حاشیه‌های یک استیضاح
گروه اقتصاد کلان آیسان تنها
استیضاح مسعود کرباسیان فردا برگزار می‌شود و حواشی بسیاری که پیرامون این استیضاح شکل گرفته است پایان خواهد یافت . حواشی از قبیل نحوه رایزنی تیم وزارت اقتصاد در مجلس و تلاش برای القای اینکه برخی مقامات بر ماندن وزیر وقت اقتصاد نظر دارند.
به گزارش «تعادل»، در هفته گذشته استیضاح مسعود کرباسیان با 33 امضا اعلام وصول شد ، استیضاحی که در خرداد ماه با 20 امضا کلید خورد و رفته رفته به 90 امضا رسید و روند کند پیش رفتن پروسه استیضاح حواشی را به دنبال داشت. چراکه برخی نمایندگان درباره آن دست به افشاگری زده و انتقاداتی را نسبت به عملکرد نزدیکان کرباسیان در پروسه پس‌گیری امضاهای استیضاح مطرح کردند. یکی از نمایندگان افشاگر حسینعلی حاجی دلیگانی بود. وی در توضیح علل کش‌دار شدن پروسه استیضاح کرباسیان اعلام کرده بود که «برخی با وقت‌کشی و زمان خریدن به این امید بودند که شاید فرجی حاصل شود و این موضوع را تاکنون به تاخیر انداخته‌اند» وی مستقیما به نقش کمیسیون آموزش در این پروسه اشاره کرده بود.
دلیگانی سخنان دیگری را هم مطرح کرده بود که حساسیت‌هایی را برانگیخت. او بیان کرده بود وزارتخانه متبوع مسعود کرباسیان به دنبال آن است که با دادن امتیازاتی به برخی از استیضاح و برکناری وی جلوگیری کند. او چنین توضیح داده بود: ۳ هفته پیش یکی از نمایندگان کمیسیون اقتصادی توانست ۵ مجوز عضویت در هیات مدیره شرکت‌هایی که احکام آن با سهم مدیریتی وزارت اقتصاد است را از کرباسیان بگیرد و درقبال این ۵ مجوز قول تلاش برای رای نیاوردن استیضاح به او داد. همچنین نماینده دیگری ۳ روز پیش توانست برای یکی از نزدیکان خود حکم مدیر کلی یک بخش از گمرک کشور را بگیرد و در قبال آن قول داد رای بسیاری از نمایندگانی که برای استیضاح مصر بودند را پس بگیرد. دلیگانی به مورد دیگری از فساد در مجلس اشاره کرده و گفته بود: نماینده دیگری برای مدیرعامل شدن یک شرکت تولیدی در استان خوزستان برای یکی از نزدیکان خود تلاش کرد و گفته بود اگر فلانی را مدیرعامل این شرکت در خوزستان کنید، به نماینده استان خوزستان سفارش می‌کنم تا رای به استیضاح وزیر اقتصاد ندهد.
وقتی 57 امضا ریخت
این تلاش‌ها که گفته می‌شود وزارت اقتصاد انجام داد، ظاهرا نتوانست روی 33 نماینده‌ای که امضای خود را پس نگرفتند و در نهایت با پیگیری استیضاح را روز یکشنبه اعلام وصول کردند تاثیر بگذارد. امضاهایی که البته به گفته حاجی‌دلیگانی به «تعادل» در ادامه به 44 عدد افزایش یافت. با این حال جای این پرسش باقی است که از 90 امضایی که از ابتدا مصر بودند کرباسیان را استیضاح کنند، چند امضا طبق آنچه برخی نمایندگان مطرح کردند در پروسه لابی‌های فسادزا از استیضاح صرف نظر کرده‌اند و چند امضا واقعا نسبت به کارنامه کرباسیان در یک سال گذشته قانع شده‌اند و بر این مبنا تصمیم گرفته‌اند امضاهای خود را پس بگیرند.( گزارش مربوط به این ریزش امضا را در صفحه 2 بخوانید).
نقش نمایندگان در برابر پیشنهادات
ماجرای استیضاح ربیعی که در مردادماه سال جاری انجام شد و سخنانی که در مجلس مطرح شد، ، منجر به آن شد که در افکار عمومی شائبه‌هایی درباره علل این استیضاح‌ها به وجود آید؟ اینکه آیا واقعا نمایندگان مردم دغدغه منافع ملی را دارند یا خیر؟ و اینکه وزرای دولت تا چه حدودی قادرند پیش روند و دست آنها برای رایزنی چقدر باز است؟ به هر حال بعد از جلسه استیضاح ربیعی بسیاری خواهان آن بودند که دستگاه قضا به این ماجرا ورود کرده و تکلیف بسیاری از اتهامات را روشن کند.
آنچه به مجلس مربوط باشد، به زعم بسیاری از جمله نمایندگان، حتی اگر دولت و برخی وزرا به دنبال استفاده نامشروع از قدرت خود باشند این نمایندگان مجلس هستند که وظیفه دارند به عنوان نمایندگان مردم در برابر طرح پیشنهادات از سوی دولت، منافع ملی را نفروخته و برای ایجاد شفافیت اقدامات نادرست را برملا کنند.
جبار کوچکی‌نژاد، نایب رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در این زمینه به «تعادل» گفت: به هر حال زد و بند و بده بستان جرم است. در برخی استیضاح‌ها پیشنهاداتی مطرح می‌شود که مانند تلاش برای زد و بند است. از استیضاح ربیعی مثال می‌آورم که پیشنهادات وحشتناکی شد. به شخص من پیشنهاد داده شد که فلان کس را در فلان سمت می‌گذاریم ولی من قبول نکردم! در نهایت ممکن است بعضا از سوی وزرا و نمایندگانشان پیشنهاداتی بشود ولی نمایندگان باید به وظیفه خود عمل کنند.
وی تاکید کرد: اکنون من جزو استیضاح‌کنندگان کرباسیان هستم. من سوال را مطرح کردم و... هیچ رایزنی خارج از چارچوبی هم در من اثر نخواهد کرد. با این حال باید بدانیم که به هر حال پیشنهاداتی داده می‌شود ولی مجلس نباید کوتاه بیاید.
الیاس حضرتی، نماینده مردم در کمیسیون اقتصادی نیز در این باره به «تعادل» گفته است: رایزنی‌ها و پیشنهادات خارج از چارچوب در وی اثر نداشته و امضای وی برای استیضاح برقرار است.
در این زمینه مجتبی ذوالنور نماینده کمیسیون امنیت ملی نیز به «تعادل»گفته است: «به هر حال در استیضاح‌هایی که انجام می‌شود وزرای دولت به طرق گوناگون درصدد رایزنی وتلاش برای جلوگیری از استیضاح هستند، دولت در جهت اهداف خود رایزنی می‌کند و البته تلاش غیرعادی که برخی می‌کنند کار درستی نیست که اتفاق می‌افتد.
وی البته این را هم گفت که تلاش تیم کرباسیان برای جلوگیری از استیضاح وی چندان متفاوت از روند وزرای دیگر نبوده است.
کرباسیان از دید مجلس
فارغ از اینکه وزارت اقتصاد چه عملکردی داشته، بسیاری از نمایندگان مجلس می‌گویند درست است که کارنامه وزارت اقتصاد در یک سال گذشته چندان درخشان نیست ولی نباید فراموش کرد که وزارت اقتصاد یک بخش از تیم اقتصادی دولت است و اگر نقدی به وضع اقتصاد کشور وارد است باید آن را در عملکرد کل دولت جست‌وجو کرد.
دراین زمینه مهدی فرشادان گفت استیضاح حق نمایندگان است. ما نمایندگان نسبت به عملکرد وی انتقاد داریم ولی معتقدیم ایشان یک گوشه از تیم اقتصادی دولت است. به هر حال مردم و مجلس به تیم اقتصادی دولت انتقاد دارند و هنوز این تیم نتوانسته پاسخگوی نیازهای مردم باشد. برخی نمایندگان هم مساله کرباسیان و عملکردش را از ابتدا حضور در وزارت اقتصاد نقد کرده و می‌گویند وی از ابتدا نباید به عنوان وزیر اقتصاد منصوب می‌شد. در این زمینه ولی ملکی گفت: بنده جزو اولین نمایندگانی بودم که اعلام کردم با اداره وزارت اقتصاد توسط مسعود کرباسیان مخالفم. ایشان یک لیستی دارد از مقاله‌هایی که منتشر کرده و متونی که تالیف کرده. سوال من این بود که شما چطور این همه مقاله نوشتید؟ و کتاب خواندید؟ وقتی همیشه آنقدر مسوولیت داشته‌اید؟
با این حال من الان فکر می‌کنم که کار از دست وزرای دولت خارج شده و شاید استیضاح کرباسیان هم نتواند مسائل را حل کند و فقط کمک کند که مردم بدانند در جهت خواست آنها اقداماتی صورت می‌گیرد.
کاظم دلخوش نیز به «تعادل» گفت: «آنچه امروز در اقتصاد ایران اتفاق افتاده در مجموع قابل بررسی است و صرفا با عزل یک وزیر حل نخواهد شد.»
افق اقتصاد ایران بااستیضاح کرباسیان
با وجود طرح انتقادات علیه عملکرد کرباسیان برخی نمایندگان می‌گویند اگر هم کرباسیان برود باز مسائل حل نمی‌شود چرا که اساسا وی آنقدر اختیار نداشته که بخواهد تصمیمات بزرگ بگیرد.
در این زمینه ذوالنور چنین توضیح داد: من معتقدم‌گیری که اکنون در اقتصاد وجود دارد با استیضاح کرباسیان حل نمی‌شود چون مشکل ایشان نیست. مشکل به خود رییس‌جمهور، دولت و دولت سایه‌ای که نمی‌گذارد رییس‌جمهور کار کند بر می‌گردد. دولت سایه‌ای که در خود دولت وجود دارد نمی‌گذارد کار کند. کرباسیان در دولت اختیارات کافی ندارد.
موضع دولت در برابر استیضاح
بسیاری از کارشناسان اقتصادی از ابتدای معرفی مسعود کرباسیان به عنوان وزیر اقتصاد این موضوع را مطرح کردند که وی اقتصاددان نیست و نباید سیاست‌گذاری مالی و بخشی از سیاست‌گذاری پولی را به وی سپرد. با این حال نام وی در زمان اعلام لیست وزرا به مجلس مقابل وزیر اقتصاد نوشته شده بود و حالا یکسال بعد از مجلس خبر به گوش می‌رسد که شاید دولت خود خواهان ماندن وی در این کرسی نیست. برخی نمایندگان می‌گویند دلیل چنین اقدامی این بوده است که شاید برخی تلاش می‌کنند که سوال از رییس‌جمهور به حاشیه رود. در این زمینه جبار کوچکی نژاد اظهار کرد: هیات رییسه هفته گذشته اشتباهی مرتکب شد که باید در این زمینه به افکار عمومی پاسخگو باشد. وقتی قرار است هفته آینده رییس‌جمهور به مجلس بیاید برای پاسخ دادن به سوالی درباره خود، نباید استیضاح وزیر اقتصاد را قبل از موضوع سوال از رییس‌جمهور اعلام وصول می‌کرد. ما صبح روز اعلام وصول با هیات رییسه و رییس‌مجلس صحبت کردیم و گفتیم صلاح نیست در یک هفته هم رییس‌جمهور و هم وزیر اقتصاد به سوال اقتصادی جواب بدهند. عملا مساله لوث می‌شود. ما در استیضاح ربیعی هم مسائلی را دیدیم که عملا به نفع مجلس نبود. درست است ربیعی رای نیاورد ولی آن جلسه نشان داد که مجلس عملا انفعال داشته است. قبل عید هم با مطرح شدن استیضاح دو وزیر و ابقای هر دو عملا مجلس خود را استیضاح کرد. من فکر می‌کنم هیات رییسه می‌توانست استیضاح را عقب بیندازد ولی این‌کار را نکرد. اصلا من خود به دنبال استیضاح کرباسیان بوده‌ام ولی می‌خواستم این استیضاح عقب بیفتد که فضای سوال از رییس‌جمهور تحت‌الشعاع قرار نگیرد و اکنون می‌بینیم که چنین شد و این پاسخ خوبی به مردم نیست. هیات رییسه مجلس باید به افکار عمومی پاسخگو باشد که چرا با چنین کاری سوال از رییس‌جمهور را به حاشیه برد.
به هر حال افق استیضاح کرباسیان چندان شفاف نیست. اینکه چقدر لابی‌ها و برخی شیوه‌هایی که می‌گویند تیم وزیر اقتصاد در مجلس به کار برده تا رای اعتماد نمایندگان مجلس را روی خود حفظ کند سوالی است که فعلا نمی‌توان به آن پاسخ داد. اغلب نمایندگان نیز می‌گویند چشم‌انداز روشنی درباره نتیجه استیضاح کرباسیان وجود ندارد. فرشادان در این زمینه چنین توضیح داده است: نمی‌توان با قطعیت گفت که استیضاح رای می‌آورد یا خیر و باید دید دفاع کرباسیان از خود چگونه خواهد بود؟ یا نمایندگان قانع می‌شوند یا خیر. همه‌چیز به روز استیضاح ربط دارد که طراحان چطور از مواضع خود دفاع خواهند کرد. فراموش نکنیم دفعه قبل و در روز استیضاح ربیعی بسیاری تا لحظه آخر می‌گفتند برکناری ربیعی رای نمی‌آورد ولی رای آورد. در دفعات قبل هم برعکس بود تا دقیقه آخر بسیاری فکر می‌کردند استیضاح ربیعی و آخوندی رای می‌آورد ولی نیاورد. بنابراین این موضوع قابل پیش‌بینی نیست که استیضاح کرباسیان رای خواهد آورد یا خیر؟
امیدواری به عزل
سهم کرباسیان در وضعیت امروز اقتصاد ایران هر چه باشد، نتیجه بخشی از عملکرد مسوولان اقتصادی است، شاید به همین دلیل افکار عمومی تغییر برخی از اعضای تیم اقتصادی دولت را می‌طلبد و این نکته‌ای است که نمایندگان مجلس آن را دریافته‌اند. در این زمینه مهرداد لاهوتی، عضو کمیسیون برنامه و بود به «تعادل» چنین گفت: وزیر فرصت دارد از خود دفاع کند. شاید دلایل وزیر قانع‌کننده باشد. به هر حال امروز نابسامانی‌های ارزی موجب شده که ما به دنبال استیضاح وزرای اقتصادی باشیم، اگر دولت خود به دنبال این تغییرات بود این بهتر بود ولی حالا که دولت خود اقدامی نکرده مجلس این مسوولیت را به عهده می‌گیرد تا وزرایی که در نابسامانی‌های اقتصادی موثر بودند را برکنار کنیم و حالا هم بسیار امیدواریم که مسعود کرباسیان از وزارت بیفتد. موضوعی که البته طبق گفته ولی ملکی احتمالا فقط برای مردم نقش «مسکن»، داشته باشد.
