داستان فروش نفت از 5 نوامبر

گروه انرژی| نادی صبوری|

86 روز تا شروع رسمی تحریم‌های نفتی ایالات متحده علیه ایران باقی مانده است. در این فاصله، بازار نفت شدیدا خواهان این است که بداند تفاوت روز 5 نوامبر 2018 با روز قبل از آن چه خواهد بود؟ آیا نفتکش‌ها پس از 4 نوامبر، نفت کمتری از ایران را جابه‌جا خواهند کرد؟ این اتفاق طی چه مدت زمانی رخ خواهد داد و در نهایت تا چه اندازه پیش خواهد رفت؟ دولت امریکا «هدف» خود را رساندن صادرات نفت خام ایران به «صفر» اعلام کرده بود. حالا اما بلومبرگ در گزارشی به نقل از 2 مقام رسمی در دولت ایالات متحده می‌نویسد که برآورد آنها چیزی بین 700  هزار تا 1 میلیون بشکه کاهش در صادرات نفت خام ایران است. در این تحلیل «چین» و «هند» از یک سو و اتحادیه اروپا از سوی دیگر چالش مهم پیش روی دولت ترامپ برای هدف به صفر رساندن فروش نفت خام ایران، حتی نزدیک شدن به چنین هدفی عنوان شده است.

بلومبرگ دیروز نوشت که دولت ترامپ پیش‌بینی می‌کند که آنها با از سرگیری تحریم‌های نفتی علیه تهران در ماه نوامبر 2018 خواهند توانست کشورها را متقاعد کنند که تا 1 میلیون بشکه از واردات نفت خام از ایران بکاهند.

این موضوع را 2 منبع آگاه نزدیک به تلاش‌های دولت ترامپ در زمینه تحریم ایران به بلومبرگ گفته‌اند.

این ارزیابی پیش‌بینی کاهشی بین روزانه 700 هزار الی 1 میلیون بشکه در روز از صادرات نفت خام ایران را کرده است، این کاهش قابل توجه به شمار می‌رود اما از هدف اعلام‌شده ترامپ برای قطع کل صادرات نفت خام این کشور فاصله دارد.

طبق داده‌های بلومبرگ که از گردآوری اطلاعات منابع مختلف تولید شده است، صادرات نفت خام ایران در سال گذشته بطور متوسط روزانه 2 میلیون و 100 هزار بشکه بوده است. هرگونه کاهش در این صادرات، برای اقتصاد ایران که از موارد مشابه این آسیب دیده است، آسیبی به همراه خواهد داشت.

تحریم‌های امریکا به دنبال آن اعمال خواهند شد که دونالد ترامپ رییس‌جمهوری این کشور در ماه مه ‌اعلام کرد از «برجام» که طبق آن تحریم‌های زیادی از روی ایران در ازای محدود کردن فعالیت هسته‌ای‌اش برداشته می‌شد، خارج می‌شود.

برایان هوک مشاور مایک پمپئو و سرپرست گروه دولتی که تلاش می‌کنند کشورها را به توقف خرید نفت از ایران متقاعد کنند گفته بود که هدف رساندن درآمد ایران از محل صادرات نفت به «صفر» است.

اکنون برآورد مقامات دولتی نیز به برآورد کارشناسان در این خصوص نزدیک شده است. زمانی که تحریم‌ها در دوره دولت باراک اوباما در سرسخت‌ترین شکل خود قرار داشتند حدود روزانه 1 میلیون و 200 هزار بشکه نفت خام ایران از بازار جمع شده بود. اما این مقامات اذعان می‌کنند که این هدف در آن تاریخ با گذر زمان و همچنین حمایت دول اروپایی از تصمیم باراک اوباما به دست آمده بود. دولت‌هایی که حالا صراحتا با تصمیم ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌های نفتی به ایران مخالفت کرده‌اند.

کوین بوک مدیرعامل یک شرکت مشاور انرژی در واشنگتن در این باره به بلومبرگ می‌گوید: «واقعیت معادله فعلی این است که نه ایالات متحده و نه طرف‌های دیگر نمی‌خواهند هیچ چیزی را که در دور بعد به عنوان اهرم نفوذ آن را نگه داشته و استفاده کنند، از دست بدهند.»

 همزمان که ایالات متحده توانسته است متحدان سنتی خود مانند ژاپن و کره جنوبی را به کاستن از حجم واردات نفت خام از ایران متقاعد کند، با کشورهایی چون چین و هند که نزدیک به 50 درصد نفت خام ایران را خریداری می‌کنند دردسرهای بیشتری خواهد داشت.

به گفته 2 مقام نزدیک به برنامه تحریم ایران در امریکا، در ماه گذشته، مقام‌های رسمی در چین به نمایندگان ایالات متحده اعلام کردند که این کشور واردات نفت خام خود از ایران را کاهش نخواهد داد.

مایک پمپئو اکنون فقط ممکن است این شانس را داشته باشد که طی سفر ابتدای ماه سپتامبر به هند، که با همراهی جیمس متیس وزیر دفاع ایالات متحده خواهد بود، هندوستان را به صورت مستقیم برای کاهش خرید نفت از ایران تحت فشار قرار دهد.

بلومبرگ می‌نویسد که مقامات رسمی برنامه تحریم ایران، از اعلام عمومی برآورد از اثر تحریم نفتی سر باز زده و عنوان کرده‌اند که «هدف» همچنان رساندن صادرات نفت خام به «صفر» است. آنها اظهار کرده‌اند که گروه‌ها در حال ملاقات مقامات رسمی کشورهای مختلف برای روشن کردن برنامه امریکا هستند.

یکی از این مقامات گفته است که دولت برای اعطای معافیت‌های «مورد به مورد» به کشورها برای خرید نفت خام از ایران، آماده شده است.

چالش بعدی، آن دسته از کشورهای اروپایی با سهم حدود 20 درصدی از سبد فروش نفت خام ایران خواهند بود. انتظار می‌رود این کشورها کمتر متمایل به پذیرش خواسته‌های دولت ایالات متحده باشند. آنها «وعده» داده‌اند که برجام را حفظ کنند و فضا را برای اینکه ایران از عواید این توافق استفاده کند، با وجود تحریم‌های امریکا فراهم کنند.

پرسش اینجاست که آیا کمپانی‌های نفتی اروپایی، به خواسته دولت‌های خود با در نظر گرفتن اینکه بسیاری از آنها با تحریم امریکا روبرو می‌شوند، وقعی خواهند نهاد؟ پاتریک پویانه مدیرعامل شرکت توتال (که پیش‌تر قراردادی را با ایران برای توسعه فاز دوم فاز 11 پارس جنوبی منعقد کرده بودند) گفته بود که برای شرکت‌ها از جمله توتال، کار در ایران «غیر ممکن» شده است.

در پایان اما محاسبه دقیق معاملات نفتی که خارج از چارچوب رسمی و دولتی انجام می‌پذیرند، دشوار خواهد بود چرا که چین در ماه مه‌گزارش واردات خود را متوقف کرده است.

باب مک‌نالی تحلیلگر ارشد حوزه انرژی و بنیان‌گذار شرکت مشاوره انرژی رپیدان که یک کاهش روزانه 600 هزار بشکه‌ای را در صادرات نفت خام ایران برآورد می‌کند می‌گوید: «ما قرار نیست بدانیم، وقتی ماجرا به چین و هند می‌رسد ما با یک فضای بزرگ مه‌آلود روبرو هستیم» تحریم‌های ماه نوامبر به دنبال جریمه‌هایی که ایالات متحده در هفته اخیر اعمال کرد، خواهند آمد.