جوش و خروش ایالات‌متحده برای کاهش قیمت نفت
گروه انرژی|
قیمت نفت باعث سردرگمی ترامپ، حزب جمهوری‌خواه و واشنگتن شده است. از یک سو، رییس‌جمهور ایالات‌متحده «به هر قیمتی» مترصد است تا صادرات نفت ایران را به «صفر» برساند و از سوی دیگر، او می‌خواهد حداقل تا روز انتخابات میان‌دوره‌ای ایالات‌متحده، قیمت نفت را پایین آورد. این دور از انتخابات می‌تواند آرایش مجلس نمایندگان و سنا را علیه ترامپ تغییر دهد و از قضای روزگار تاریخ آن تنها 2 روز با شروع تحریم‌های نفتی ایالات‌متحده علیه ایران فاصله دارد. از همین رو، ترامپ بار دیگر با پادشاه عربستان تماس گرفته تا از اوضاع عرضه نفت خام اطلاع حاصل کند. جوش و خروش برای کاهش قیمت نفت و انرژی در جهان تنها به ترامپ منحصر نیست به‌طوری‌که وزیر کشور امریکا از توان این کشور برای رویارویی با روسیه و حتی انسداد مسیر انرژی این کشور برای باز داشتن مسکو از دخالت در بازار نفت خاورمیانه خبر داده است. این اخبار در همان روزی منتشر شد که بازار نمی‌توانست نظر خود را در قابل تغییرات قیمت نفت ابراز کند. لذا روز دوشنبه می‌توان شاهد بود که واکنش بازار طلای سیاه به این اخبار به چه شکل خواهد بود.
از نگاه تولیدکنندگان نفت خام، بازار بهترین روزهای خود را بعد از مدت‌ها پشت سر می‌گذارد. قیمت برنت نسبت به شروع سال میلادی، 17 درصد افزایش یافته و نسبت به همین تاریخ در سال پیش، 40 درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است. رشد قیمت نفت خام در سال جاری بیشتر به دلیل اختلالات متناوبی بود که در طرف عرضه بازار نفت اتفاق افتاد. بعضی از این اختلالات مانند بحران اقتصادی و کاهش تولید نفت خام در ونزوئلا از چندی پیش آغاز شده بود، برخی مانند کاهش استحصال ماسه‌نفت در کانادا و کاهش تولید لیبی به دلیل جنگ داخلی موقتی بود و البته بازگشت تحریم‌های نفتی ایالات‌متحده علیه ایران فشاری است که بازار چند ماهی است با آن سر می‌کند.
همه این‌ها باعث سردرد کشورهای مصرف‌کننده نفت خام شده است. بلندترین صدا در میان مصرف‌کنندگان نفت از آن رییس‌جمهوری امریکاست. ترامپ برای نخستین بار در ماه آوریل اوپک را برای بالا رفتن قیمت‌های نفت سرزنش کرد و حتی پس از آنکه این گروه با افزایش تولید در ژوئن موافقت کرد، در ژوئن مجددأ مواضع خود را تکرار کرد. آنچه عیان است این است که از توئیت‌کردن ترامپ علیه اوپک تا فرستادن وزیر انرژی امریکا، ریک پری، به روسیه و عربستان برای رایزنی؛ رییس‌جمهور امریکا همیشه تلاش کرده که با فشار آوردن به این سازمان و متحدانش، قیمت نفت را کاهش دهد.
دونالد ترامپ تنها چند روز بعد از انتقاد صریح در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در تماسی تلفنی با ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی درباره اقدامات لازم برای حفظ سطح عرضه نفت خام، ثبات بازار نفت، وضعیت اقتصاد جهانی و همکاری‌های استراتژیک میان دو کشور بحث کردند. تلویزیون العربیه با اعلام این خبر، در مورد جزئیات صحبت‌های ترامپ و ملک سلمان سکوت کرد. کاخ سفید نیز در مورد این نشست گفت که دو رهبر درباره «مسائل منطقه‌ای» با یکدیگر صحبت کردند.
ترامپ با این استدلال که اوپک قیمت نفت خام را بالا می‌برد، فشار بر این سازمان را افزایش داده است. اوپک و کشورهای متحد آن به رهبری روسیه اما در آخرین نشست خود که روز یک‌شنبه هفته پیش در الجزایر برگزار شد، خواسته ترامپ برای کاهش قیمت طلای سیاه را نادیده گرفتند.
در هفته گذشته ترامپ بار دیگر اوپک، کشورهای خاورمیانه و قیمت‌های نفت را به باد انتقاد گرفت و این کارتل نفتی را مقصر افزایش قیمت‌ها دانست. ترامپ کشورهایی که قیمت نفت برای امریکا گران می‌کنند را همان کشورهایی دانست که به رایگان از کمک‌ها و حمایت‌های نظامی ایالات‌متحده برخوردارند. در همین سال گذشته ترامپ چندین بار اوپک را به باد انتقاد گرفته و حتی شکایت خود را در روز 25 سپتامبر به سازمان ملل برد.
او در نشست سالانه سازمان ملل گفت: «اوپک و کشورهای عضو اوپک مانند همیشه در حال تلکه کردن دنیا هستند و ما اصلا از این کار خوشمان نمی‌آید. ما از آنها می‌خواهیم که بالا بردن قیمت‌ها را متوقف کنند. می‌خواهیم که آنها قیمت‌ها را کاهش دهند و آنها هم باید از این به بعد برای امنیت نظامی خود حسابی خرج کنند». یک روز پیش از نشست نظارتی وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک که در الجزایر برگزار شد، رویترز در گزارشی نوشت که اگر کشورهای مشارکت کننده در پیمان نفتی به این باور برسند که عربستان سعودی، از درخواست واشنگتن به ضرر آنها اطاعت می‌کند، ریاض با تهدیدهایی برای نقش رهبری خود در میان ده‌ها کشور تولیدکننده نفت مواجه می‌شود.
رابرت مک‌نالی، مدیر شرکت راپیدان انرژی در این باره به رویترز گفت: «سعودی‌ها می‌خواهند تا حد امکان مذاکرات دوستانه‌ای داشته باشند و برای راه‌اندازی این سازمان در دسامبر آماده شوند و اتهاماتی مبنی بر اینکه تلاش می‌کنند سهم ایران در بازار نفت را تصاحب کنند، رد می‌کنند. از سوی دیگر واقف هستند که ترامپ ممکن است رهبری عربستان را زیر سوال ببرد و اگر نتوانند سیگنال روشنی را به رییس‌جمهور امریکا ارسال کنند، اوپک ممکن است مغضوب ترامپ واقع شود». وقایع چند روز اخیر نشان می‌دهد که امریکا در صورت عدم دریافت پاسخ مناسب از متحد سنتی خود در اوپک یعنی عربستان، ممکن است به نوعی «تلافی» کند.
نگرانی از دست به کار شدن ایالات‌متحده در برابر اعضای سازمان کشورهای تولیدکننده نفت و رهبر آن عربستان باعث شده تا صندوق‌های سرمایه‌گذاری با دقت تمام هر خبر مربوط به مراودات میان شاه و رییس‌جمهور را رصد کند.
همه‌چیز فدای ایران
پیش‌تر، برخی از استدلال‌ها از این قرار بود که بالا بودن قیمت نفت در تابستان که فصل افزایش استفاده از اتومبیل در امریکاست، می‌تواند برای اعتبار ترامپ خطرناک باشد. اما تابستان امسال، اقبال به بنزین بالا نبود و از همین‌رو هم بالا بودن قیمت مشکلی را متوجه رییس‌جمهور نکرد.
شرایط ممکن است به زودی تغییر کند چرا که تقاضای انرژی در آستانه زمستان بدون شک افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر، موعد تحریم‌های نفتی ایران نیز تنها 2 روز با تاریخ انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره در امریکا فاصله دارد و ترامپ از همین حالا نگران نتیجه این انتخابات و آرایش مجلس سنا و نمایندگان است. از همین رو تحرکات ترامپ برای حصول اطمینان از کاهش قیمت نفت افزایش یافته است.
در عین حال، عامل اصلی افزایش قیمت نفت از ابتدای تابستان به این سو، به گواه نظر بسیاری از تحلیلگران، بازگشت تحریم‌های نفتی ایالات‌متحده علیه ایران در پی خروج دونالد ترامپ از برنامه جامع اقدام مشترک یا همان توافق اتمی بین‌المللی با ایران است.
در آستانه شروع تحریم‌های ایران، قیمت شاخص اصلی نفت جهان، برنت در هفته کاری گذشته رکورد 4 ساله خود را شکست و به بیش از 83 دلار در هر بشکه رسید. قیمت بنزین نیز در ایالات‌متحده در حال افزایش است تا تنها چند هفته مانده به انتخابات میان‌دوره‌ای حساس امریکا، فشار زیادی به مصرف‌کنندگان وارد آید. قیمت هر گالن (معادل 3.8 لیتر) بنزین در روز جمعه در امریکا با 1.4 درصد افزایش نسبت به ماه گذشته به 2 دلار و 875 سنت رسید. قیمت کنونی بنزین در این کشور 11.7 درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است.
با این اوصاف، از اخبار و صحبت‌های مقام‌های امریکایی این‌طور برمی‌آید که عزم آنها در اعمال تحریم‌های نفتی علیه ایران جزم است. حتی انتقاد و عدم همکاری سیاسی کشورهای دوست امریکا با این کشور در مسیر وضع تحریم‌های مجدد نیز باعث تغییر عقیده ترامپ نشده است. انتقادها تا آن‌جا پیش رفت که هفته گذشته امانوئل ماکرون، رییس‌جمهور فرانسه و متحد نزدیک ترامپ، در نیویورک گفت: «اگر امریکا تهران را هدف تحریم قرار نمی‌داد قیمت‌ها تا این حد افزایش پیدا نمی‌کرد». ماکرون در ادامه با لحن صریح‌تری ادامه داد: «اگر ترامپ منطقی باشد، خواهد دید که اگر ایران بتواند نفت بفروشد، برای قیمت نفت خوب خواهد بود. این برای صلح و برای قیمت‌های نفت جهانی خوب خواهد بود». با این وجود به‌نظر نمی‌رسد این مسائل خللی در اراده امریکا ایجاد کند.
چشم امریکا به‌دنبال بازار روسیه و ایران
نگرانی درباره آینده انرژی در ایالات متحده به رییس‌جمهور ختم نشده است. در اظهارنظری که اولین بار واشنگتن‌اگزماینر آن را منتشر کرده است و سپس در رسانه‌های روسی به صورتی گسترده انتشار یافته، وزیر کشور ایالات متحده از آمادگی کشورش برای رویارویی با روسیه برای باز نگه‌داشتن مسیر انتقال انرژی خبر داده است.
رایان زینکی در نشستی در شهر پیتسبورگ گفت اگر لازم باشد نیروی دریایی امریکا می‌تواند در برابر روسیه برای کنترل نفت خاورمیانه بایستد. زینکی گفت: «امریکا قادر است با کمک نیروی دریایی خود از باز بودن خطوط دریایی اطمینان کسب کند. آنها می‌توانند در صورت لزوم راه انرژی روسیه به بازار را سد کند».
زینکی این اظهارات را در میان سخنان خود درباره برتری ایالات‌متحده در تولید نفت و گاز در برابر رقبای روسی و ایرانی عنوان کرد. وی در این سخنان به استقلال روزافزون امریکا در تولید سوخت‌های فسیلی اشاره کرد.
وزیر کشور امریکا گفت که معتقد است دلیل اصلی ورود روسیه به خاورمیانه، تجارت هیدروکربن است. وی با اشاره به وابستگی روسیه به توانایی‌هایش در فروش انرژی گفت: «روسیه تک بعدی است. من معتقدم تنها دلیل ورود روسیه به خاورمیانه این است که بتواند نقش دلال انرژی را ایفا کند چنان‌که این کشور در شرق اروپا و بخش جنوبی اروپا نیز همین نقش را بازی‌می‌کند».
زینکی در پاسخ به سوالی درباره راه مقابله با ایران و روسیه گفت: «دو راه برای این کار وجود دارد. اول گزینه نظامی است که من آن را ترجیح نمی‌دهم. گزینه دیگر اقتصادی است. گزینه اقتصادی برای ایران و روسیه کم و بیش، امتیازات خوبی در بر دارد و منجر به جایگزینی سوخت آنها با بدیل‌های دیگری می‌شود». وزیر کشور امریکا نفت و گاز این کشور را به عنوان بدیل معرفی کرد و گفت: «ما می‌توانیم این کار را انجام دهیم چرا که امریکا بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت و گاز است».
واکنش بازار به این اظهارات و تماس تلفنی ترامپ با پادشاه عربستان مبهم است. این دو خبر در روزهایی منتشر شد که بازار طلای سیاه تعطیل بوده است. اما از شواهد بر می‌آید که آنچه ایالات متحده در بازار نفت به آن نیاز دارد، آرامش است و آرامش همان چیزی است که موضع ترامپ در برابر تحریم ایران و موضع سایر اعضای کابینه وی درباره دیگر منابع نفت خام آن را از میان بر می‌دارد.
