2000 میلیارد تومان بدهی برقی به بهانه تولید ملی
گروه انرژی| فرداد احمدی|
گرما و کم‌آبی کم‌سابقه امسال که صنعت برق کشور را نیز برای تامین برق مصرفی کافی کل کشور با مشکلاتی مواجه کرده، ضرورت مدیریت مصرف برق در ایران را بیش از گذشته به رخ کشیده است. شرکت برق در تابستان امسال برای جلوگیری از خاموشی‌های گسترده مجبور به اتخاذ تصمیماتی برای خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده و این مساله با نارضایتی‌هایی از سوی مشترکین همراه بود. نارضایتی‌ها به همراه اهتمام مسوولان برقی برای اطلاع‌رسانی ضرورت اصلاح الگوی مصرف برق به نتیجه منطقی تعیین یک سخنگو برای اطلاع‌رسانی آخرین وضعیت برق کشور منجر شد و از همین رو، دیروز دومین نشست خبری محمودرضا حقی‌فام، معاون توزیع توانیر و سخنگوی صنعت برق در محل شرکت توانیر برگزار شد. حقی‌فام خبرهای خوشی با خود داشت و به کاهش 47 درصدی خاموشی‌ها در سراسر کشور و به صفر رسیدن خاموشی‌ها تا دو هفته دیگر اشاره کرد. معاون توزیع توانیر دیروز تصریح کرد که شرکت برق نزدیک به 2 هزار میلیارد تومان بدهی «سخت الوصول» دارد که به بهانه حمایت از تولید ملی هزینه برق را پرداخت نمی‌کنند؛ این در حالی است که «برق» خود تولیدی ملی به حساب می‌آید. مشروح گزارش «تعادل» از نشست خبری روز گذشته سخنگوی صنعت برق را در ادامه می‌خوانید.
«شرکت برق اکنون نزدیک به 5 هزار میلیارد تومان طلب جاری از مشترکین دارد که به مرور زمان وصول می‌شود. اما در حدود یک سوم این مقدار طلب‌های سخت‌وصول نیز از بخش‌ها دارد که رو به ازدیاد است.» این عبارات نشان‌دهنده وضعیت نابسامان اقتصادی صنعتی است که 677 واحد صنعتی نیروگاهی را در خود جای داده و به صورت پایدار برق ایران را تامین می‌کند. محمودرضا حقی‌فام معاون توزیع توانیر و سخنگوی صنعت برق، دیروز و در چندمین حضور رسانه‌یی خود به این موضوع اشاره کرده و عنوان کرد: «برخی صنایع هستند که بدهی دارند و به بهانه حمایت از تولید ملی وصول بدهی آنان با موانعی مواجه شده است. در حالی که صنعت برق نیز یک صنعت ملی است و نباید با آن مانند شکلی از خدمات دولتی برخورد شود. زیرا چرخ این صنعت از پولی که از مشترکین دریافت می‌شود می‌چرخد.»
برخورد با برق مانند یک خدمت دولتی، باعث شده است که برای مثال شرکت توزیع برق مازندران 110 میلیارد تومان از مشترکان خود طلبکار باشد. دیروز سیروس کرامتی مدیرروابط عمومی شرکت توزیع برق مازندران به ایسنا گفته است: « حدود ۵۰ میلیارد تومان از این بدهی‌ها مربوط به سازمان‌ها مانند آب و فاضلاب، نیروهای مسلح و مراکز حساس و همچنین شرکت‌های صنعتی مانند نساجی، بابکان و گونی بافی هستند که امکان قطع برق این سازمان‌ها و شرکت‌ها وجود ندارد. حدود ۵۷ میلیارد تومان بدهی مشترکان خانگی بوده که بیشترین بدهی مربوط به شهر آمل با ۲۱۶ هزار مشترک است و بدهی مشترکان شهرستان فریدونکنار مبلغ یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان است. »
محمودرضا حقی‌فام، سخنگوی صنعت برق در جلسه روز چهارشنبه خود با خبرنگاران به رسیدن نیازمصرف برق کشور به پیک بار 57 هزار و 97 مگاواتی در هفته گذشته سخنان خود را آغاز کرد، اما در ادامه خبرهای خوبی را در خصوص وضعیت فعلی برق کشور به خبرنگاران داد.
به گفته حقی‌فام، برق سراسری کشور در سال 97 رشد بار کمتر از 3 درصد را تا به امروز تجربه کرده است که با توجه به میانگین 5 درصدی رشد سالانه، نشانگر کارآمدی 2 درصدی مدیریت مصرف در سال 97 بوده است. به گفته سخنگوی صنعت برق این کاهش 2 درصدی تقاضا به نسبت میزان مورد انتظار کمک بزرگی در جلوگیری از گسترش خاموشی‌های تابستان امسال کرده است.
خبر بعدی سخنگوی صنعت برق در رابطه با راه‌اندازی نیروگاه سیکل ترکیبی کاسپین با ظرفیت 307 مگاوات و راندمان نهایی 58 درصد در نوشهر در روزهای اخیر بود. وی در خصوص اهمیت این نیروگاه گفت: «با توجه به اینکه در بخش‌های شمالی کشور با مشکل گرفتگی شبکه انتقال برق مواجه بودیم، این نیروگاه هم مشکل گرفتگی شبکه توزیع را برطرف کرد و هم تولید سراسری برق را افزایش داد».
افزایش تولید برق نیروگاه اصفهان به اندازه 600 مگاوات موضوع دیگر صحبت‌های معاون توزیع توانیر بود. این نیروگاه امسال به دلیل تامین نشدن آب مورد نیاز نمی‌توانست بیشتر از 250 مگاوات برق تولید کند. کم‌آبی در اصفهان که پیش از این صدای کشاورزان اصفهانی را درآورده بود و برخی صنایع آب‌بر را نیز با کاهش تولید مواجه کرده بود، سرانجام دامن نیروگاه برق اصفهان را هم گرفت. از این‌رو سخنگوی صنعت برق اعلام کرد که برنامه‌ریزی شده است که برای سال آینده آب مورد نیاز نیروگاه اصفهان از پساب شهر اصفهان تامین شود تا مشکل تامین آب این نیروگاه به‌طور کامل حل شود.
وی همچنین از وارد مدار شدن واحد دوم نیروگاه پرند به شبکه سراسری در اوایل هفته آینده خبر داد.
اما شاید مهم‌ترین خبری که سخنگوی صنعت برق اعلام کرد، نزدیک به نصف شدن خاموشی‌ها به نسبت 3 هفته قبل بود. حقی‌فام در این باره بیان داشت: خوشبختانه خاموشی‌های هفته اخیر نسبت به خاموشی‌های اواسط تیر ماه 47 درصد کاهش را تجربه کرده است. حتی در برخی نقاط کشور خاموشی‌ها به‌طور کامل مرتفع شده است. افزایش توان تولیدی و مدیریت مصرف باعث شد بتوانیم خاموشی شهرهای جنوبی کشور را به دلیل آنکه با گرمای هوای بیشتری مواجه هستند به صفر برسانیم. برای این منظور منطقه‌هایی مثل بوشهر، خوزستان، جنوب ایلام، بخشی از سیستان و بلوچستان را از برنامه خاموشی‌ها حذف کرده‌ایم و در مناطق دیگری مثل تهران، بخش‌هایی در شمال کشور و قم خاموشی‌ها نزدیک به 50 درصد کاهش یافته‌اند. »
وی در ادامه افزود: «پیش‌بینی می‌کنیم که تا 20 الی 23 مردادماه خاموشی‌ها در سراسر کشور به صفر برسد. » آخرین خبر حقی‌فام در خصوص عرضه برق مربوط به دریافت انرژی بیشتر از واحدهای تولید برق در سال 97 به میزان 4.2 درصد سال گذشته بود. او همچنین عنوان کرد که در حال حاضر فقط به میزان 300 مگاوات از کشور ارمنستان برق وارد می‌کنیم.
حقی‌فام در بخش دیگری از اظهارات خود به تغییرات دما در تابستان امسال اشاره کرده و عنوان کرد: «درجه حرارت در کشور به نسبت پارسال 1.48 درجه سانتی‌گراد افزایش داشته است و با پایداری درجه حرارت بالا مواجه هستیم. این در حالی است که در سال‌های گذشته چنانچه کشور درجه حرارت بالایی را تجربه می‌کرد، بلافاصله کاهش محسوس درجه حرارت رخ می‌داد. »
یکی از مباحث برقی مطرح شده در روزهای اخیر، اصلاح نظام تعرفه‌یی بوده است و حقی‌فام در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره اینکه اصلاح نظام تعرفه برق در چه مرحله‌یی قرار دارد، اظهار کرد: «در حال انجام مذاکراتی با کمیسیون‌های مختلف اقتصادی مجلس هستیم و تلاش می‌کنیم نظام تعرفه جدیدی را تدوین کنیم که حداقل از پرمصرف‌ها هزینه تمام شده برای تولید برق را دریافت کنیم تا پرمصرف‌ها به خاطر اجتناب از متحمل شدن هزینه‌های بالا، در مدیریت مصرف خود اهتمام بیشتری به خرج دهند».
معاون توزیع توانیر در ادامه سخنان خود درباره قیمت‌ها و هزینه‌ها با اشاره به هزینه پایین قبوض مشترکین تصریح کرد: «در گذشته هزینه منظور شده در قبوض مشترکان صرفا هزینه تبدیل انرژی بود و اکنون فقط 5 تومان به ازای هر متر مکعب گاز مصرف شده در نیروگاه‌ها در مبلغ قبض مشترکان منظور می‌شود و اگر چنانچه شرکت نفت تصمیم بگیرد هزینه گاز را از شرکت برق اخذ کند، توانیر نیز هزینه گاز را به قبوض مشترکان اضافه خواهد کرد.»وی در ادامه افزود که در حال حاضر عمده نیروگاه‌های ایران از سوخت گاز استفاده می‌کنند و سیاست کلی حاکمیت، جایگزینی سوخت گاز به جای سوخت مایع برای نیروگاه‌ها بوده است تا آلایندگی زیست‌محیطی نیروگاه‌ها کاهش یابد.
موضوع دیگری که مورد توجه خبرنگاران قرار گرفت برنامه‌های توانیر برای سال آینده بود که سخنگوی صنعت برق در چند محور به آن پاسخ داد. حقی‌فام برای افزایش توان تولیدی برق کشور بیان کرد: «برنامه شرکت توانیر برای سال 1398 این است که 5038 مگاوات برق به شبکه سراسری اضافه کند که این امر با وارد مدار کردن نیروگاه‌های حرارتی جدید صورت خواهد گرفت که مبلغ 2 هزار و 800 میلیارد تومان را باید برای آن اختصاص دهیم. با تامین برق از منابع دیگر، ممکن است افزایش توان تولید برق سراسر کشور به بیش از 6 هزار مگاوات برسد. »
وی در رابطه با میزان افزایش مصرف برق در سال آینده بیان کرد: «پیش‌بینی خود بنده این است که برای سال آینده، اگر مدیریت مصرف را به صورت جدی در دستور کار خود قرار ندهیم تقریبا 10 هزار مگاوات نیاز-مصرف کشور افزایش پیدا کند که در این صورت با مشکل مواجه خواهیم شد. بنابراین با توجه به آنکه قرار است در حدود 5 هزار مگاوات را از طریق احداث نیروگاه جدید کسب کنیم، 5 هزار مگاوات باقی‌مانده را باید با مدیریت مصرف تامین کنیم. البته باید تاکید کنم که منظور از مدیریت مصرف، به کارگیری برنامه خاموشی‌ها همانند آنچه امسال انجام دادیم نیست. » حقی‌فام یکی از ایده‌های مطرح شده برای مدیریت مصرف در سال آینده را جایگزینی 1 میلیون کولر گازی فرسوده که در مناطق جنوبی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد با کولر‌های با مصرف بهینه عنوان کرد و در ادامه تاکید کرد که این ایده به نتیجه قطعی نرسیده و همچنان در دست بررسی است. او همچنین عنوان کرد: پیش‌بینی می‌کنیم که بارش‌ها در اوایل سال آبی آینده بالاتر از نرمال باشد، اما درجه حرارت نیز بالاتر از نرمال خواهد بود.
برق کالای ذخیره‌ناپذیر
موضوع دیگری که در نشست خبری روز چهارشنبه با سخنگوی صنعت برق مورد سوال قرار گرفت به امکان ذخیره‌سازی برق برای زمان‌هایی که مصرف برق به اوج می‌رسد برمی‌گردد. حقی‌فام در این باره توضیح داد: «نکته‌یی که شاید بسیاری از مشترکین برق از آن اطلاع نداشته باشند این است که به دلیل آنکه امکان ذخیره‌سازی حجم قابل توجهی از برق در ایران و در دنیا وجود ندارد، نمی‌توان با آن مثل یک کالا برخورد کرد. یعنی امکان ذخیره‌سازی برق در زمان‌هایی که مصرف برق کاهش می‌یابد وجود ندارد که بتوان آن را در زمان‌هایی که مصرف برق به پیک بار نزدیک می‌شود به شبکه توزیع منتقل کرد. »
موضوع دیگری که مورد توجه قرار گرفت چرایی استفاده نکردن گسترده از ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر بود. حقی‌فام در رابطه با این موضوع گفت: «در رابطه با نیروگاه‌های تجدیدپذیر نه مشکل فناوری در کشور وجود دارد و نه مواد و مصالح. تنها مشکل پیشرفت کند نیروگاه‌های تجدیدپذیر تامین نشدن منابع مالی برای خرید تضمینی از شرکت‌های احداث‌کننده است. » وی در ادامه سخنان خود گفت: «احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر از زمان تصویب منابع مالی تا وارد مدار تولید شدن آنها در حدود 6 ماه زمان می‌برد که با در نظر گرفتن همین فرایند برای نیروگاه‌های حرارتی که 5 سال به طول می‌انجامد، زمان بسیار کمی است و اگر منابع مالی تامین شود شاهد تحول بزرگی در صنعت برق خواهیم بود».
سخنگوی صنعت برق ظرفیت تولید برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور را 602 مگاوات عنوان کرد و بیان داشت که در حدود 490 مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر قرار است وارد مدار سراسری شود. وی بودجه اختصاص داده شده برای نیروگاه‌های تجدیدپذیر در سال گذشته را در حدود 350 میلیارد تومان عنوان کرد. »
حقی‌فام در پایان درباره اظهاراتی که اخیرا درباره راندمان پایین نیروگاه‌های کشور مطرح شده است بیان کرد: «میانگین راندمان نیروگاه‌ها در کشورهای صنعتی در حدود 44 درصد و در ایران 38.5 درصد است. این یعنی وضعیت راندمان نیروگاهی ما به نسبت مطلوب است. البته قصد داریم راندمان نیروگاهی کشور را به 40 درصد برسانیم. »
سخنگوی صنعت برق در پاسخ به سوالی درباره وضعیت اتلاف برق در ایران به آمار تلفات سایر کشورها استناد کرد و گفت: «اتلاف برای کشورهای عربی در حدود 14 درصد، برای اروپا و آسیای مرکزی نزدیک به 8.5 درصد، برای اتحادیه اروپا و کشورهای صنعتی موسوم به (OECD) در حدود 6.5 درصد، برای امریکای شمالی تقریبا 6 درصد، برای کشورهای اتحادیه اروپا 6 درصد و برای کشورهای جنوب شرق آسیا مانند کره و ژاپن اتلاف در حدود 5 درصد است. متوسط جهانی اتلاف در حدود 8 درصد است. »
وی در ادامه افزود: «این عدد برای ایران در حدود 10.48 درصد در بخش توزیع و در حدود 2 درصد در بخش انتقال است. با این توضیحات می‌توان نتیجه گرفت که با توجه به جغرافیای ایران و با توجه به پراکندگی کشور و میزان مصرفی که وجود دارد، عدد 8 درصد در صورت تحقق عددی بهینه و مناسب در بحث تلفات است و اختلاف با وضعیت مطلوب بیش از 3 درصد در بخش توزیع نیست و با وجود آنکه باید به سمت میانگین جهانی حرکت کنیم، اما مقادیر اتلاف در ایران خیلی نگران‌کننده نیست».
