من در تاریخ لاکچری به دنیا آمدم
۹۷.۷.۷ تاریخ رُند تقویم بود و صدها نوزاد در این روز به اصطلاح شیک و لاکچری با اصرار والدین‌شان و حتی چند هفته مانده به روز موعود، پا به عرصه وجود گذاشتند؛ موجوداتی که جسم پردردشان شد بهای دلخوشی والدین‌شان ...«۹۵.۵.۵»، «۹۶.۶.۶»، «۹۷.۷.۷»، سالروز ازدواج، تاریخ تولد پدر، مادر و... می‌توانند سایه‌ای شوم شوند که سال‌های سال و شاید به اندازه یک عمر دست از سر کودکانی که به زور باید شیک و باکلاس باشند، برنمی‌دارند؛ این درحالی است که اگر خانواده‌ها تنها کمی از چگونگی سیستم رشد جنین در ماه آخر بدانند، راضی نمی‌شوند حتی به اندازه یک روز در تاریخ تولد دلبندشان دست برند. در این میان برخی بیمارستان‌های خصوصی هم آتش‌بیار معرکه می‌شوند و برای اینکه اسکناس‌های بیشتری به جیب‌شان روانه شود، دل به خواسته پدر و مادرهایی می‌دهند که خواهان سزارین کودک‌شان در تاریخ مورد نظرشان هستند. شاهد این ادعا نیز آمارهای وزارت بهداشت است؛ طبق اعلام این وزارتخانه، بیمارستانی در یک شهرستان بوده که در تاریخ ۹۶.۵.۶، تعداد ۱۰ عمل سزارین انجام داده، اما در تاریخ ۹۶.۶.۶، ۱۰۴ سزارین داشته است. همچنین بیمارستان خصوصی دیگری در پایتخت در تاریخ ۹۶.۵.۶، ۱۱ سزارین داشته، اما در تاریخ ۹۶.۶.۶ این تعداد به ۲۳۱ عمل سزارین رسیده است؛ موضوعی که دکتر علیرضا رییسی - معاون بهداشتی وزیر بهداشت آن را فاجعه می‌خواند و می‌گوید: متاسفانه مشکلی که در برخی جوامع به ظاهر مترقی می‌بینیم این است که افراد تمایل دارند تاریخ زایمان و تولد نوزادشان را تغییر دهند و مثلا طبق روز ازدواج یا تاریخ دیگری که مد نظرشان است، زایمان را تنظیم کنند. به همین دلیل مثلا اگر قرار است کودک‌شان در ۹۷.۷.۲۰ متولد شود؛ طوری برنامه‌ریزی می‌کنند که به صورت سزارین نوزاد را در ۹۷.۷.۷ به دنیا آورند تا تاریخ تولد جالبی از کار درآید، اما این کار فاجعه است و واقعا اینطور رفتار کردن با سلامت نوزادان و نسل آینده کشور نگران کننده است.رییسی تاکید می‌کند که دستکاری در تاریخ زایمان‌ها، میزان بستری نوزاد درNICU و حتی مرگ نوزادان را افزایش می‌دهد. واقعا باید خانواده‌ها را از این کار منع کنیم. از طرفی در سال‌های اخیر وزارت بهداشتی‌ها تاکید ویژه‌ای بر ترویج زایمان طبیعی داشته‌اند. طبق گفته دکتر ایرج حریرچی - سخنگوی وزارت بهداشت، معمولا افرادی که به صورت سزارین زایمان می‌کنند، نوزادشان دو هفته زودتر از زایمان طبیعی به دنیا می‌آید، این در حالی است که بیشترین رشد سلسله اعصاب و مغز جنین در هفته‌های آخر جنینی رخ می‌دهد و در کودکانی که سزارین می‌شوند این دو هفته از دست می‌رود. به همین دلیل می‌بینیم که در برخی کودکان سزارینی نارسایی‌های تنفسی و گاهی نارسایی‌های مغزی وجود دارد.
چرا سزارین نه؟
همچنین بر اساس اعلام معاونت درمان وزارت بهداشت، حجم خونی که مادر طی زایمان طبیعی از دست می‌دهد، تقریبا نصف خونی است که در یک عمل جراحی سزارین از دست می‌رود. طول مدت بستری شدن و استراحت برای مادری که فرزندش را از طریق زایمان طبیعی به دنیا آورده، بسیار کوتاه‌تر از مادری است که سزارین انجام داده و این توانایی در بازگشت زود هنگام به کارهای روزمره از نظر روحی –روانی به مادر کمک می‌کند. همچنین خطر بیهوشی در زایمان طبیعی مادر را تهدید نمی‌کند و نوزاد نیز از داروهای بیهوشی که ممکن است برای سلامتی او خطرناک باشد، در امان می‌ماند. از سوی دیگر زایمان طبیعی به مادر و نوزاد اجازه می‌دهد در یک ساعت اول پس از تولد که به ساعت طلایی معروف است، با هم تماس داشته باشند و نوزاد از شیر آغوز یا کلستروم که برای او بسیار مفید است، تغذیه کند. در عین حال مادر در طول زایمان طبیعی هوشیار است و بطور کامل در جریان روند زایمان قرار می‌گیرد، خیلی زود کودکش را می‌بیند و از سلامتش اطمینان دارد. فشاری هم که در زایمان طبیعی به قفسه سینه نوزاد وارد می‌کند، باعث تخلیه مجاری تنفسی او از ترشحات شده و به همین دلیل این نوزادان نیاز کمتری به اقدامات حمایتی تنفسی پیدا می‌کنند. عوارض جراحی مانند خونریزی‌های پس از عمل، لخته شدن خون، عفونت و چسبندگی‌های رحم و لوله‌ها و حتی روده‌ها و عوارض بیهوشی و درد بخیه‌ها در مادرانی که زایمان طبیعی داشته‌اند، یا اصلا وجود ندارد و یا بسیار کمتر از مادرانی است که سزارین می‌کنند.
وزارت بهداشتی‌ها برای رواج زایمان طبیعی چه کردند
بنابر همین دلایل بود که وزارت بهداشتی‌ها از سال ۹۳ اقداماتی را انجام دادند تا بتوانند سلامت مادر و نوزاد را با ترویج زایمان طبیعی بیش از پیش تضمین کنند. در این زمینه دکتر قاسم جان‌بابایی - معاون درمان وزارت بهداشت به ایسنا، می‌گوید: برنامه ترویج زایمان طبیعی در کشور از اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۳ برمبنای حفاظت مالی از شهروندان، ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و نیز ارتقای کیفیت خدمات کلید خورد. بر همین اساس فضاهای فیزیکی و بلوک‌های زایمانی کشور بهینه‌سازی شدند تا فرایند زایمان طبیعی برای مادران خوشایند شده و حریم خصوصی مادر باردار نیز حفظ شود.او می‌افزاید: این اقدامات در حالی بود که تا قبل از اجرای طرح تحول سلامت، طراحی فضاهای موجود به روش سنتی بود و تمام مادران باردار در بلوک‌های زایمانی و اتاق درد و زایمان در کنار هم بستری می‌شدند و حریم خصوصی‌شان حفظ نمی‌شد. در عین حال فضای مناسبی هم برای حضور همراه وجود نداشت. در آن زمان فضاهای موجود پاسخگوی نیازهای مراجعه‌کنندگان نبودند و با توجه به فرسودگی و قدمت اکثر بخش‌های زایمانی بیمارستان‌های دانشگاهی، بازسازی و تغییر کاربری فضاها بسیار سخت بود. جان‌بابایی با بیان اینکه در طرح تحول نظام سلامت فضای اختصاصی برای مادران باردار ایجاد شد، ادامه می‌دهد: در عین حال علاوه بر تامین تجهیزات اختصاصی، بالاترین سطح مراقبت‌های مامایی در واحدهای LDR انجام شد. همچنین برای کاهش خطاها و اشتباهاتی که در زایمان‌های شلوغ اتفاق می‌افتاد، پرسنل مامایی نظارت‌های دقیق و مداومی را روی روند زایمان طبیعی انجام می‌دهند.
دو میلیون زایمان طبیعی رایگان
در بیمارستان‌های دولتی
معاون درمان وزیر بهداشت به برخی دستاوردهای این اقدام اشاره و اظهار می‌کند: با این اقدامات که در راستای ترویج زایمان طبیعی انجام شد؛ تاکنون بیش از دو میلیون زایمان طبیعی رایگان در مراکز دولتی اتفاق افتاده است. همچنین ۷۱۰ هزار نفر در کلاس‌های آمادگی برای زایمان بیمارستان‌های دولتی به صورت رایگان شرکت کرده‌اند. جان‌بابایی ادامه می‌دهد: از طرفی کاهش پنج درصدی سزارین کل که از ۵۶ درصد در سال ۱۳۹۲ به ۵۰.۸ درصد در پایان سال ۱۳۹۶ رسیده است، کاهش ۷.۷ درصدی سزارین نخست‌زا که از ۵۵.۶ درصد در سال ۱۳۹۲ به ۴۷.۹ درصد در پایان سال ۱۳۹۶، رسیده است، راه‌اندازی تعداد ۵۷ مرکز مهارت بالینی ویژه زایمان طبیعی، آموزش تعداد ۱۲۰ نفر از هیات علمی مامایی و ۶۰ نفر هیات علمی زنان به عنوان مربیان دانشگاهی مهارت‌آموزی زایمان طبیعی، ساخت ۱۸۰۰ واحد اختصاصی زایمان (LDR) در ۳۶۶ بیمارستان با هدف فراهم کردن فضای مناسب جهت حضور همراه در کنار مادر در مراحل زایمانی، رعایت حریم خصوصی مادر باردار در واحدهای زایمان تک نفره، حریم خصوصی مادر و تکریم مادران باردار از طریق توسعه و بهینه‌سازی فضای فیزیکی اتاق‌های زایمان و افتتاح ۱۴۰۰ واحد تک‌نفره زایمان طبیعی از دیگر اقداماتی بوده است که در راستای ترویج زایمان طبیعی برای ارتقاء سلامت مادر و نوزاد در قالب طرح تحول سلامت انجام شده است.
