تقویت اروپا و تشکیل جبهههای چندملیتی
گروه جهان
مناسبات آلمان با ایالات متحده همواره یک رابطه دوستی نزدیک بوده اما بهنظر میرسد که در دوره ریاستجمهوری ترامپ این شرایط تغییر کرده است. هایکو ماس وزیر خارجه جدید آلمان، که در پنج ماه زمامداری خود سیاستهای ترامپ را بهدقت زیرنظر گرفته، اکنون به اقدامات دونالد ترامپ از جمله خروج از توافقهای مهم، صدمه زدن به منافع ملی آلمان، اتهامات و حملات بیپایانش علیه متحدان و دروغهایش واکنش نشان داده است. هایکو ماس در یادداشتی با عنوان «اجازه نمیدهیم امریکا رهبری ما را به دست بگیرد» درباره اتحاد ترنس آتلانتیک نوشته که از اهمیت ایالات متحده کاملا آگاه است و این اهمیت همچنان جایگاه ویژهای برای آلمان خواهد داشت؛ و اینکه برلین میداند پس از جنگ جهانی دوم، این اتحاد با امریکا بود که آلمان را به ثبات و صلح رسانده؛ اینکه تجارت با امریکا از مهمترین اولویتهای برلین است و اینکه دفاع از اروپا در آیندهای نزدیک بدون ایالات متحده تصورناشدنی است اما خطوط قرمزی هم وجود دارند که واشنگتن از آنها عبور کرده است.
لزوم ایجاد وزنه تعادلی
وزیر خارجه آلمان تاکید کرده که اروپا باید در موقعیتی باشد که وزنهای تعادلی در برابر امریکا تشکیل دهد و با حق حاکمیت خود عمل کند. «اروپای متحد» چیزی است که ماس در رویارویی با عقبنشینی امریکا (در برابر تعهداتش) مطرح میکند. یان تشو کارشناس اندیشکده امریکایی صندوق جرمن مارشال یادداشت وزیر خارجه آلمان را فراخوانی برای موفقیت پروژه اروپایی و قرار دادن اروپا روی نقشه میداند.
وزیر خارجه آلمان برای بهبود موضعیت استراتژیک اروپا تاسیس اتحادیه دفاعی و امنیتی اروپایی را خواستار شده است. ماس بر این باور است که افزایش هزینههای نظامی آلمان به عنوان یک همکاری ترنس آتلانتیکی ـ که مورد درخواست ترامپ است ـ یک پروژه اروپایی کارآمد برای آینده است اما تا زمانی که این اتفاق روی دهد، اتحادیه اروپا به عنوان پایگاهی برای نظم مبتنی بر مقررات باید از توافقهایی مانند توافق آبوهوایی پاریس، قوانین نظارتی سازمان تجارت جهانی و قطعنامههای سازمان ملل پیروی کند. وزیر خارجه آلمان از کشورهای اروپایی میخواهد تا همزمان با اینکه امریکا هر لحظه از یک شریک قابل اعتماد بیشتر فاصله میگیرد با کشورهای همفکری چون کانادا، ژاپن یا کرهجنوبی روابط نزدیکتری برقرار کرده و ائتلافهای چندجانبه و شبکهای از متحدان را تشکیل دهند، ائتلافهایی که به پایبندی مقررات متعهد هستند. گرچه وزیر خارجه آلمان تاکید میکند هیچ کشوری از این ائتلاف حذف نمیشود و درها به روی همه از جمله ایالات متحده باز است اما یان تشو معتقد است که ایجاد چنین ائتلافی به معنی تشکیل جبهههایی در برابر ترامپ در سطحی غیررسمی است.
جدایی و دوری
هایکو ماس وزیر خارجه آلمان خاطرنشان میکند که امریکا و اروپا از سالها پیش در حال دور شدن از یکدیگر بودهاند. او مینویسد: «همپوشانی ارزشها و منافعی که به رابطه ما شکل میداد در حال کاهش است.» با این حال یورگن هاردت سخنگوی سیاست خارجی گروه حزبی احزاب دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی در پارلمان آلمان، بر این باور است که تحلیل و دیدگاه هایکو ماس بیش از حد بدبینانه است. او در این باره میگوید: «درست است که برخی چیزها در رابطه میان آلمان و امریکا تغییر کرده اما مناقشه با امریکا به عنوان نمونه بر سر تعرفه خودرو میتواند چشمان ترامپ را باز کند و قدرت مناسبات فراآتلانتیکی را به او یادآوری کند.»
دویچهوله نوشته، به هر روی وزیران، صدر اعظم و مخالفان دولت آلمان همگی در این زمینه اتفاقنظر دارند که رابطه با امریکا نمیتواند به روال عادی گذشته باشد. اما مخالفان دولت در این زمینه تردید دارند که هایکو ماس بتواند راهبرد خود را اجرا کند. به عنوان نمونه، هلاین ارویم زومر از سیاستمداران حزب چپ آلمان از درخواست ماس برای استقلال سیاسی بیشتر در برابر امریکا استقبال میکند اما میگوید به اعتقاد او مرکل در نهایت ماس را به اطاعت فرا میخواند. تشو ناظر سیاسی، نیز پیشنهادهای ماس را بلندپروازانه میداند اما تردید دارد که اروپا بتواند به سرعت به یک جایگزین راهبردی به جای امریکا تبدیل شود. او میگوید: «اروپا در زمینه دفاعی به سادگی ابزارهای لازم برای این کار را ندارد اما میتوانیم یک وزنه تعادلی حسننیت باشیم. اروپا برای اینکه از لحاظ راهبردی به جلو حرکت کند باید توانایی نظامی خود را گسترش دهد، یورو را از لحاظ سیاسی تقویت کند و سیاست مهاجرتی را روشن کند.» این پرسش همچنان باقی است که پیشنهادهای ماس در آن سوی اقیانوس اطلس چگونه دریافت خواهد شد. برخی ناظران براین باورند که حامیان ترامپ تحریک خواهند شد اما امریکاییهای لیبرال پیشنهادهای وزیر خارجه آلمان را تایید این مساله میدانند که ترامپ در حال نابود کردن خیلی چیزها است. به هر روی آنچه مشخص شده، این است که هایکو ماس وزیر خارجه جدید آلمان، قصد ندارد صرفا به انتظار پایان دوره ریاستجمهوری ترامپ بنشیند.