توسعه مکران کلید خورد

قرارداد احداث 5 مخزن ذخیره‌سازی نفت خام در بندر جاسک امضا شد

گروه انرژی|نادی صبوری-علیرضا کیانی |

شامگاه یکشنبه کوشک نفت شاهد امضای قرارداد احداث مخازن ذخیره‌سازی نفت در جاسک بود. پروژه‌ای که مقامات عالی نظام از جمله مقام معظم رهبری و ریاست‌جمهوری به دلیل ابعاد مختلف اجتماعی و سیاسی تاکنون تاکید فراوانی بر اجرای آن داشتند. در این مراسم با حضور مرضیه شاهدایی قائم مقام وزارت نفت، علی کاردر مدیرعامل شرکت ملی نفت، تورج دهقانی مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت، غلامرضا منوچهری معاون شرکت نفت و چهره‌های استانی و نمایندگان مجلس از هرمزگان، احداث 5 مخزن ذخیره‌سازی نفت خام به ظرفیت 10 میلیون بشکه به بخش خصوصی واگذار شد. طرحی که یکی از پایه‌های طرح توسعه بندر جاسک محسوب می‌شود که یکی از مهم‌ترین اهداف آن محرومیت‌زدایی از جنوب شرق ایران است. در جریان این مراسم مدیرعامل شرکت ملی نفت با بیان اینکه ایران به راحتی می‌تواند به کلاس تولید نفت خام روزانه 6 میلیون بشکه دست پیدا کند عنوان کرد: «با این طرح مبادی صادراتی روزانه 3 میلیون بشکه نفت خام متنوع می‌شود». مرضیه شاهدایی قائم مقام شرکت ملی نفت نیز اجرای چنین طرح‌هایی را موجب افزایش جایگاه ایران در نهادهای بین‌المللی از جمله اوپک توصیف کرد. همچنین در حاشیه این مراسم، بحث‌های روز نفت از سوی خبرنگاران با مدیرعامل شرکت ملی نفت مطرح شد. در همین زمینه او تصریح کرد که ایران در حال حاضر هیچ مشکلی برای دریافت پول نفت خام خود ندارد. کاردر همچنین توضیحاتی را در خصوص ایده بورس نفت که طبق گفته وزیر نفت سران 3 قوه روی آن به اجماع رسیده‌اند مطرح کرده و ابراز امیدواری کرد که نخستین عرضه با حجم 1 میلیون بشکه هفته آینده صورت گیرد. مشروح گزارش «تعادل» در این زمینه را در ادامه می‌خوانید.

توسعه منطقه جنوب شرق ایران یکی از اهداف آرمانی دولت‌های مختلف بوده است. توسعه سواحل مکران در جنوب شرق کشور هم‌ا‌کنون فرصتی را در اختیار وزارت نفت قرار داده تا با رسیدن به اهدافی مانند انتقال نفت غرب کارون به شرق کشور و توسعه زیرساخت صادرات نفت، به محرومیت‌زدایی در جنوب شرق کمک کند. آن‌طور که پیداست وزارت نفت یک بسته سرمایه‌گذاری را برای توسعه این منطقه در نظر دارد.

دوشنبه شب در راستای همین بسته قراردادی برای یکی از بخش‌های طرح انتقال نفت از غرب به شرق ایران که شامل 1000 کیلومتر خط لوله 42 اینچ، 5 ایستگاه پمپاژ، احداث مراکز ذخیره سازی به ظرفیت 10 میلیون بشکه‌ای و اسکله بوده و 2 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است، منعقد شد.

احداث مخازن استراتژیک 10 میلیون بشکه‌ای در منطقه مکران به عنوان بخشی از پروژه انتقال نفت غرب کارون و به عنوان بخش مهمی از خط لوله‌ 1000 کیلومتری انتقال نفت خام از گوره به جاسک موضوع این قرارداد بود. به گزارش «تعادل» مکران نام تاریخی است که به سواحل شمالی دریای عمان اطلاق می‌شود.

«چرا به مکران نیاز است؟» این پرسشی است که مدیرعامل شرکت ملی نفت سخنان خود در مراسم انعقاد قرارداد را با پاسخ به آن آغاز کرد. علی کاردر گفت: « با وجود خارک باز به جاسک نیاز داریم. اعتقاد داریم که می‌توانیم به راحتی به تولید 6 میلیون بشکه برسیم که میزان 3 میلیون بشکه در پالایشگاه‌های داخلی مصرف خواهد شد و مابقی باید صادر شود». وی ادامه داد: «جاسک به حوزه شرق آسیا نزدیک‌تر است و توسعه مکران به سبد تولید کشور نیز تنوع می‌بخشد. در آینده می‌بینیم که حوزه خلیج فارس در بخش صادرات به این نقاط قطعا احتیاج خواهد بود».

کاردر در اشاره به قراردادی که برای امضای آن در محل همایش‌های وزارت نفت حاضر شده بود گفت: «با ظرفیت‌های آتی توسعه‌ای ایران، مخازن نگهداری با ظرفیت‌های بالا نیاز خواهد بود. برنامه این است که در فاز اول ظرفیت مخازن 10 میلیون بشکه باشد و بعد به 20میلیون بشکه برسیم».

مدیرعامل شرکت ملی نفت بخشی از صحبت‌های خود را به توصیف شاکله جدید NIOC که پیشتر و در جریان نمایشگاه نفت نیز به آن پرداخته شده بود اختصاص داده و عنوان کرد: «می‌خواهیم هنر خود را بیشتر در بخش‌های بالادستی برای مثال مخازن زیر زمینی نفت خام به نمایش بگذاریم و بخش‌های میان‌دستی و پایین‌دستی را به بخش خصوص واگذار کنیم».

علی کاردر بخش زیادی از صحبت‌های خود را به اهمیت بخش خصوصی در پروژه‌های جدید وزارت نفت اختصاص داد و گفت: «از سال 1393 استراتژی‌های شرکت‌ملی نفت ایران به سمت برون سپاری و جذب سرمایه‌گذار و میدان دادن به بخش خصوصی تغییر کرد».

کاردر در ادامه گفت که سیاست وزارت نفت درگیر کردن بخش خصوصی است. وی با اشاره به قراردادهای 1 میلیارد و 200 میلیون دلاری که در میانه شهریور برای جمع‌آوری گازهای مشعل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب امضا شد گفت: «نیروگاه‌های آتی در اختیار بخش خصوصی قرار دارد. گاز‌های همراه نیز همگی تعیین تکلیف شده‌اند. در خصوص بهره‌برداری نفت خام که قبلا همیشه شرکت ملی نفت بهره‌برداری می‌کرد، بخش خصوصی وارد شده است». با این همه مدیرعامل NIOC عنوان کرد که از عملکرد خود در این زمینه رضایت کامل ندارد و وزارت نفت در امر خصوصی سازی می‌توانسته در مواردی «زودتر» عمل کند.

    اعتماد نفت به بخش خصوصی

مرضیه شاهدایی قائم مقام بیژن زنگنه نیز درباره این طرح و اهمیت سواحل مکران در برنامه توسعه مد نظر وزارت نفت گفت: «یکی از کارهایی که باید در برنامه توسعه میادین می‌داشتیم انتقال به شرق بود. در جنوب ایران ما حدود 2000 کیلیومتر سواحل داریم که از لحاظ ژئوپلیتیک و اقتصادی از اهمیت بسیاری برخوردار است. با شروع این قرارداد در منطقه جاسک، پایه‌گذار توسعه در این منطقه وزارت نفت خواهد بود».

صحبت‌های مرضیه شاهدایی نیز پر بود از اشارات به بخش خصوصی. وی درباره فعالیت‌های وزارت نفت در امر خصوصی سازی گفت: «یکی از کارهای مهمی که دنبال شد، برنامه توسعه میادین است. از کارهای دیگری که انجام شد بحث جمع‌آوری گازهای فلرها بود که مجریان آن به بخش خصوصی سپرده‌ شد. از موارد دیگر می‌توان به توسعه بخش نفت و گاز اشاره کرد که سال آتی و سال بعد شاهد افتتاح فازهای پارس جنوبی خواهیم بود».

شاهدایی به معضلات همکاری وزارت نفت با بخش خصوصی نیز اشاره کرد و گفت: «برنامه‌های توسعه وزارت نفت می‌طلبد که سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در امر سرمایه‌گذاری شرکت‌کنند». وی به مشوق‌هایی اعطایی وزارت نفت برای ترغیب سرمایه‌گذاران نیز پرداخت و عنوان کرد: «وزارت نفت تلاش کرده ریسک را برای سرمایه‌گذاری کاهش دهد».

با این همه از حرف‌های مقامات این‌طور برمی‌آید که وزارت نفت اعتماد چشم‌بسته به شرکت‌های خصوصی ندارد. تورج دهقانی یعنی همان کسی که امضای او زیر قرارداد احداث مخازن قرار گرفت، تاکید کرد که «این‌طرح باید با زمان‌بندی دقیق پیش‌ رود».

 مدیرعامل شرکت ملی نفت اما به صورت دقیق‌تری نگرانی وزارت نفت را با حضار در مراسم و شرکت‌های خصوصی طرف قرار داد در میان گذاشت. او با اشاره به سابقه شرکت پترو امید آسیا گفت: «پترو امید آسیا پیش‌تر هم سابقه همکاری با وزارت نفت را داشته است. اما این همکاری بیشتر از زمان معهود به طول انجامید». کاردر با تاکید بر اهمیت همزمانی انجام پروژه‌های مختلف برای شرکت نفت، عنوان کرد: «خواهش شرکت نفت این است که شرکت پیمانکار ظرف زمانی را رعایت کند».

نماینده شرکت خصوصی طرف قرارداد وزارت نفت در این پروژه در پاسخ به این پرسش «تعادل» که چه راهکارهایی را برای رساندن پروژه در زمان مقرر در نظر دارند عنوان کرد: «ما مشابه این پروژه را انجام دادیم و با استفاده از تجربه قبلی بدون دیرکرد در زمان مقرر مخازن را تحویل خواهیم داد» او همچنین در خصوص اینکه آیا راهکارهایی را برای دور زدن مشکلات تحریمی در نظر دارند عنوان کرد: «سناریوهای مختلفی در این زمینه بررسی شده است و ما برای آن آمادگی داریم»

تورج دهقانی، مدیرعامل تازه شرکت مهندسی و توسعه نفت در جلسه امضای قرارداد با شرکت گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید و شرکت پترو امید آسیا، گفت که طرح ملی احداث خط لوله 1000 کیلیومتری با هدف انتقال نفت خام به جنوب شرق آسیا در سیاست‌های کلان کشور با هدف توسعه در بخش جنوب شرق کشور مطرح شده است. از نگاه او، ساخت مخازن استراتژیک در جاسک «گامی در این راستا» است.

مرضیه شاهدایی، قائم مقام وزارت نفت نیز در صحبت‌های خود در این مراسم گفت: «این پروژه از اهمیت خاصی برخوردار است بطوری‌که رییس‌جمهور انتقال نفت از غرب به شرق را به صورت مداوم پیگیری می‌کند». شاهدایی همچنین ابراز امیدواری کرد که تا پایان دولت دوازدهم وزارت نفت بتواند از این طرح بهره‌برداری کند.

    یک طرح و اهداف بسیار

تورج دهقانی در صحبت‌های خود اهداف دنبال شده از طرح توسعه مکران را چندگانه توصیف کرد. مدیر شرکت توسعه و مهندسی نفت مسائلی چون «افزایش بستر صادرات نفت خام، تامین خوراک برای پالایشگاه‌های منطقه مکران، افزایش ظرفیت توانمندی داخلی» را در میان اهداف این طرح برشمرد.

دهقانی با اشاره به اهداف استراتژیک بلندمدتی که از قبل این طرح دنبال می‌شود، گریزی به شرایط سخت اقتصادی کشور زد و گفت: «با توجه به شرایطی که بر کشور تحمیل شده، این طرح می‌تواند عرضه بازی را برای بازیگران داخلی صنعت نفت باز می‌شود. در این راستا سیاست‌گذاری‌ها انجام می‌شود و امیدواریم که بتوانیم شاهد حضور تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران داخلی در این طرح باشیم».

همین موضوع بعدتر مورد تاکید، قائم‌مقام وزارت نفت، مرضیه شاهدایی نیز قرار گرفت. شاهدایی در مورد پروژه‌هایی مانند توسعه مکران گفت: «اجرای این دست از پروژه‌ها منشأ افزایش توان داخلی است. همین‌طور می‌تواند منشأ افزایش اشتغال به‌خصوص در منطقه محروم جاسک باشد».

به راحتی پول نفت را وصول می‌کنیم

     می‌شد انتظار داشت در روزهایی که «نفت ایران» به یک مساله بین‌المللی تبدیل شده است، پرسش‌هایی در این خصوص با مدیرعامل شرکت ملی نفت در فرصت حضور او در مراسم انعقاد قرارداد مخازن نفتی جاسک مطرح شود. علی کاردر در جمع خبرنگاران تصریح کرد که ایران به پول نفت خام خود در حال حاضر دسترسی بدون مشکل و کامل دارد. او اضافه کرد: «آنچه اکنون در ایران مساله‌ساز شده عدم دسترسی به پول نفت نیست بلکه دشواری تامین اسکناس کاغذی است. در هیچ کشور دیگری تا این حد تقاضا برای اسکناس دلار کاغذی وجود ندارد چرا که تامین آن ساده نیست»  کاردر با تاکید بر اینکه به راحتی پول حاصل از فروش محموله‌های صادراتی نفت خام را وصول می‌کنیم، ادامه داد: تلاش‌هایی که وزارت امور خارجه برای حصول توافق با اتحادیه اروپا در دستور کار دارد به‌منظور دستیابی به راه‌حل‌ها و طرح‌های مختلف برای اجرا در شرایط گوناگون است.او در پاسخ به پرسش «تعادل» در مورد اینکه آیا معامله نفت با یوآن چین در بورسی که این کشور در این زمینه تاسیس کرده در شرکت ملی نفت بررسی شده است یا خیر عنوان کرد: «چین هنوز خود در این بورس ورود جدی نکرده و این بورس هنوز شناور نیست. ما منتظر اقدام جدی چین در این زمینه هستیم تا بررسی‌های جدی‌تری انجام دهیم. در حال حاضر نیز بررسی‌هایی از سوی ما صورت گرفته است» مدیرعامل NIOC در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص دریافت پول نفت از هند به روپیه عنوان کرد که هنوز تصمیمی در این خصوص گرفته نشده و فعلا پول نفت از هند به یورو دریافت می‌شود. کاردر همچنین در مورد عرضه نفت در بورس و زمان احتمالی انجام آن گفت: « امیدوارم عرضه نفت خام در بورس انرژی از هفته آینده آغاز شود که در آن صورت به شکل محموله‌های پنج هزار بشکه‌ای و در مجموع یک میلیون بشکه خواهد بود.» مدیرعامل شرکت ملی نفت در پاسخ به پرسش دیگر «تعادل» در مورد بیمه محموله‌های نفتی عنوان کرد: «اکنون محموله‌ها را خودمان بیمه می‌کنیم و مشکلی نداریم. تعدادی از بیمه‌گرهای P&I نیز هنوز با ما کار می‌کنند که البته ممکن است با فرا رسیدن ضرب‌الاجل امریکا در خصوص تحریم رویه دیگری را در پیش بگیرند. در آن صورت خودمان بیمه را تقبل خواهیم کرد»