معنای ملیت در فوتبال امروز
مترجم: مجید اعزازی|
«سامان قدوس» که در «مالمو» سومین شهر بزرگ سوئد بزرگ شده، پرچم هر دو کشور ایران و سوئد را بر دیوار اتاق خود دارد. او هیچ‌گاه تصور نمی‌کرد که به عنوان فوتبالیست برای هر دو کشور بازی کند.
اگر چه در آغاز راه از باشگاه‌های رده پایین فوتبال سوئد شروع کرده است اما در جام جهانی امسال پیراهن تیم زادگاه والدینش را پوشید تا وفاداری خود به کشوری که تاکنون آن را ندیده، ابراز کند. مساله‌یی غیر معمول است، اما یگانه نیست. روزی سپ بلاتر، رییس سابق فیفا نسبت به تهدید «مهاجمان» برزیلی تبار که تیم ملی فوتبال سایر کشورها را پر کرده‌اند، هشدار داد. در سال‌های اخیر، «دیه گو کاستا» و «ادواردو» به‌طور بحث برانگیزی پس از کسب تابعیت مضاعف در تیم‌های ملی اسپانیا و کرواسی بازی کردند. «جردان شکیری» یکی از زنندگان گل‌های یورو 2016، پیش از این، تصویر پرچم کشورهای سوییس، آلبانی و کوزوو را روی کفش‌های خود زده بود. لئون بیلی، ستاره بوندسلیگا که اصالتی جاماییکایی دارد، نسبت به بازی برای تیم ملی جاماییکا تردید دارد. چندین مجموعه از برادران فوتبالیست، از «ژاکاها» تا «بواتنگ ها» تا «بریشاها» به واسطه بازی برای تیم‌های ملی متفاوت دارای تابعیت‌های متفاوت از هم شده‌اند.
مونتا جلیانی معاون فیفا اواخر سال 2017گفت: «دنیا در حال تغییر است، مهاجرت در حال تغییر است و به همین دلیل مسائلی درباره ملیت بازیکنان فوتبال در سراسر جهان ایجاد شده است. از این رو، اینک زمان مناسبی برای بررسی این مساله است که آیا راه‌حلی(هایی) بدون آسیب رساندن به یکپارچگی بازی فوتبال وجود دارد؟»
به میزانی که کشورها «جهان وطنی‌تر» می‌شوند، فوتبالشان نیز از این مساله متاثر می‌شود. بیش از 9 درصد از بازیکنان 32 تیم فوتبال حاضر در جام جهانی 2018، خارج از کشوری که برای تیم ملی آن بازی می‌کنند، متولد شده‌اند. از جمع فوتبالیست‌های بازی ایران- مراکش در گروه «ب»، می‌توانستیم یک تیم 11 نفره از بازیکنانی داشته باشیم که در اروپا متولد شده‌اند.
دو دهه پس از سوءاستفاده تیم رنگین کمانی فرانسه – زمانی که این تیم از بازیکنان فرانسه زبان سراسر جهان تشکیل شده بود و به عنوان یک کشور مستقل جدید، متحد شده بودند- معنای ملیت در فوتبال مدرن پیچیده‌تر و متضادتر از همیشه شده است.
قدوس؛ بازیکنی ایرانی - سوئدی
قدوس ستاره تیم گمنام سوئدی «اوسترشوندس اف کی» که به مرحله حذفی لیگ اروپا راه یافت، در جامعه اسکاندیناوی به دنیا آمد و پرورش یافت. زندگی در کنار دریای بالتیک، تمام چیزی است که او می‌داند. قدوس به سی‌ان‌ان ورزشی می‌گوید: «وقتی بچه بودم، پرچم هر دو کشور ایران و سوئد را روی دیوار اتاقم داشتم. البته، درباره اینکه در تیم ملی چه کشوری بازی خواهم کرد، فکرنکرده بودم، بیشتر دنبال این بودم که در یک باشگاه فوتبال، بازی کنم.
وقتی «جان اندرسون» مربی سوئدی اوایل 2017 قدوس را برای تست دادن فراخواند، رویا رنگ واقعیت به خود گرفت.
پدر و مادر قدوس اهل اهواز یکی از شهرهای جنوبی ایران هستند، واقعیتی که از دید «کارلوس کی روش» دور نماند.
قدوس از نخستین مکالمه تلفنی خود با سرمربی تیم ملی ایران در جون سال 2017 می‌گوید: «کی‌روش گفت که واقعا به من و شیوه بازی‌ام علاقه دارد و من می‌توانم کمک موثری برای تیم ملی ایران باشم.» از این‌رو، قدوس ناگهان به سر یک دوراهی رسید. دوراهی تصمیم‌گیری درباره اینکه برای سوئد بازی کند یا برای تیم ملی ایران؟ مساله‌یی که تا آن زمان درباره‌اش فکر نکرده بود.
قدوس که وفاداری خود به ایران و سوئد را 50-50 اعلام می‌کند، می‌گوید: «تصمیم‌گیری درباره اینکه در کدام تیم ملی بازی کنم، واقعا سخت بود، چون مساله خیلی پیچیده و اساسی است.» او می‌افزاید: من هم دو کشور را دوست دارم و معتقدم می‌توانم هر دو را نمایندگی کنم.
پس از تاخیر اداری فیفا – در دوره‌یی که سوئد تلاش دیرهنگامی را برای تغییر نظر او صورت داد- ایران در مسابقه جذب وفاداری دایمی قدوس برنده شد. قدوس می‌گوید: «آنها بیشترین علاقه را به من نشان دادند. نمی‌دانم چطور این مساله را شرح دهم. اول فقط ایران بود. آنها گفتند: «بیا و در مسابقات جام جهانی بازی کن و من چیزی از سوئد نشنیدم، اما به محض اینکه ایران را انتخاب کردم، سوئد برای به‌کارگیری من در تیم ملی خود جلو آمد.»
پشیمانی؟ هرگز!
«ویلفرد زاها» ستاره لیگ برتر انگلیس که در تیم «کریستال پالاس» به عنوان فوروارد بازی می‌کند، تصور نمی‌کرد به جام جهانی برود.
زاها متولد ابیدیان، یکی از شهرهای کشور ساحل عاج است و اصلیتی انگلیسی دارد. او در چهار سالگی همراه خانواده خود به تورنتون هیث، کرویدون، انگلستان نقل مکان کرد.
او در سال 2012 اعتراف کرد که وفاداری به کشورش را از دست داده است. او گفت: «من در ساحل عاج به دنیا آمدم، اما همه‌چیزی که می‌شناسم، انگلیس است. وقتی زمانش برسد، انتخاب خواهم کرد.» این انتخاب اساسا، انتخاب تیم انگلیس بود که با حضور زاها در تیم زیر 19 ساله‌ها و سپس زیر 21 ساله‌ها و سرانجام تیم بزرگسالان انگلیس در بازی‌های دوستانه تحقق یافت. اما در نوامبر سال 2016، پس از 4 سالی که عضو تیم ملی نبود، در سن 24 سالگی او تیم ملی زادگاه خود را انتخاب کرد. او به دلیل اتخاذ این تصمیم و عدم صبوری و مبارزه برای راهیابی به تیم ملی انگلیس از سوی رسانه‌های بریتانیا به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت و «دنی میلز» مدافع سابق این تیم گفت که زاها آسان‌ترین گزینه را انتخاب کرده است. زاها اما می‌خواست تقدیر شود. او به سی‌ان‌ان ورزشی گفت: «در موقعیتی شبیه این بود که از سوی تیم ملی فوتبال انگلیس رد شده‌ام. در فوتبال، 4 سال زمان زیادی است. از این رو، هیچ تاسفی در این رابطه وجود ندارد. هیچ کس حتی به من فکر نکرد و ساحل عاج، حتی زمانی که به آنها پاسخ رد دادم، بازهم به من باور داشتند و هنوز خواهان به‌کارگیری من در تیم ملی شان بودند و می‌دانستند که من چه خدمتی می‌توانم برای تیم فوتبال ساحل عاج بکنم.»
هم بلژیکی، هم کنگویی
وینسنت کامپانی، کاپیتان تیم بلژیک افتخار می‌کند که جمهوری دموکراتیک کنگو را نمایندگی می‌کند، حتی اگر لباس تیم ملی این کشور را نپوشد. در حالی که هم اینک وجود استعدادهای ناب در تیم ملی بلژیک در میان کشورهای اروپایی رشک برانگیز است، هیچ کسی از تفاوت‌های فرهنگی و زبانی این کشور و این تیم آگاه نیست. تیمی که برخی از اعضای آن فرانسوی صحبت می‌کنند، برخی فلاندرز؛ و این در حالی است که همه بازیکنان نمی‌توانند هر دو زبان را درک کنند. وینسنت کامپانی، یک مهاجر نسل دوم که می‌تواند به‌طور روان و سلیس 5 زبان را صحبت کند، به عنوان فردی پیشرو و اتحادبخش، درهر دو باشگاه و کشور ظهور یافته است. او در حالی به تیم بلژیک دعوت شد که دوم ماه جون در یک بازی دوستانه مقابل پرتغال آسیب دید.
مدافع تیم منچستر که از پدری کنگویی و مادری بلژیکی در بروسل متولد شده است، این موضوع که می‌تواند همزمان نماینده دو ملت باشد را یک امتیاز می‌داند. کامپانی که پیش از این در ساخت دهکده‌یی در کینشاسا، پایتخت جمهوری دموکراتیک کنگو کمک کرده است، به سی‌ان‌ان ورزشی می‌گوید: میراث خودم را نمایندگی می‌کنم. احساس می‌کنم
100 درصد بلژیکی و 100 درصد کنگویی هستم
او می‌افزاید: تلاش می‌کنم با تیم بلژیک بهترین عملکردم را ارائه کنم، اگر توانستم چنین کاری کنم، امیدوارم شمار زیادی از مردمان جمهوری دموکراتیک کنگو نیز به موفقیت من افتخار کنند.
منبع: سی‌ان‌ان ورزشی
