پرواز نرخ سفر هوایی به آسمان بازار ثانویه

گروه راه و شهرسازی|

براساس تازه ترین ابلاغیه بانک مرکزی به سازمان هواپیمایی کشوری، از 18 مرداد ماه سال جاری، نرخ ارز ارائه شده به ایرلاین های داخلی با نرخ «سنا» (سامانه نظارت ارزی) محاسبه می شود. این سامانه، درگاهی است که معاملات روزانه ارزی در بازار ثانویه در آن ثبت می شود. با اجرای این ابلاغیه، ایرلاین‌ها برای انجام خدمات، خرید قطعه و ... باید ارز را با نرخ این سامانه دریافت کنند.

این ابلاغیه، واکنش‌های تندی را در بین مسوولان ایرلاین‌های داخلی به همراه داشته است. به گفته فعالان بخش هوایی با عدم ارایه ارز دولتی به ایرلاین‌ها هزینه شرکت‌های هواپیمایی به‌شدت افزایش می‌یابد و همین موضوع رشد قیمت بلیت و به ویژه پروازهای خارجی را به همراه دارد.

مخالفان اجرای این ابلاغیه معتقدند که اجرای این تصمیم، ضربه‌ای جدی و سنگین بر بدنه صنعت هوایی وارد می‌کند و این درحالی است که هم‌اکنون این صنعت با مشکلات متعددی از جمله فرسودگی ناوگان، اعمال شدیدترین تحریم‌ها و ... دست و پنجه نرم می‌کند. فعالان حوزه هوایی خواهان قرار گرفتن ارز ایرلاین‌ها در گروه اول یعنی در بخش کالاهای اساسی و حیاتی هستند و اجرای این ابلاغیه را به معنای توقف فعالیت تعدادی از ایرلاین داخلی به دلیل افزایش شدید هزینه‌ها می‌دانند.

با وجود اصرار فعالان و مسوولان صنعت هوایی و به ویژه ایرلاین‌ها بر عدم اجرای ابلاغیه جدید بانک مرکزی، برخی کارشناسان صنعت هوایی معتقدند که در همه جای دنیا صنعت هوایی و پرواز با هواپیما کالایی لوکس محسوب می‌شود، برهمین اساس دلیلی برای ارایه ارز دولتی به ایرلاین‌ها وجود ندارد ضمن اینکه این موافقان اجرای این ابلاغیه معتقدند که مشکل اصلی ایرلاین‌های داخلی نبود مدیریت مناسب است و درصورت برنامه‌ریزی دقیق و اصولی این ایرلاین‌ها با وجود آزاد شدن نرخ ارز می‌توانند به سوددهی اقتصادی هم برسند.

 موضع‌گیری مثبت سازمان هواپیمایی

با توجه به واکنش‌های فعالان صنعت هوایی و به ویژه مدیران ایرلاین‌ها به ابلاغیه جدید بانک مرکزی به سازمان هواپیمایی کشوری، مدیر روابط عمومی سازمان هواپیمایی کشوری به افزایش قیمت بلیت پروازهای داخلی و خارجی به دلیل بخشنامه نرخ تسعیر ارز بانک مرکزی واکنش نشان داد و گفت: این بخشنامه برای بخشی از قیمت بلیت هواپیما یعنی نوسانات نرخ است نه همه آن.

رضا جعفرزاده در گفت‌وگو با تسنیم، اظهار کرد: ‌بر اساس بخشنامه بانک مرکزی محاسبه بخشی از قیمت بلیت هواپیما که به نوسانات نرخ ارز مربوط می‌شود از طریق نرخ اعلامی سامانه سنا محاسبه می‌شود. او با تاکید بر اینکه بخشنامه نرخ تسعیر ارز از سوی سازمان هواپیمایی کشوری به ایرلاین‌های داخلی ابلاغ شده است، افزود: با بخشنامه بانک مرکزی، فروش بلیت از سوی ایرلاین‌ها هدفمند خواهد شد. جعفرزاده تاکید کرد: شرکت‌های هواپیمایی ملزم به اجرای بخشنامه ابلاغی از سوی سازمان هواپیمایی کشوری هستند و عدم اجرای آن تخلف محسوب می‌شود. به گفته جعفرزاده، مکانیسیم‌های برخورد با شرکت‌های هواپیمایی متخلف تعریف شده است.

مدیر روابط عمومی سازمان هواپیمایی کشوری افزود: در این بخشنامه از شرکت‌های هواپیمایی خواسته شده نسبت به رعایت نمایش بهای کل بلیت‌های صادره و به فروش رسیده در کشور براساس واحد رسمی پول دقت لازم به عمل آید.

او تصریح کرد: همچنین همه بهای بلیت فروخته شده قبل از تاریخ فوق الذکر برای پرواز یا استرداد براساس نرخ تسعیر ارز مندرج در بلیت معتبر بوده و مشمول این بخشنامه نمی‌شود. جعفرزاده ادامه داد: در صورت هرگونه تغییر داوطلبانه بلیت توسط مسافر چنانچه موجب تغییر کلاس نرخی براساس قوانین و مقررات نرخ زمان صدور بلیت نشود، مسافر صرفا مشمول پرداخت هزینه تغییرات براساس نرخ جدید ارز (BSR) است. از سوی دیگر چنانچه موجب تغییر کلاس نرخی (RBD) شود مشمول محاسبه بهای کل بلیت براساس نرخ جدید ارز در زمان اعمال تغییرات می‌شود.

 مشکل‌آفرینی سامانه سنا برای ایرلاین ها

درحالی که مدیرروابط عمومی سازمان هواپیمایی کشوری معتقد است ابلاغیه جدید بانک مرکزی به این سازمان هدفمندشدن فروش بلیت ایرلاین‌ها را به همراه دارد، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی که پیش از این هم یکی از منتقدان عدم پرداخت ارزی دولتی به ایرلاین‌های داخلی طی یکی دوماه گذشته بود نسبت به این ابلاغیه واکنش نشان داد و گفت: نرخ‌های سامانه سنا برای شرکت‌های هواپیمایی‌ مشکل‌آفرین است زیرا‌ نرخ ارز در این سامانه لحظه به لحظه متفاوت است و شرکت‌ها‌ نمی‌توانند بر اساس نرخ لحظه‌ای دلار عمل کنند و بلیت بفروشند، بلکه باید نرخ ثابتی در روز یا هفته در نظر داشته باشند تا تسعیر خود را انجام دهند. مقصود اسعدی سامانی بیان کرد: طبیعتا با افزایش قیمت دلار، محاسبات ایرلاین‌ها که تا پیش از این بر اساس دلار 4200 تومانی بود، تغییر یافت و براساس دلار سامانه سنا مثلا 9200 تومان محاسبه می‌شود‌.

او اظهار کرد: طبق اطلاعات ارزی سامانه سنا، قیمت بلیت شرکت‌های هواپیمایی در برخی شرایط بیش از 100 درصد افزایش خواهد داشت و بیش از دو برابر می‌شود. سامانی پیشنهاد کرد: ضرورت دارد نرخ ثابتی برای شرکت‌های هواپیمایی در نظر گرفته شود‌، تاکنون نرخ ارز برای شرکت‌های هواپیمایی بر مبنای دلار 4200 تومانی بود که آن هم برای شرکت‌ها قابل دسترسی نبود، اما با احتساب نرخ ارز سامانه سنا، طبیعتا نرخ بلیت افزایش بسزایی می‌یابد و نرخ بلیت از این پس بر اساس سامانه سنا خواهد بود و ارز از این پس بر اساس این نرخ سامانه سنا، از بانک‌ها یا صرافی‌ها دریافت می‌شود. او با انتقاد از اینکه منطقی نیست ایرلاین‌ها مشمول دلار 4200 تومانی نشوند، اضافه کرد: بیش از 60 درصد هزینه شرکت‌های هواپیمایی ارزی است. شرکت‌های هواپیمایی چاره‌ای ندارند، جز آنکه قیمت‌های خود را افزایش دهند، زیرا قیمت تمام شده آنها به‌شدت افزایش می‌یابد. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی بیان کرد: در پنج‌شنبه‌ای که گذشت سازمان هواپیمایی کشور بخشنامه تسعیر ارز را منتشر کرد. ابتدا تصور بر آن بود که نرخ‌ها بر اساس نرخ دلار 4200 تومانی خواهد بود، اما از نرخی که ایران‌ایر به عنوان کری‌یر برای شرکت‌های هواپیمایی خارجی اعلام کرده بود تا بر اساس نرخ دلار 8800 تومانی بلیت‌های خود را بفروشند، قیمت‌های پروازهای خارجی با نرخ سامانه سنا حتی بالاتر از نرخی شد که ایران‌ایر‌ اعلام کرد.

او گفت: فروش شرکت‌های هواپیمایی ایران همگی به ریال است و هزینه‌های شرکت‌ها که یکی از آنها تامین قطعه است به ارز و دلار محاسبه می‌شود، بنابراین پیش‌بینی می‌شود نرخ بلیت پروازهای داخلی بیش از 70 درصد و نرخ بلیت پروازهای خارجی بیش از 100 درصد با احتساب نرخ‌های سامانه سنا و تحریم‌های صنعت حمل و نقل هوایی افزایش یابد.

دبیرانجمن شرکت‌های هواپیمایی ادامه داد: تا پیش از این نرخ بلیت پروازهای خارجی از سوی شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به عنوان ایرلاین کری‌یر و براساس محاسبه تسعیر ارز به شرکت‌های هواپیمایی اعلام می‌شد و شرکت‌های هواپیمایی بر آن اساس تسعیر ارز را انجام می‌دادند.

اسعدی سامانی افزود: با ابلاغ بخشنامه سازمان هواپیمایی کشوری که طبق تصمیمات دولت، نرخ ارز از این پس بر اساس نرخ سامانه سنا مربوط به بانک مرکزی‌ محاسبه شود، در این سامانه بر اساس عرضه و تقاضا نرخ ارز طبق بازار ثانویه به لحظه اعلام می‌شود که این مبنای نرخ‌های بلیت هواپیما قرار می‌گیرد.

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی تاکید کرد: از آن جا که قیمت قطعه هواپیما جزو گروه‌های کالاهای اساسی قرار نگرفته است، بنابراین شرکت‌های هواپیمایی با نرخ دلار کنونی با افزایش بسیار هزینه‌ها مواجه هستند، در حالی که اگر موضوع تامین قطعات هواپیما جزو تبصره یک بند یک مصوبه هیات وزیران مبنی بر اینکه وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت این اختیار را دارد که فهرست کالاهای اساسی را بازنگری کند، قرار گیرد، شرایط متفاوت می‌شود.

او اضافه کرد: پیشنهاد می‌کنیم در نیازهای ارزی شرکت‌های هواپیمایی بازنگری شود و در آن لیست بازنگری شرکت‌ها در گروه کالاهای اساسی قرار گیرند تا مشمول افزایش هزینه‌ها نشوند.

اسعدی سامانی اظهار کرد: بر اساس تحریم‌های جدید صنعت حمل و نقل هوایی ایران و از سوی دیگر تحریم‌های ارزی و با احتساب نرخ‌‌های لحظه‌ای سامانه سنا، دسترسی شرکت‌های هواپیمایی به قطعات هواپیما بسیار سخت و پرهزینه شده است، شرکت‌های هواپیمایی هم برای تامین قطعات باید هزینه‌های بسیار اضافه‌تری را در این شرایط بپردازند.

به گفته اسعدی سامانی، همانطور که گفته شد با هدف کاهش هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی و طبیعتا کاهش نرخ بلیت، دولت تلاش کند موضوع هزینه‌های ارزی شرکت‌های هواپیمایی را در گروه‌ کالاهای اساسی قرار دهد تا هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی کاهش یابد و در صورت عدم حمایت دولت، حمل نقل هوایی‌ از سبد هزینه‌های بسیاری از خانواده‌ها خارج ‌می‌شود. او اظهار کرد: در حالی که بعد از آزادسازی نرخ بلیت پروازهای داخلی شاهد رشد 20 درصدی مسافر‌ و استفاده اغلب اقشار جامعه از این صنعت ایمن بودیم، به‌دلیل شرایط جدید امکان دارد افت شدید مسافر و افزایش زیان شرکت‌ها‌ را شاهد باشیم.

 زیان ایرلاین‌ها با بسته جدید ارزی

اسعدی سامانی با اشاره به اینکه بیش از نیمی از هزینه‌های ایرلاین‌ها ارزی است، افزود: تعلل بانک مرکزی در تخصیص ارز به شرکت‌های هواپیمایی در یکی‌، دوماه‌ گذشته زیان هنگفتی را به شرکت‌ها تحمیل کرد.

او اظهار کرد: با توجه به اینکه قیمت بلیت تابعی از نرخ ارز است، احاله کردن شرکت‌های هواپیمایی به صرافی‌ها، هزینه شرکت‌ها را به‌شدت افزایش می‌دهد و این در حالی است که به‌دلیل تشدید تحریم‌ها دسترسی به قطعات و خدمات و سرویس‌ها سخت‌تر و طبعا هزینه بیشتری به شرکت‌ها تحمیل می‌کند‌.

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی بیان کرد: این صنعت در دنیا به عنوان محور توسعه شناخته شده و در ایران نیز می‌تواند محور توسعه و گسترش عدالت اجتماعی باشد، بنابراین ضرورت دارد دولت موانع کسب و کار در این صنعت را از میان بردارد.

اسعدی سامانی اضافه کرد: همچنین اظهارنظرها و دخالت‌های غیر مسوولانه و خلاف قانون برخی اشخاص و نهادها به‌شدت به صنعت و ایمنی آن لطمه می‌زند و کسب و کار این صنعت را با اختلال مواجه می‌کند. او ادامه داد: ضرورت دارد ‌همانطور ‌که قانون، سازمان هواپیمایی کشوری را متولی اعمال حاکمیت و نظارت دانسته، اجازه دهیم سازمان هواپیمایی کشوری به وظایف قانونی خود‌ عمل کند و نظارت و کنترل‌های لازم را برفعالان این صنعت طبق وظایف ذاتی خود داشته باشد و در شرایطی که هزینه تامین قطعات و سایر نیازهای ارزی به‌دلیل تشدید تحریم‌ها افزایش یافته است. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی تاکید کرد: مجددا پیشنهاد می‌شود موارد مصارف ارزی شرکت‌های هواپیمایی در فهرست کالاهای فهرست گروه یک قرار گیرد تا امکان استفاده اقشار بیشتری از صنعت حمل و نقل هوایی فراهم شود.