از آبگیری تا تخلیه دریاچه مصنوعی تبریز

ساخت و آبگیری «دریاچه مصنوعی تبریز» روی رودخانه آجی‌چای در روزهای گذشته حاشیه‌هایی زیادی را برای استان آذربایجان شرقی ایجاد کرد. این اقدام واکنش اعضای ستاد احیای دریاچه ارومیه، رییس سازمان محیط زیست، تعدادی از نمایندگان مجلس و کارشناسان تالابی و حتی شهروندان مناطق مختلف کشور را برانگیخت و در نهایت منجر به تخلیه دریاچه مصنوعی و رهاسازی آب به سمت دریاچه ارومیه شد. هرچند که درباره زمان رهاسازی آب نیز اختلاف نظرهایی وجود داشت.

اعتراض اصلی به ساخت و آبگیری دریاچه مصنوعی تبریز این بود که باید پرداخت حق‌آبه دریاچه ارومیه اولویت اول استان آذریاجان شرقی باشد و در شرایطی که حق‌آبه دریاچه ارومیه بطور کامل داده نشده است، آبگیری دریاچه مصنوعی تخلف از مصوبات هیات وزیران به حساب می‌آید.

اظهارنظر رسمی در این باره را مسعود تجریشی مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه مطرح کرد و به ایسنا گفت: ستاد احیای دریاچه ارومیه هیچ موافقتی با ساخت این دریاچه مصنوعی نکرده است و آبگیری آن با مصوبات هیات وزیران برای احیای دریاچه ارومیه مغایرت دارد.

او همچنین ضمن انتقاد شدید از وزارت نیرو اظهار کرد: از آنجا که حق‌آبه دریاچه ارومیه هنوز بطور کامل تامین نشده است بطور قطع نمی‌توانیم سهم آب دریاچه را به سایر بخش‌ها اختصاص دهیم. از وزارت نیرو تعجب می‌کنم چون طبق مصوبه هیات وزیران حق‌آبه دریاچه ارومیه باید حتما تامین شود، درحالی‌که هنوز سهم آبی دریاچه بطور کامل داده نشده است. وزارت نیرو به عنوان مسوول آب کشور باید از ساخت و آبگیری این دریاچه مصنوعی اطلاع داشته باشد چون بی‌اطلاعی هم قصور محسوب می‌شود. مسعود باقرزاده کریمی، مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی کشور هم ساخت دریاچه مصنوعی تبریز را «ناقض سیاست دولت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه» دانست و به ایسناگفت: سیاست دولت در این منطقه، کنترل مصرف آب و هدایت آن به سمت دریاچه ارومیه است و ساخت دریاچه مصنوعی این سیاست را نقض می‌کند. این کارشناس سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با ایسنا تاکید کرد: سازمان حفاظت محیط زیست با ساخت این دریاچه مخالفت کرده است. حتی اگر دریاچه مصنوعی عدد قابل توجهی را از دریافت آب دربرنگیرد، ساخت دریاچه مصنوعی ناقض سیاست اصلی دولت یعنی هدایت آب به سمت دریاچه و احیای آن است.

پای این موضوع به مجلس شورای اسلامی هم کشیده شد و هادی بهادری نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خانه ملت اظهارکرد: بحران دریاچه ارومیه یک بحران منطقه‌ای و ملی است اما بسیاری از مسوولان نسبت به این موضوع بی‌توجه هستند و این وضعیت گاهی باعث می‌شود تصمیماتی بر خلاف منافع ملی و منطقه‌ای بگیرند. شهرداری تبریز بدون توجه به مسائل بحرانی دریاچه ارومیه اقدام به ساخت دریاچه مصنوعی کرده بود که خوشبختانه این پروژه متوقف شد.

منتقد دیگر دریاچه مصنوعی فرهاد سرخوش مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی، است که چند روز پیش ضمن اعلام اعتراض شدید نسبت به آبگیری دریاچه مصنوعی تبریز به ایسنا گفت: پروژه پنهانی تبریز خیانت بزرگی به دریاچه ارومیه بود. آذربایجان غربی با چه سختی قطره قطره آب ذخیره می‌کند تا وضعیت دریاچه ارومیه دچار بحران نشود اما آذربایجان شرقی اقدام به احداث آب‌بند و پارک آبی می‌کند که جای تاسف دارد.

انتقادات تند نسبت به آبگیری دریاچه مصنوعی تبریز باعث شد آذربایجان شرقی به سرعت نسبت به تخلیه آب جمع شده در دریاچه مصنوعی تبریز به سمت دریاچه ارومیه اقدام کند. در نگاه اول غائله ختم به خیر شد اما شواهد حاکی از آن است که روی دو موضوع اختلاف وجود دارد؛ یکی اینکه میزان آب ذخیره شده در دریاچه مصنوعی تبریز و ظرفیت آن دریاچه چقدر بوده است و آیا تخلیه و رهاسازی آب دریاچه مصنوعی در چنین موقعیتی تصمیم درستی بوده و آب به پیکر دریاچه نیمه خشک ارومیه رسیده است یا خیر؟

به گزارش ایسنا، درس بزرگ آبگیری و تخلیه این آب‌بند آن است که مدیران شهری و استانی در کل حوضه آبریز دریاچه ارومیه باید تامین حق‌آبه این دریاچه را در اولویت خود قرار دهند و از هر اقدامی خلاف مصوبات هیات وزیران در زمینه احیای دریاچه ارومیه خودداری کنند.

مدیران استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کردستان که در حوضه آبریز دریاچه ارومیه فعالیت می‌کنند، باید آگاه باشند که اقدامات آنها بیشتر از هر زمان دیگری زیر ذره‌بین‌ مردم ایران قراردارد چون احیای دریاچه ارومیه دیگر یک مطالبه محلی نیست بلکه طی سال‌های گذشته بازگشت حیات به پیکر دریاچه ارومیه به یک خواسته ملی تبدیل شده است. به قطع مسوولان این استان‌ها وظیفه سنگینی در این زمینه بر دوش دارند و باید احیای دریاچه را با هدف حفظ حیات و بقای این استان‌ها در اولویت اول قرار دهند.