تکلیف برنامه‌های ازدیاد برداشت نفت چه خواهد شد
گروه انرژی|
اثر تحریم امریکا بر فروش «نفت خام ایران»، این روزها بسیار مورد بحث است. همه منتظر‌ند بدانند مشتریان قدیمی و جدید ایران چه واکنشی را در مقابل خواسته امریکا برای محدود کردن خرید نفت خام از ایران دارند. اما آیا این تنها جنبه با اهمیت تزلزل برجام برای حوزه «نفت» ایران به حساب می‌آید؟
مهر ماه سال 1395 بیژن زنگنه وزیر نفت ایران در جریان سخنرانی خود در کنگره نفت و نیرو عنوان کرد: «حساسیتی که در کشور روی میدان‌های مشترک وجود دارد باید در زمینه افزایش بازیافت میدان‌های نفتی نیز به وجود بیاید. چرا که اگر در مراحل اولیه تولید برداشت مناسبی از میدان صورت نگیرد بعدا امکان برداشت از میدان وجود نخواهد داشت یا با هزینه بالا که موجب اتلاف ثروت ملی می‌شود صورت می‌پذیرد.»
در جریان همین برنامه، علی کاردر مدیرعامل شرکت ملی نفت در پاسخ به پرسش روزنامه «تعادل» در خصوص آینده طرح‌های نفتی در صورت به نتیجه نرسیدن قراردادهای جدید نفتی عنوان کرد: «ما کار ساده نمی‌خواهیم بلکه تولید تکنیکال با تکنولوژی بالا می‌خواهیم. همین الان ما 100 چاه و 21 دکل تاسیس کرده‌ایم. اما افزایش ضریب بازیافت تکنولوژی می‌خواهد که شرکت‌های داخلی ندارند.»
چندی قبل از برگزاری این کنگره، شرکت ملی نفت چارچوب قرارداد فاز دوم توسعه میدان یاران و دو قرارداد EOR و IOR (طرح‌های افزایش ضریب برداشت) را با ستاد اجرایی فرمان امام (ره) به امضا رسانده بود.
وزیر نفت در جریان انعقاد این HOA گفته بود: «اکنون ضریب بازیافت ما در لایه سروک آزادگان 5 درصد است. ما در آینده با این ضریب چگونه جواب خدا و مردم خود را خواهیم داد؟»
مقامات، مسوولان و کارشناسان حوزه نفت نیز بارها تاکید کرده‌اند که چاه نفت مانند شیر آب نیست و نمی‌توان هر موقع اراده کرد شیر آب را باز کرد و نفت تولید کرد. توقف فعالیت چاه‌های نفتی، تولید نفت دوباره از آنها را مختل می‌کند
طبق بررسی‌های «تعادل» بند هجدهم سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه که توسط آیت‌الله سید علی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب، ابلاغ شده بر «افزایش مستمر ضریب بازیافت و برداشت نهایی از مخازن و چاه‌های نفت کشور» تاکید کرده است. علاوه بر این بر اساس ماده 130 متن کامل برنامه پنجم توسعه، برای افزایش ضریب بازیافت مخازن کشور در طول برنامه به میزان یک درصد (1%)، وزارت نفت موظف است طی سال اول برنامه، برنامه جامع صیانتی و ازدیاد برداشت از مخازن هیدروکربوری را با رعایت اولویت‌بندی مخازن به تفکیک نواحی خشکی و مناطق دریایی تهیه و برای حسن اجرای آن اقدامات لازم را به عمل آورد.
بیزنس مانیتور پیش‌تر نرخ بازیافت در میدان‌های نفتی ایران را بین 20 تا 30 درصد برآورد کرده است و دلیل پایین بودن این نرخ را تکنولوژی‌هایی دانسته که برخی از آنها به چند دهه گذشته باز می‌گردد. وزارت نفت نیز خود میانگین 24.5 درصدی را به عنوان متوسط ضریب برداشت میادین نفتی معرفی کرده است.
به گزارش «تعادل» به نقل از مارکت واچ، در میان 25 شرکت برتر در زمینه ازدیاد برداشت از میدان‌های نفتی، نام شرکت نفت ایران به چشم نمی‌خورد. در میان 25 شرکت برتری که بازیگران اصلی در عرصه ازدیاد برداشت از میدان‌های نفتی هستند انواع مختلفی از شرکت‌ها قرار دارند، از ابرشرکت‌های نفتی گرفته تا شرکت‌های دولتی یا نیمه‌دولتی و حتی برخی شرکت‌های کوچک خصوصی. بر اساس تحلیل‌های صورت گرفته توسط مارکت واچ، این 25 شرکت در تولید 93.6 درصد از تولید نفت حاصل از ازدیاد برداشت در جهان نقش دارند. هر چند شرکت‌های جدیدی هر روز قدم به این عرصه می‌گذارند اما پیش‌بینی می‌شود در چند سال آتی همچنان این 25 شرکت حرف اول را در زمینه اضافه برداشت از میدان‌های نفتی در صنعت نفت دنیا بزنند. جای هیچ شکی نیست که این شرکت‌ها نیز برای 5 سال آتی برنامه‌های زیادی دارند که به پیشرفت و توسعه آنها در این زمینه کمک خواهد کرد. همین مساله نشان می‌دهد اگر خواست ایران برای افزایش تولید از میدان‌های نفتی خود که طبق بسیاری از برآوردهای جهانی اکنون عمر آنها بسیار طولانی شده است را به صورت جدی به مرحله عمل برساند، احتیاج به گرفتن کمک و همکاری با شرکت‌های مطرح در این زمینه خواهد داشت.
از میان 120 میدان نفتی در ایران، تنها به 19 میدان تزریق آب و گاز برای افزایش ضریب بازیافت صورت می‌گیرد. در این میان به 13 میدان تزریق گاز و به 6 میدان دیگر تزریق آب انجام می‌شود. اما آنچه برای رساندن سطح برخی از میادین نفتی ایران که حتی ضریب بازیافت کمتر از 1 درصد را نیز به ثبت رسانده‌اند احتیاج است، استفاده از روش‌های تکنولوژیک است.
