اثرگذاری اندک ارز «نیما» روی قیمت بلیت‌های هوایی
گروه راه و شهرسازی | زهره علامی|
براساس تصمیم جدید بانک مرکزی ایرلاین‌ها از این پس می‌توانند ارز مورد نیاز خود را از طریق سامانه نیما تامین کنند، این درحالی است که با توجه به بخشنامه ابتدایی بانک مرکزی ایرلاین‌ها باید ارز و نرخ بلیت‌هایشان را براساس نرخ‌های سنا تعیین می‌کردند. با این تصمیم جدید پیش بینی می‌شود که هم هزینه‌های ارزی تحمیل شده به ایرلاین‌ها کاهش یابد و همین اینکه قیمت بلیت پروازهای داخلی و خارجی که طی روزهای گذشته به بیش از 100 درصد رسیده بود، افت کند و تنها 40 تا 50 درصد نسبت به هفته‌های گذشته و زمان دریافت ارز دولتی رشد داشته باشد.
اما دلیل کاهش هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی و به تبع آن قیمت بلیت پروازهای داخلی و خارجی چیست؟ یعنی نرخ ارز در این دو سامانه تا چه میزان با هم متفاوت است که چنین اختلاف قیمتی را در بلیت پروازهای داخلی و خارجی به همراه دارد؟ برای پاسخ به این سوال می‌توان نرخ ارز در یک روز این دو سامانه را با یکدیگر مقایسه کرد، به عنوان نمونه درحالی که قیمت ارز در سامانه سنا به 9200 تومان رسیده است قیمت ارز در نیما حدود 7400 تومان بوده است.
البته اغلب کارشناسان صنعت هوایی معتقدند که تفاوت نرخ ارز در این دو سامانه چندان بالا نیست که بتواند تاثیر چشمگیری بر هزینه‌های ارزی ایرلاین‌ها و به تبع آن قیمت بلیت پروازهای داخلی و خارجی داشته باشد اما با وجود این، می‌توان این تصمیم جدید بانک مرکزی را که هنوز به بوته اجرا گذاشته نشده را مثبت ارزیابی کرد، زیرا تا حدودی از فشار ارزی به ایرلاین‌ها می‌کاهد و همچنین نشان از توجه مثبت دولت به مشکلات فعلی شرکت‌های هواپیمایی است.
ناگفته نماند که در این میان و با وجود تغییر نرخ ارز برای ایرلاین‌ها از سامانه سنا به سامانه نیما و حمایت تلویحی دولت از ایرلاین‌های داخلی اما همچنان شرکت‌های هواپیمایی خواستار بازگشت به لیست دریافت‌کنندگان ارز دولتی هستند، موضوعی که به نظر نمی‌رسد در شرایط فعلی اقتصاد امکان پذیر باشد.
کاهش هزینه‌های تمام شده ایرلاین ها
محمدرضا ابراهیم پور، کارشناس ارشد اقتصاد هوانوردی درباره تصمیم جدید بانک مرکزی برای تخصیص ارز ایرلاین ها از سامانه نیما به «تعادل» می‌گوید: با اجرای این تصمیم هزینه تمام شده شرکت‌های هواپیمایی کاهش می یابد و ایرلاین‌ها می توانند قیمت های متناسب تری را به بازار ارائه کنند.
ابراهیم پور می افزاید: شرکت های هواپیمایی عموما به سختی می توانند هزینه- درآمد خود را هماهنگ کنند، زیرا هم اعمال دوباره تحریم ها از سوی آمریکا مشکلاتی برای آنها به همراه داشته است و هم اینکه سیاست های کلان کشور فشارهایی را به آن ها وارد می کند. ضمن اینکه مدیریت اقتصادی مناسبی هم بر این ایرلاین ها وجود ندارد، بر همین اساس دولت باید از آن ها حمایت کند.
او ادامه می دهد: اقتصاد شرکت ها وضعیت مناسبی ندارد و با خارج کردن ایرلاین ها از لیست دریافت‌کنندگان ارز دولتی وضعیت ایرلاین های کوچک‌تر، نامناسب‌تر است بنابراین تصمیم تغییر سامانه از سنا به نیما تصمیم خوب و مثبتی بوده است.
به گفته این کارشناس ارشد اقتصاد هوانوردی، هر چقدر ارزش پول کشور کاهش یابد، این موضوع به سود شرکت های هواپیمایی خارجی خواهد بود. زیرا بخشی از هزینه های این شرکت ها در ایران ریالی اما درآمدهای آنها کاملا ارزی است و تصمیم جدید بانک مرکزی در صورت اجرا کمک خوبی در بازار رقابتی به ایرلاین های داخلی برای پروازهای خارجی در مقابل ایرلاین های خارجی می کند.
ابراهیم پور اظهار می کند: چند سال پیش هم که با مشکل ارز در داخل کشور روبرو شدیم برخی ایرلاین‌ها فعالیت خود در ایران را متوقف کردند، چون هم مشکل تبدیل پول هایشان را دارند و هم اینکه تمام این مشکلات و هزینه ها بر قیمت بلیت مسافران تحمیل می شود.
او اضافه می کند: مسیرهای پروازی ایرلاین های خارجی فعال در ایران رقیب ایرانی دارند برای همین قیمت ها رقابتی است، البته این امکان هم وجود دارد که ایرلاین های خارجی با یکدیگر رایزنی کرده و قیمت ها را افزایش داده باشند که در صورت اثبات این موضوع سازمان هواپیمایی کشوری می تواند از آنها شکایت کند، اما به نظر نمی رسد چنین موضوعی صحت داشته باشد.
این کارشناس ارشد اقتصاد هوانوردی بیان می کند: سازمان هواپیمایی کشوری موظف است از تبانی یا رایزنی شرکت های هواپیمایی داخلی و خارجی برای تغییر قیمت جلوگیری کرده و بر روابط آنان نظارت کند زیرا این تبانی براساس قوانین هوانوردی جرم محسوب می شود.
ابراهیم پور درباره احتمال خروج ایرلاین های خارجی با توجه به افزایش شدید قیمت بلیت این ایرلاین ها در مقایسه با ایرلاین های داخلی و به تبع آن کاهش حجم مسافر اظهار می کند: بازار هوایی ایران برای ایرلاین های خارجی بسیار مناسب است و کشورهای منطقه و سایر کشورها تمایلی برای خروج از بازار را ندارند این موضوع را از تعداد بالای پروازها و افزایش مقاصد پروازی این ایرلاین‌ها حتی به شهرستان ها مشاهده کرد، مگر اینکه مسایل سیاسی در میان باشد.
او اظهار می کند: درشرایط کنونی و با افزایش نرخ تسعیر ارز دریافتی ایرلاین ها پیشنهاد می شود که آنها از مولفه های مدیریت درآمد استفاده کنند. این مولفه ها در تمام ایرلاین های دنیا اجرایی می شود اما متاسفانه در ایران مهجور است.
به گفته این کارشناس ارشد اقتصاد هوانوردی، ایرلاین ها باید بهترین استفاده را از امکانات خود داشته باشند به عنوان نمونه صندلی هواپیما به هیچ عنوان خالی نباشد، ضریب اشغال صندلی ها با قیمت بلیت پایین افزایش یابد، البته نباید اینگونه باشد که تمام صندلی ها دوسه روز قبل از پرواز با حداقل قیمت به فروش برسد. ابراهیم پور ادامه می دهد: برای اجرای مولفه های مدیریت درآمد، نیازمند نرم افزارهایی هستیم که هم اکنون وجود دارد و ایرلاین ها می توانند از این نرم افزارها استفاده کنند. البته تعداد محدودی از ایرلاین‌های ایرانی از این نرم افزارها استفاده می کنند اما
90 درصد شرکت های هواپیمایی با این مسایل بیگانه هستند و افزایش نرخ تسعیر ارز می تواند تلنگری باشد برای اینکه ایرلاین ها از این مولفه ها بهره ببرند.
تعیین قیمت ها براساس تقاضا
او درباره مهم‌ترین اقدامات ایرلاین ها برای حفظ سهمشان دربازار اضافه می کند: باید قیمت گذاری براساس تقاضا به گونه‌ای باشد که حداکثر استفاده را با بیشترین درآمد از صندلی ببرند و این به معنای بیشترین قیمت نیست.
ابراهیم پور اظهار می کند: دانش مدیریت درآمد باید در شرایط کنونی جدی گرفته شود. درحالی که در ایران برخی شرکت ها، بلیت های هواپیما را با قیمت‌های خیلی پایین و با ضرر دراختیار مشتری قرار می دهند و ازسوی دیگر برخی ایرلاین ها بلیت ها را با بالاترین قیمت می دهند و این موضوع باید اصلاح شود و قیمت براساس تقاضا تعیین شود.
این کارشناس ارشد اقتصاد هوانوردی ادامه می دهد: کاهش هزینه های ارزی ایرلاین ها باید در دستور کار قرار بگیرد، این موضوع یعنی کاهش هزینه های ارزی یکی از مولفه های مدیریت درآمد است که توسط برخی ایرلاین ها اجرایی می شود اما در ایرلاین های دولتی کمتر دیده می شود.
او تصریح می کند:اگر ایرلاین ها بتوانند دربازار رقابتی، خود را حفظ کنند و ثباتی هم در نرخ ارز ایجاد شود می توان امیدوار بود که این ایرلاین ها در آینده به راحتی به فعالیت های خود ادامه دهند اگرچه پیش بینی می شود که برخی از ایرلاین ها نتوانند شرایط مذکور را طی کنند یا مجبور به توقف یا واگذاری می‌شوند.
اجرای سیاست‌های مالی به جای پولی
یکی از کارشناسان ارشد صنعت هوایی که تمایلی برای درج نامش نداشت در گفت‌وگو با «تعادل» می‌گوید: به نظر نمی‌رسد که تصمیم جدید بانک مرکزی تاثیر چندانی برقیمت بلیت پروازهای داخلی و خارجی داشته باشد. او می‌افزاید: به عنوان نمونه می‌توان به تفاوت قیمت بلیت پروازهای داخلی با توجه به نر خ ارز در سنا و نیما پرداخت، اگرقیمت ارز در سنا 9200 باشد و قیمت پایه 4200 باشد، قیمت پروازها حداقل 40 درصد و حداکثر 80 درصد رشد می‌کند. این کارشناس ارشد صنعت هوایی اظهار می‌کند: البته عموما ایرلاین‌ها چنین محاسباتی را انجام نمی‌دهند و به بازار یا ایرلاین‌ها بزرگ‌تر نگاه کرده و تصمیم‌گیری می‌کنند.
او بیان می‌کند: اگر قیمت دلار را براساس نیما یعنی7400 در نظربگیریم، قیمت بلیت پروازهای داخلی حداقل 17 درصد و حداکثر 35 درصد خواهد بود
به گفته این کارشناس ارشد صنعت هوانوردی، دولت می‌تواند با تغییر سیاست از پولی به مالی به شیوه‌های مولد از ایرلاین‌ها حمایت کند، ضمن اینکه با این تصمیم فساد رانت دلار هم کاهش می‌یابد.
او درباره تفاوت سیاست‌های پولی و مالی می‌گوید: سیاست‌های پولی یعنی حمایت از طریق بانک مرکزی مثلا تخصیص ارز یک سیاست پولی است، اما سیاست مالی یعنی حمایت از طریق دولت، شامل سوبسید سوخت، کاهش مالیات، تخفیف قیمت عوارض ناوبری و فرودگاهی.
این کارشناس صنعت هوانوردی تصریح می‌کند: در روش تخصیص ارز ایرلاین می‌تواند آن ارز را در بازار آزاد بفروشد و سود کند اما در روش‌های مالی تنها خدمات به ایرلاین اختصاص می‌یابد.
ارائه قیمت متوسط برای هر مسیر
علیرضا منظری، کارشناس ارشد حوزه هوایی و معاون اسبق هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری هم مثل سایر کارشناسان صنعت هوانوردی گفت وگو کننده با تعادل، معتقد است که تصمیم جدید بانک مرکزی برای تغییر سامانه تعیین نرخ ارز از سنا به نیما نمی‌تواند چندان در قیمت بلیت پروازهای داخلی و خارجی تاثیر گذار باشد. او می گوید: این تصمیم نمی تواند تاثیر چندانی داشته باشد، زیرا چه با نرخ ارز سنا چه نیما شاهد جهش نرخ ارز بودیم و این جهش درهرصورت موجب افزایش هزینه ها و به تبع آن رشد قیمت بلیت پروازهای داخلی و خارجی می شود.
او می افزاید: براساس شرایط اقتصادی نرخ تسعیر ارز تغییر کرده است و دیگر 4200 تومان نیست و این موضوع تاثیر خود را بر هزینه های شرکت های هواپیمایی خواهدگذاشت چون عمده هزینه های ایرلاین ها ارزی است و هزینه های ریالی آن ها بسیار کمتر است.
منظری اظهار می کند: می توان به طور تقریبی گفت هزینه های ارزی یک شرکت هواپیمایی صاحب
5 فروند هواپیما نسبت به هزینه های ریالی آن حدود 75درصد است و با توجه به این موضوع، تعیین قیمت بلیت باید با توجه به نرخ تسعیر ارز باشد و همین موضوع موجب افزایش قیمت بلیت پروازهای داخلی و خارجی می شود.
او ادامه می دهد: دراین شرایط و با توجه به افزایش هزینه های ارزی و شوکی که بر صنعت وارد می شود ایرلاین ها باید به دنبال حفظ تعادل بازار باشند، تعادل بازار این گونه است که با افزایش قیمت بلیت تقاضاکاهش می یابد و آنچه دراین شرایط برای جذب مشتری تعیین کننده است، نحوه تعیین قیمت بلیت است.
به گفته معاون اسبق هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری هر شرکت هواپیمایی بتواند در این شرایط نظام ساختاری شرکت خود را اصلاح کند و هزینه‌های ارزی را کنترل کرده و این هزینه ها را به هزینه‌های ریالی تبدیل کند، می تواند قیمت‌های متعادل‌تری را برای بلیت پیشنهاد دهد و برهمین اساس این شرکت می تواند در رقابت با بقیه شرکت‌ها موفق تر عمل کند.
منظری بیان می کند: در شرایط کنونی که بازگشت به نرخ تسعیر ارز قبلی وجود ندارد و ایرلاین ها باید وضعیت کنونی را مدیریت کنند تا بتوانند قیمت های مناسب‌تری را برای پروازهای داخلی و خارجی تعیین کرده و مسافران بیشتری را جذب کنند.
او تصریح می کند: مشکل کنونی ایرلاین ها، قیمت لحظه ای دلار است که توسط سنا و یا نیما تعیین می‌شود و در شرایطی که دلار به صورت لحظه‌ای تغییر می کند نمی توان مدام قیمت بلیت ها را تغییر داد. بر همین اساس پیشنهاد می‌شود که شرکت‌های هواپیمایی متوسط قیمتی را برای هر مسیر تعیین کنند وبه قیمت‌های لحظه‌ای نرخ ارز توجهی نداشته باشند مگر اینکه این افزایش قیمت به صورت جهشی باشد.
