بعد از مردم،دولت به فکر بورس افتاد

گروه بورس| مسعود کریمی |

با توجه به رونق بازار سرمایه کشور و کسب بازدهی بیش از 103 درصدی آن از ابتدای سال تا پایان معاملات روز گذشته مشاهده می‌شود که یکی از مقامات دولتی به تازگی بخش مولد اقتصادی را راهکاری برای برون رفت از شرایط نامتعادل ارزی کشور مطرح کرد. در همین رابطه، روز دوشنبه محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه کشور در یک اظهارنظر رسمی اعلام کرد در شرایط کنونی از بازارهای چهارگانه، برخی از بازارها دچار عدم تعادل هستند. بازار پول ما اکنون دچار عدم تعادل بوده و آثار این عدم تعادل در بازار ارز نیز قابل مشاهده است؛ اما بازار سرمایه در حال حاضر با اقبال مردم روبرو شده است که می‌توان این بازار را به عنوان بازاری که مشکلات بازار پول را جبران می‌کند، مطرح نماییم و بازار کالایی نیز به خاطر بازار پول و موضوع نقدینگی و اثری که در بحث مربوط به ارز دارد، دچار چالش‌هایی است که باید به سرعت به آن پرداخته شود. بر همین اساس، بطور معمول همگام با صعود شاخص‌های بورسی تمام دولت‌ها دست به چنین اظهار‌نظر‌هایی می‌زنند که به عقیده برخی از فعالان بازار سرمایه این‌گونه حمایت‌ها فقط جنبه موج سواری دولتی‌ها از رشد بورس را نمایان می‌کند. در مقابل، برخی دیگر از صاحب‌نظران نیز معتقدند که رفتار‌‌ها و اظهارنظر‌های دولتی می‌بایست فقط به حمایت زبانی ختم نشود و با پوشاندن جامه عمل باعث رونق معاملات در بازار سهام کشور شوند. به هر روی با نگاهی به گذشته مشاهده می‌شود، بازاری که از پانزدهم دی ماه سال 1392 تا چهارم آذر‌ ماه 1396 (حدود 4 سال) با یک رکود تمام عیار دست و پنجه نرم کرد به هیچ عنوان مورد حمایت دولتی‌‌ها قرار نگرفت به محض صعود شاخص‌‌‌ها، بازار سرمایه در سال 97 به عنوان یکی از راهکار‌‌های رسیدن به رونق اقتصادی مطرح می‌شود.

    اظهار‌نظر سنتی و تصمیمات شبانه

در همین رابطه، علی‌رضا کدیور مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معین ملت در خصوص آخرین اظهارنظر‌های محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: اینگونه اظهارنظر‌‌ها در سنوات گذشته نیز وجود داشته است. در دولت‌های گذشته زمانی که بورس با رونق، افزایش حجم معاملات و صعود شاخص‌ها همراه بود چنین اظهارنظر‌هایی از سوی مقامات دولتی مطرح می‌شد. وی با اشاره به اینکه متاسفانه فقط در زمان رونق بازار چنین موضوعاتی شنیده می‌شود نیز خاطرنشان کرد: نکته‌ای که این دست از اظهارنظر‌ها را مورد تایید قرار‌ می‌دهد این است که خود دولت اقدام به کاهش ریسک‌های سیستماتیک حاکم در بازار سرمایه کند. این مهم نه تنها در دولت‌های گذشته بلکه در دولت فعلی هم قابل مشاهده نیست. به گفته این کارشناس بازار سرمایه منظور از ریسک‌های سیستماتیک دولتی، ‌ریسک قوانین، مقررات و دستورالعمل‌هایی است که بعضا شبانه صادر می‌شود و برخی از شرکت‌ها و صنایع خاص را تحت تاثیر مثبت یا منفی قرار می‌دهد. به عنوان مثال می‌توان از قیمت‌گذاری مواد اولیه، قیمت‌گذاری خوراک، تعرفه واردات و صادرات، ممنوع شدن واردات یا صادرات یک کالا و... نام برد. از سویی، مشاهده می‌شود که در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت بعضا تصمیمات ضد و نقیضی گرفته شده است به این معنی که یک تصمیم گرفته شده و به فاصله چند روز تصمیمی جدید و معکوس تصمیم قبلی اتخاذ شده است. مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معین ملت تصریح کرد: طبیعتا این تصمیمات و ریسک‌های‌ سیستماتیک باعث می‌شوند که بازار سرمایه هم به نوعی تحت تاثیر قرار بگیرد. به عنوان مثال، تصمیم یک‌شنبه شب دولت برای افزایش نرخ ارز خوراک پتروشیمی‌ها باعث شد تا در معاملات روز دوشنبه، سهام شرکت‌‌های پتروشیمی در بورس با افت قیمت مواجه شود.

    پیروی از اصول، قاعده و قانون

عضو هیات مدیره فرابورس گفت: افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها مورد مخالفت قرار نمی‌گیرد اما باید اینگونه تصمیمات بر حسب یک قاعده، قانون و اصولی اعلام شود تا در وهله نخست برای فعالان اقتصادی و پس از آن برای سرمایه‌گذاران بورسی قابل پیش‌بینی باشد. به این معنی که دولت از این پس اعلام کند که مبنای قیمت‌گذاری خوراک پتروشیمی‌‌ها با یک رقم مشخص لحاظ خواهد شد یا قرار است که با یک فرمول مشخص تا 5 سال آینده به نحوه معینی تغییر پیدا کند. علی‌رضا کدیور تاکید کرد: در نتیجه این اتفاق، قابلیت پیش‌بینی برای فعالان اقتصادی با افزایش همراه خواهد شد. این در حالی است که چنین موضوعی فقط مشمول پتروشیمی‌ها نیست و در تمام زمینه‌ها کاربرد خواهد داشت. بنابراین دولت باید با یک بسته همه‌جانبه‌نگر، تمام متغیر‌های اقتصادی و متغیر‌هایی که روی سودآوری و فعالیت شرکت‌ها در صنایع مختلف تاثیر‌گذارند و به نوعی قابلیت پیش بینی دارند را اعلام کند.

    هجوم نقدینگی

این تحلیلگر بازار سرمایه بیان کرد: با توجه به اینکه ماهیت بورس همراه با ریسک است و از ابتدای سال تا‌کنون این بازار بیش از صد در صد بازدهی کسب کرده پس در نتیجه مردم باید به سمت بورس تشویق شوند مناسب ارزیابی نمی‌شود، چرا‌که این افراد به هر دلیلی که روند مثبت بازار سهام معکوس شوند بطور قطع دچار زیان خواهند شد. در مقابل تجربه نشان داده است که بخش زیادی از نقدینگی سرگردان که در حال حاضر به سمت بورس هجوم آورده است در این بازار ماندگار نخواهد بود. وی افزود: این دست از سرمایه‌گذاران تا زمانی که بازدهی مورد نظر خود را کسب کنند در بورس می‌مانند اما به محض اینکه امکان کسب بازدهی بیشتر در بازار موازی بورس ایجاد شود به سمت آن بازار تغییر مسیر می‌دهند. مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معین ملت معتقد است که باید اجازه داد فعالان در هر یک از بازار‌‌های مالی در همان بازار مشخص به فعالیت بپردازند زیرا جابه‌جایی یک‌باره حجم عظیمی از نقدینگی و حرکت به سمت سهام، مسکن، ارز و... می‌تواند تمام بازار‌ها را دچار تلاطم کند. عضو هیات مدیره فرابورس اظهار داشت: سیاست‌گذاری دولت باید به نحوی تعیین شود تا قابلیت پیش‌بینی داشته باشد. از طرفی فقط تحت شرایط خیلی خاص دولت با اعلام قبلی و برای بازه زمانی مشخص بیان کند که از قاعده مشخص پیروی نمی‌کند و با عبور از شرایط خاص دوباره از قاعده مرسوم پیروی خواهد شد. بر این اساس، برای سرمایه‌گذاری که بطور مستقیم در یک پروژه تولیدی سرمایه‌گذاری می‌کند یا سرمایه‌گذاری که در بازار سهام فعالیت می‌کند، روند سودآوری و قیمت سهام شرکت مورد نظر قابل پیش‌بینی خواهد بود. به گفته وی، در چنین حالتی نوسانات شدید در بازار نخواهیم داشت.

    ضرورت حضور بازارگردان

از سویی دیگر، حامد ستاک مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه آذربایجان با تحلیل شرایط فعلی بازار سرمایه و اظهارنظر محمدباقر نوبخت در گفت‌وگو با «تعادل» بیان کرد: بازار سرمایه طی چند وقت اخیر بطور میانگین، روزانه حجمی چندین برابر دوران گذشته خود را به ثبت می‌رساند و این موضوع نشان‌دهنده ورود نقدینگی تازه به بازار سرمایه است. وی با اشاره به منشأ نقدینگی‌های جدید نیز خاطرنشان کرد: با توجه به اطلاعات موجود مشاهده می‌شود که طی 6 ماه گذشته بیش از 500 هزار کد بورسی جدید در بازار ایجاد شده است. از طرفی، خرید و فروش‌ها و حجم روزانه بازار سرمایه چندین برابر حجم روزانه نرمال است که این مهم به نوعی نشان می‌دهد منابع، منابع فعال و سنتی بازار سرمایه نیست بلکه احتمالا این منابع، نقدینگی سرگردان را نمایندگی می‌کند. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است با توجه به ماهیت بازار سرمایه که ماهیت تورمی نیست و بازاری ضد تورم است بنابراین می‌توان به این نتیجه رسید که هر چه منابع وارد بازار سرمایه شود به دلیل اینکه ماهیت غیر تورمی دارد، به نفع اقتصاد کلان خواهد بود. بر این اساس، این مهم می‌تواند یکی از دلایل رفتار دولت‌ها در سوق نقدینگی به سمت این بازار در نظر گرفته شود. حامد ستاک عنوان کرد: یکی از الزامات پایداری معاملات در بازار سرمایه وجود بازارگردان است. به گفته مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه آذربایجان، در بازار‌‌های پیشرفته سال‌های سال به صورت رسمی بازارگردان‌ها فعالیت می‌کنند بنابراین در صورتی که عزمی جدی برای حضور نقدینگی در بازار سرمایه کشور وجود داشته باشد باید از بازار‌گردان‌های متعهد و متخصص استفاده شود تا بتوان در واقع نقدینگی را به صورت مطلوب و پایدار به سمت بازار سرمایه هدایت و در این بازار نگهداری کرد.