جالی خالی نرخ ارز در آمارهای اقتصادی

گروه بانک و بیمه      محسن شمشیری

آمارهای اقتصادی تیرماه 97 که به تازگی از سوی  بانک مرکزی منتشر شده نشان می دهد که میانگین قیمت سکه طرح جدید 2 میلیون و 889 هزار تومان اعلام شده که نسبت به نرخ 1 میلیون و 573 هزار تومان اسفند ماه 96 به میزان 83.6 درصد در چهارماه اول سال رشد کرده است.

به گزارش تعادل، همچنین قیمت سکه طرح جدید نسبت به قیمت مشابه تیرماه سال 96 که 1 میلیون و 213 هزار تومان بوده به میزان 138 درصد رشد داشته است.  از سوی دیگر، قیمت سکه طرح جدید در تیرماه  نسبت به قیمت خرداد ماه 97 نیز نشان می دهد که معادل 27 درصد در یک ماه تیر 97 رشد داشته است.

   جای خالی میانگین نرخ ارز

در تیر، خرداد، اردیبهشت 97

نکته قابل توجه این است که بانک مرکزی میانگین قیمت دلار و یورو و سایر ارزها را تا فروردین 97 اعلام کرده اما  ستون میانگین قیمت و میزان رشد نرخ های ارز در ماه های اردیبهشت، خرداد و تیرماه 97  را خالی گذاشته و هیچ نرخی را به عنوان میانگین نرخ ارز اعلام نکرده است. این در حالیست که در این سه ماه اگرچه نرخ رسمی 4200 تومانی توسط دولت به عنوان سیاست تک نرخی اعلام شده، اما در بازار آزاد، دلار از 5  تا 11 هزار تومان در این سه ماه رشد کرده است و دقیقا به همین دلیل، سیاست تک نرخی ارز شکست خورد و بانک مرکزی را مجبور کرد که بعد از یک ماه، به تدریج نرخ رسمی را افزایش دهد و به تدریج نرخ دلار را به بالای 4600 تومان افزایش داد .

از سوی دیگر، با تغییر رئیس کل بانک مرکزی در مرداد 97، سیاست تک نرخی ارز 4200 تومانی، رسما کنار گذاشته شد و دولت شکست سیاست های خود را بعد از چند ماه پذیرفت و اکنون به سیستم چند نرخی برای کالاهای اساسی، تجارت خارجی، رفع نیاز داخلی و بازار آزاد روی آورده است و عملا چهار نرخ را پذیرفته است. از این رو،  باید پذیرفت که جای خالی نرخ های اعلام نشده در آمارهای اقتصادی را باید با نرخ بازار آزاد در آن مقطع پر  کرده  و همان نرخ های 6 تا 11 هزار تومانی برای این سه ماه در نظر گرفته شود.

این موضوع نشان می دهد که به دنبال نوسان شدید نرخ ارز در ماه های فروردین تا تیرماه 97، با شروع تهدیدهای ترامپ  و اعلام خروج آمریکا از برجام، بازار ارز با التهاب های شدید مواجه شد و نرخ دلار تا 8 هزار تومان در بازار آزاد افزایش یافت و به دنبال آن دولت تصمیم گرفت که با اجرای برنامه سیاست تک نرخی ارز با دلار 4200 تومانی، نرخ ارز را یکسان و تک نرخی اعلام کند و خرید و فروش و اعلام سایر نرخ ها قاچاق اعلام شد. این سیاست به صورت رسمی تا 15 مرداد 97 و تغییر رئیس کل بانک مرکزی ادامه یافت.

اما پس از تغییر رئیس کل جدید بانک مرکزی و انتخاب عبدالناصر همتی به عنوان رئیس کل جدید، سیاست های جدید بانک مرکزی در بسته جدید ارزی اعلام شد که مهم‌ترین محورهای آن، پذیرش خرید و فروش ارز به صورت آزاد در بازار و بازگشت صرافی ها به خرید و فروش بازار و اعلام نرخ خرید و فروش داخلی در بازار سنا، خرید وفروش ارز صادرات و واردات در سامانه نیما و نرخ دلار 4200 تومانی برای کالاهای اساسی بوده است.  براین اساس بدون پذیرش نرخ آزاد ارز در بازار و تنها با تکیه بر تک نرخی 4200 تومانی، بانک مرکزی نرخ میانگین نرخ ارز بازار در ماه های اردیبهشت، خرداد، تیرماه را اعلام نکرده است.

اما انتظار می رود که با توجه به پذیرش فعالیت صرافی‌ها و سامانه سنا در مرداد ماه، میانگین نرخ ارز در مرداد 97 اعلام شود.  

در نتیجه، نرخ میانگین ارز در ماه های اردیبهشت، خرداد و تیرماه 97 را باید از اخبار حاشیه بازار ارز  استخراج کرد که بین 6 تا 11 هزار تومان در این سه ماه نوسان داشته و نسبت به میانگین نرخ 5 هزار تومانی دلار در فروردین ماه معادل حداقل 100 تا 120 درصد در این سه ماه رشد داشته است و به عبارتی نرخ دلار در این سه ماه اردیبهشت، خرداد  و تیرماه و همزمان با خروج آمریکا از برجام 2.2 برابر شده است.

   افزایش قیمت سکه در چهارم شهریور

بازار ارز و طلا و سکه در روز استیضاح  و برکناری وزیر اقتصاد و دارایی، با افزایش قیمت سکه و طلا مواجه شد و در شرایطی که نرخ هر انس طلا با 19 دلار افزایش به  1206 دلار رسید  قیمت سکه امامی با 30 هزار تومان افزایش به قیمت ۳ میلیون و ۸۴۰ هزار تومان معامله شد اما نرخ دلار و سایر ارزها در سامانه سنا با ثبات نسبی و کاهش قیمت مواجه شده اند و از ابتدای اجرای بسته جدید سیاست ارزی، نرخ دلار از نزدیک  10 هزار تومان به کانال 8 هزار تومان کاهش یافت و در روزهای اخیر با ثبات نسبی همراه بوده است به طوری که نرخ دلار روز یک‌شنبه 4 شهریور 97 به  8436 تومان رسیده است.

به گزارش تعادل، کارشناسان، دلیل این وضعیت را برنامه جدید دولت برای تحویل ارزهای صادرات پتروشیمی به بانک مرکزی اعلام کرده اند که باعث افزایش عرضه ارز از سوی پتروشیمی ها به بازار ارز خواهد شد. زیرا در ماه های اخیر با وجود تاکید دولت و بانک مرکزی و همچنین با وجود افزایش نرخ ها برای عرضه ارز پتروشیمی ها از 4200 تومان به بالای 8 هزار تومان، بازهم تمایل زیادی از سوی پتروشیمی‌ها برای افزایش عرضه مشاهده نشده است. اما پس از اعلام سیاست دولت برای تحویل ارز پتروشیمی ها از روز شنبه 3 شهریور 97، نرخ ارز  روند کاهشی به خود گرفته است.

همچنین هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم بدون تغییر نسبت به روز شنبه به ارزش ۳ میلیون و ۴۵۶ هزار تومان داد و ستد شد.هر قطعه نیم سکه بهار آزادی با ۱۰ هزار تومان افت یک میلیون و ۷۴۴ هزار تومان و هر قطعه ربع بهار آزادی نیز بدون تغییر به ارزش ۹۰۳ هزار تومان معامله شد.

هر قطعه سکه گرمی نیز بدون تغییر نسبت به شنبه به قیمت ۵۰۲ هزار تومان معامله شد. هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز با یک هزار و ۸۰۰ تومان رشد به ارزش ۲۹۴ هزار و ۸۰۰ تومان فروخته شد. بر اساس اعلام اتحادیه طلا و جواهر، هر مثقال طلای ۱۷ عیار یک میلیون و ۲۷۷ هزار و ۵۰۰ تومان فروخته شده است و هر قطعه سکه گرمی هم ۴۹۶ هزار تومان قیمت دارد.

همچنین براساس آمار سامانه سنا، هر یورو در این سامانه ۹ هزار و 377 تومان و هر پوند ۱۱ هزار و ۸۰۰ تومان نیز به فروش رسید. دلار آمریکا نیز ۸ هزار و ۴۳۶ تومان داد و ستد شد و هر یوآن چین نیز به قیمت یک هزار و 427 تومان در بازار قیمت خورد.

  بازار ارز چند نرخی

از سوی دیگر،  در شرایطی که نرخ دلار4200 تومان بانک مرکزی برای کالاهای اساسی، نرخ بالای 8 هزار تومان در سامانه نیما برای واردات و تجارت خارجی، و نرخ دلار  8 هزار و 436 تومان در سامانه سنا برای خرید های داخلی اعلام شده و  نرخ دلار در بازار آزاد  نیز بالای 10 هزار تومان است اما همچنان فعالان و خریداران ارز اعلام می کنند که بامشکلات و چالش‌هایی در تامین ارز مواجه هستند  واگرچه از ثبات نرخ ها رضایت نسبی دارند اما در روش های تامین ارز همچنان مشکلاتی دارند.  برخی فعالان ارزی معتقدند که بازار ارز در شرایط کنونی، چاره ای جز 4 نرخی ارز و رسیدگی به کالاهای اساسی  و معیشت مردم و نظارت بر کیفیت آن و جلوگیری از هدر دادن منابع ارزی ندارد و نباید اجازه داد که نیازهای جامعه و مردم با مشکلات بیشتر همراه شود.    

  اقتصاد ایران در طول چند دهه گذشته، بارها و بارها این تجربه را به روشنی تکرار کرده که چندگانه بودن نرخ ارز علاوه بر اینکه به شدت فضای کسب‌و‌کارها را مخدوش می‌سازد، زمینه‌ساز ایجاد فساد،‌ رانت و فعالیت‌های سوداگرانه ارزی نیز ‌می‌شود.

برخی دیگر از کارشناسان معتقدند: نظام ارزی چندگانه با سرعت غیرقابل پیش‌بینی بنگاه‌های اقتصادی را به جای فعالیت مولد و ایجاد ارزش‌افزوده، به سمتی سوق می‌دهد که هزینه‌های خود و سود سالیانه پیش‌بینی شده برای بنگاه خود را از طریق مراودات ارزی تامین کنند و این بزرگ‌ترین آسیب به اقتصادی است که می‌خواهد مقاومت خود را در برابر فشارهای بین‌المللی افزایش دهد. شاید به صراحت باید چندگانه بودن نرخ ارز را مصداق آشکاری از چندگانه بودن انضباط مالی دولت‌ها تعبیر کرد که خواسته یا ناخواسته به فعالان اقتصادی تحمیل ‌می‌شود.

  هزینه نگهداری سکه

در بورس کالا ۲۰‌تومان شد

همچنین  قرار است هزینه نگهداری سکه در خزانه‌های پذیرش شده نزد بورس کالا مبلغ ۲۰ تومان برای هر سکه به طور روزانه تعیین ‌شود. مدیریت توسعه بازار فیزیکی بورس کالا اعلام کرد از «دوشنبه ۵ شهریور ماه ۹۷» هزینه‌های نگهداری سکه طلای تمام بهار آزادی طرح امام (ره) در تمامی خزانه‌های مورد پذیرش بورس کالا «رفاه، سامان و صادرات» مبلغ ۲۰ تومان به ازای هر قطعه سکه به صورت روزانه خواهد بود.

در این راستا اطلاعات مربوط به خزانه‌های سکه طلای پذیرش شده در بورس کالا در قسمت انبارها، فهرست انبارهای پذیرش شده سکه در سایت بورس کالا برای عموم قابل مشاهده است. گفتنی است گواهی سپرده کالایی سکه طلا حکم معاملات نقدی سکه را دارد، همچنین امکان ارسال سفارش خرید و فروش روی این گواهی بر روی سامانه های معاملاتی آنلاین وجود دارد.

معامله‌گران بازار سهام که معاملات خود را به‌ صورت برخط انجام می‌دهند، می‌توانند نسبت به ثبت سفارش معاملات نقدی سکه در سامانه معاملات برخط سهام اقدام کنند، همچنین می‎توانند در صورت تمایل به تحویل، سکه خود را از پردیس خزانه بانک رفاه دریافت کنند. در این خصوص برای تحویل سکه به انبار یا دریافت سکه از انبار، حضور شخص خریدار یا نماینده قانونی وی (با مدارک شناسایی و وکالت‌نامه) الزامی است.

بورس کالا در ادامه روند رو به رشد روزانه، با صدور یک اطلاعیه رسمی، وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی سکه طلا را باز هم افزایش داد.بورس کالا اعلام کرد: مطابق با بند ۱۱ مشخصات قرارداد آتی سکه بهار آزادی طرح امام (ره) در خصوص تعیین وجه تضمین اولیه قرارداد آتی سکه طلا و با توجه به افزایش قیمت تسویه روزانه قراردادهای فعال طی روزهای اخیر، از روز دوشنبه ۵ شهریور ماه سال جاری پس از اتمام روز معاملاتی وجه تضمین اولیه برابر مبلغ ۸۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال «هشتاد و پنج میلیون ریال» به همراه وجه تضمین اضافی، در مجموع ۱۰۳.۵۰۰.۰۰۰ «۱۰۳ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال» تعیین می‌شود.

  بسته جدید حمایتی یوآن، دلار را زمین زد

 این در حالیست که ایجاد مکانیزم تعیین ارزش رسمی یوآن به صورت روزانه از سوی بانک مرکزی چین منجر به کاهش ۱.۳ درصدی ارزش دلار در برابر یوآن شد.

به گزارش وال استریت ژورنال، به دنبال اعلام واحد تجارت ارز در بانک مرکزی چین مبنی بر تنظیم ساز و کاری برای تعیین ارزش رسمی یوآن به صورت روزانه در جهت جلوگیری از کاهش ارزش یوآن، پول چین در برابر دلار آمریکا با رشد قابل توجهی روبرو شد.

بر همین اساس در ۲۴ ساعت گذشته هر ۶.۸۰۹۷ یوآن به ازای یک دلار رسید که حاکی از کاهش یک درصدی ارزش دلار آمریکا در برابر یوآن دارد و در بازار فراساحلی تجارت ارز هم دلار با کاهش ارزش ۱.۳ درصدی در برابر یوآن روبرو شد.

باب پارکر- از اعضای کمیته سرمایه‌گذاری موسسه “کیلوست ولث منیجمنت" گفت: فکر می‌کنم دلار در برابر بسیاری از ارزهای جهانی به بن بست رسیده است. وی که در حضور جروم پاول- رئیس بانک مرکزی آمریکا سخن می‌گفت با اشاره به سیاست‌گذاری‌های بانک مرکزی گفت: کاری که آن‌ها می‌کنند این است که نرخ بهره را ۳ مرتبه دیگر افزایش دهند و پیش بینی خود را از رشد اقتصادی آمریکا به ۲.۴ درصد افزایش دهند اما یک چیز این وسط جور در نمیاید.

به گزارش کیتکو نیوز ، تحلیل‌گران موسسه اس اند پی گلوبال در گزارش سالیانه خود درباره وضعیت بازار طلا اعلام کردند که تولید این فلز گرانبها در مناطق مهم و کلیدی جهان به خصوص پرو و استرالیا با کاهش روبرو خواهد شد.

بر اساس این گزارش گرچه پیش بینی می شود تولید طلا در سال های 2019 و 2020 میلادی به یک رکورد جدید دست یابد ولی از سال 2021 میلادی به بعد تولید طلا وارد یک مرحله نزولی خواهد شد.

تولید جهانی طلا در سال 2017 میلادی به بیش از 106.5 میلیون اونس رسیده است. پیش بینی می شود بهره برداری از پروژه های جدید تولیدی موجب شود که میزان تولید جهانی طلا در سال 2020 میلادی به رکورد 111.7 میلیون اونس برسد.

ولی روند نزولی تولید جهانی طلا از سال 2021 میلادی به تدریج آغاز خواهد شد و تولید طلا در سال 2022 میلادی با کاهش 15 درصدی روبرو می شود. استرالیا و پرو با بیشترین کاهش تولید طلا مواجه خواهند شد. تولید طلای استرالیا احتمالا در سال 2022 میلادی به کمتر از 6.8 میلیون اونس خواهد رسید که این رقم نسبت به 2019 میلادی بیش از 33 درصد کاهش خواهد داشت.

به نظر می‌رسد بدنبال آنچه اقتصاددانان اظهارات خنثی یا منفی جروم پاول، رییس بانک مرکزی آمریکا درباره دورنمای افزایش نرخ‌های بهره توصیف می‌کنند، روند نزولی چهار ماهه طلا متوقف شده است. طلا هفته گذشته بزرگ‌ترین رشد هفتگی را از اواخر مارس داشت و به کاهش شش هفته‌ای خود پایان داد. بهای معاملات طلا برای تحویل در دسامبر در بازار آمریکا آخرین بار ۱۲۱۳.۵ دلار معامله شد که بیش از دو درصد نسبت به هفته پیش از آن افزایش داشت.

به نظر می‌رسد طلا در میان سایر فلزات ارزشمند پیشتاز است در حالی که نقره همچنان ضعیف‌ترین عملکرد را از خود نشان داده و آخرین بار ۱۴.۷۹۵ دلار معامله شد که بیش از یک درصد نسبت به هفته پیش بالاتر بود.

بیل باروچ از شرکت “بلو لاین فیوچرز" به افزایش قیمت طلا خوش‌بین شده و انتظار دارد روند صعودی طلا پیش از ضعیف شدن، تا مرز ۱۲۵۰ دلار ادامه پیدا کند. وی به مشتریان شرکتش توصیه کرده است که طلا خریداری کنند و معاملات را به دقت زیر نظر داشته باشند.

افزایش قیمت طلا پس از این رخ داد که جروم پاول دستورالعمل جدیدی درباره آینده سیاست پولی ارایه نکرد. وی در حالی که گفت اقتصاد آمریکا به میزان قابل توجهی قوی شده است، درباره روند سیاست پولی نسبتا خنثی بود.

وی خاطرنشان کرد به نظر نمی رسد ریسک بالایی برای داغی بیش از حد اقتصاد وجود داشته باشد.

دیوید میدن، استراتژیست بازار در شرکت “سی ام سی مارکتس” معتقد است که سخنرانی رییس بانک مرکزی آمریکا ترمز انتظارات درباره سیاست پولی را کشید و این پیام را داشت که همه چیز ثابت است و این امر ممکن است برای طلا خوب باشد در حالی که به دلیل رشد اقتصادی خوب، بازارها انتظار داشتند پاول لحن موافقی برای افزایش بیشتر نرخ‌های بهره داشته باشد.

به گفته سیمون دریک، مدیرکل شرکت BNY Mellon، اظهارات رییس بانک مرکزی به فضای ضعیفی که برای دلار آمریکا وجود داشت، اضافه می‌شود.

  سرمایه گذاران منتظر جرقه

برای افزایش قیمت طلا

اوله هانسن، مدیر استراتژی کالا در ساکسو بانک به کیتکونیوز گفت: تغییر انتظارات در روند قیمت دلار آمریکا است که قیمت طلا را بالاتر خواهد برد. و زمانی که چنین اتفاقی روی دهد هیچ مانعی نمی‌تواند بالا رفتن قیمت این فلز زرد را متوقف کند.

در حالی که برخی از سرمایه‌گذاران مقاومت جدی در مرز ۱۲۵۰ دلار برای روند صعود قیمت طلا پیش بینی می‌کنند برخی دیگر انتظار دارند صعود طلا در مرز ۱۲۳۶ دلار به مانع برخورد کند.