تصعید زیان با تسعیر ارزی

گروه بورس| سمیرا ابراهیمی|

رشد شاخص کل بورس در این روزها به اندازه‌ای زیاد شده است که هر روز می‌توانیم تیتر بزنیم «شاخص کل بورس رکورد زد» و هیچ روزی‌ هم اشتباه نکرده باشیم. عوامل مختلفی باعث این رشد می‌شود که از ورود نقدینگی به بازار و نفس کشیدن بازار با پول جدید آغاز می‌شود. برداشته شدن سقف رقابت معاملات پتروشیمی‌ها و فلزی‌ها در بورس کالا، بخشی از دلایل رشد قیمت سهام شرکت‌های این بخش صنعتی است. از سوی دیگر نرخ دلار افزایش چشمگیری داشته که فاصله ارزش جایگزینی با ارزش فعلی سهام نیز به رشد سهام بازار منتج شده است. در میان این همهمه رشد، گروه سهام بانک‌ها نیز بی‌نصیب نمانده‌اند. بطوری که روز گذشته شاخص بانک‌ها رشد بیش از 3 درصدی داشت و نگاهی به نماگر آن در روزهای اخیر نشان می‌دهد از روز 14 شهریور تاکنون، شاخص گروه بانکی‌ها رو به صعود بوده است.

کارشناسان بازار دلیل اصلی صعود بانکی‌ها را درآمد حاصل از مابه‌التفاوت نرخ تسعیر بیان می‌کنند. در‌واقع نرخ تسعیر که تعریف ساده آن، مابه التفاوت درآمد ارزی بانکی نسبت به ارز آزاد است، همواره به عنوان بخش مهمی از در آمد بانک‌ها شناخته می‌شود. درآمدی که حتی می‌تواند در برخی از اوقات زیان انباشته را تبدیل به سود انباشته کند. در سال جاری که جهش‌های ارزی نسبت به قبل، صعود بیشتری داشتند بالطبع درآمد حاصل از تسعیر بانک‌ها نیز افزایش خواهد داشت.

    تاثیر تسعیر به روایت مثال عینی

برای درک بهتر موضوع، مثال عینی از درآمد بانک ... از نرخ تسعیر ارز را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در سال 96، وضعیت ارزی بانک. نزدیک به5 هزار میلیارد ریال سود نصیب بانک کرده بود. در این خصوص مدیر امور مالی این بانک ... اعلام کرده بود که پیرو اطلاعیه اداره نظارت بر ناشران بورسی درخصوص ارایه محاسبات مربوط به شناسایی مبلغ 4.9 هزار میلیارد تومان درآمد مبادلات ارزی، خالص سود (زیان) این معادلات و مبادلات در سال گذشته شامل سود (زیان) تسعیر حساب‌های ارزی بانک طی سال 96 به مبلغ 4.8 هزار میلیارد تومان و سود (زیان) خرید و فروش ارزی به مبلغ 77.9 میلیارد تومان است. اما تغییرات نرخ ارز در اواخر سال 96 در بازار آزاد ارز که منجر به اعلام نرخ یکسان سازی نرخ ارز در 20 فروردین سال 97 توسط بانک مرکزی شد، تغییرات نرخ ارز قابل دسترس پس از تاریخ تراز نامه به عنوان رویداد تعدیلی در تهیه صورت‌های مالی دوره منتهی به اسفند 96، محسوب شده که از این بابت مبلغ 1.1 هزار میلیارد تومان سود تسعیر (با اعمال نرخ‌های مرجع بانک مرکزی به تاریخ 31 فروردین 97) شناسایی شده است.

بنابراین محاسبه تنها 1 ماه از سال 97 توانسته است سود تسعیر این بانک را به رقم بالایی برساند. رقمی که اگر نرخ ارز محاسبه شده در سامانه‌های ارزی نیما و سنا را به عنوان نرخ نهایی برای این دسته از شرکت‌های بورسی قرار دهیم، درآمد حداقل 2.5 برابری نسبت به سال‌های قبل را برای آنها به ارمغان می‌آورد. در واقع منابع ارزی بانک‌ها که تا سال گذشته در محدوده 3200 تا 3500 در نوسان بود، ‌اکنون به حدود 9 هزار تومان رسیده که افزایش بیش از 2 برابری را رقم زده است.

    دلایل دیگر رشد سهام بانک‌ها

سعید درخشانی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «تعادل» در خصوص دلایل اقبال بازار نسبت به سهام این گروه گفت: هم‌اکنون پول سرگردان زیادی به بازار آمده است. این پول به سراغ همه سهم‌ها و گروه‌ها می‌رود و باعث رشد آنها می‌شود. البته بانک‌ها موضوع درآمد حاصل از نرخ تسعیر را هم دارند که باعث افزایش استقبال عمومی از سهام آنها می‌شود، اما باید توجه داشت که هم‌اکنون با افزایش نرخ ارز، شوک تورمی در راه است. این تورم باعث خروج تولید از چرخه مقرون به‌صرفه بودن می‌شود و در نهایت موجب می‌شود نکول بدهی‌های بانک‌ها بیشتر شود. بنابراین دوباره بانک‌ها را به سمت و سوی داشتن مطالبات معوق جدید پیش می‌برد. این موضوع باید باعث شود سرمایه‌گذاران هنگام انتخاب سهام گروه بانکی در سبد سهام خود، جانب احتیاط را نگاه دارند.

    کمک دارایی‌های غیرمنقول به رشد بانکی‌ها

مصطفی صفاری، دیگر کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «تعادل» گفت: ارزان بودن سهام بانک‌ها اولین دلیلی است که در روزهای اخیر توجه سرمایه‌گذاران بازار را به خود جلب کرده است. از سوی دیگر اکثر بانک‌ها افزیاش سرمایه در پیش دارند.

همچنین افزایش درآمد ارزی بانک‌ها و ما‌به‌التفاوت درآمدی حاصل از تسعیر ارز نیز به افزایش استقبال بانک‌ها در این حوزه کمک کرده است.

از سوی دیگر باید توجه داشت که بسیاری از بانک‌ها املاک و مستغلات فریز شده داشتند که اکنون با افزایش قیمتی 50 درصدی در بازار ملک، این بخش از دارایی بانک‌ها نیز با صعود ارزش مواجه شده و در‌نهایت به بهبود ارزش سهام این گروه از شرکت‌های بازار سرمایه کمک می‌کند.

    تسعیر ارزی بیمه‌ها سود کوتاه‌مدت یا چاره بلندمدت؟

به‌طور کلی ما‌به‌التفاوت نرخ ارز رسمی و آزاد، یا مابه‌التفاوت زمان فروش با زمان تسویه برای هر شرکتی که فعالیت صادراتی وبرون مرزی داشته باشد، می‌تواند سود یا زیان حاصل از نرخ تسعیر داشته باشد که این زیان ده شدن یا سودده شدن بستگی به حرکت تغییرات قیمتی ارز دارد. با توجه به اینکه تا به حال دیده نشده است نرخ ارز در ایران نزولی باشد، بنابراین زیان ده شدن درآمد حاصل از نرخ تسعیر فقط در حد تئوری مطرح می‌شود.

گروه دیگری که این روزها از درآمد حاصل از نرخ تسعیر سودده هستند، گروه صنعتی خدماتی بیمه‌ها هستند. به خصوص بیمه‌هایی که در آمدهای خارجی در قالب پروژه یا اتکایی دارند. در همین خصوص چندی پیش سیدمصطفی کیایی، مدیرعامل بیمه اتکایی اعلام کرد که طبق مقررات بانک مرکزی قرار است، تعهدات ارزی شرکت‌های بیمه با ارز رسمی توسط بیمه مرکزی تامین شود و به شرکت‌های بیمه توصیه شده نرخ تسعیر دلار را در صورت‌های مالی خود بر اساس 4200 تومان محاسبه کنند. به گفته مدیرعامل این شرکت بیمه‌ای، ‌ شرکت بیمه اتکایی امین در صورت‌های مالی جدید خود نرخ تسعیر یورو را هشت هزار تومان و معادل نرخ بازار معین کرد تا به شکل صوری و غیرواقعی سود شناسایی نشود.

به گفته کیایی به دلیل اینکه در ماه‌های اخیر، افزایش قابل ملاحظه نرخ ارزهای دلار و یورو رقم خورد، به منظور تطبیق ذخایر با این افزایش، معادل یورویی خسارت‌های معوق ارزی با در نظر گرفتن نرخ یورو معادل هشت هزار تومان تسعیر در حساب‌ها منظور شده است. همچنین به دلیل اینکه امروز مشخص نیست که سال آینده وضعیت بازار ارز چگونه خواهد شد و شاید بیمه‌ها مجبور شوند ارز مورد نیاز خود را از بازار آزاد تهیه کنند؛ بنابراین این تشکیلات نیز در تهیه صورت‌های مالی، نرخ تسعیر ارز را بر اساس بازار آزاد سنجیده تا در زمان پرداخت خسارت و تهیه ارز از بازار آزاد با مشکل مواجه نشوند.