های داروسازی نیز از ۶۰ روز به بیش از یک سال رسیده است که این موضوع در کنار مشکلاتی مانند مسائل بیمه‌یی و مالیاتی، فعالیت را برای داروسازان دشوار کرده است. رییس کمیسیون حمایت قضایی و مالکیت فکری اتاق ایران در بخش دیگری از سخنان خود به چالش‌هایی که در مجاری انتقال ارز وجود دارد، اشاره کرد و گفت: مجاری انتقال ارز ما در گذشته امارات، ترکیه، سوییس و اتریش بود؛ اما اکنون امارات تعطیل شده است؛ بانک‌های ترک با تاخیر کار را انجام می‌دهند و به تازگی نیز اعلام کرده‌اند که روی ما زیاد حساب باز نکنید؛ سوییس و اتریش نیز تا نوامبر همکاری خود را ادامه خواهند داد.
ریاحی با گلایه نسبت به اینکه بخش خصوصی در این چند سال کنار گذاشته است، پیشنهاد داد: بخش خصوصی به سفیران اقتصادی دولت تبدیل شوند تا مذاکره‌های اقتصادی دولت توسط این بخش انجام شود.
