ریسک سامانه معاملاتی مانع عرضه اولیه شد

گروه بورس| مسعود کریمی|

 روز دوشنبه عرضه اولیه سهام شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس «زپارس» بنا بر اعلام شرکت بورس تهران به دلیل محدودیت‌های فنی، لغو و به روز چهارشنبه موکول شد. بر همین اساس، بنا بر پیگیری‌های روزنامه «تعادل» با توجه به اینکه اغلب سهامداران منفی بودن شرایط کلی بازار و عدم رضایت سهامدار عمده در خصوص عرضه سهام در چنین شرایطی را از مهم‌ترین دلایل تصمیم روز گذشته سیاست‌گذار مطرح می‌کردند. اما مقام ناظر بازار، ریسک سامانه معاملاتی را از مهم‌ترین عوامل چنین سیاستی عنوان کرد. به هر روی، سنت همیشگی عرضه‌های اولیه نشان می‌دهد که بطور معمول این مهم با استقبال فعالان همراه می‌شود و سراریز شدن حجم زیادی از تقاضا در روز گذشته می‌توانست سیستم‌های معاملاتی بورس را بار دیگر دچار چالش و مشکلات عدیده‌ای کند. بر همین اساس، اغلب صاحب‌نظران بازار سرمایه لغو عرضه اولیه سهام را تا زمان به ثبات رسیدن سامانه‌های معاملاتی بسیار مناسب ارزیابی کردند. به هر حال، در معاملات دیروز شایعاتی هم در خصوص بروز مشکلات و ایجاد اختلال در سیستم‌های معاملاتی برخی از کارگزاری‌ها در بازار مطرح بود که مقامات ناظر بورس با رد این موضوع به شایعات پایان دادند. از سویی، صعود یک باره نماگر‌های بورس تهران در معاملات دیروز با توجه به ارزش معاملات در بازار‌‌های بورس و فرابورس که در رقمی حدود یک هزارو 870 هزار میلیارد تومان برآرود شد نیز می‌تواند نشان از ورود نقدینگی تازه همگام با رسیدن اغلب سهم‌های بورسی به کف قیمتی خود در نظر گرفته شود. بر همین اساس، کارشناسان بازار سهام معتقدند که سهامداران در چنین شرایطی می‌بایست وارد سهام بنیادی شوند و با مطالعه میزان سودآوری، فروش و انتظارات آتی شرکت اقدام به خرید و فروش سهام و کسب بازدهی مناسب در بورس کشور کنند.

   چرایی لغو

در همین رابطه، مهدی پارچینی مدیر عملیات بازار بورس تهران در خصوص چرایی لغو عرضه اولیه طی معاملات روز دوشنبه در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: وجود ریسک در سامانه معاملاتی از دلایل عمده لغو عرضه اولیه سهام شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس در داد و ستد‌‌های روز دوشنبه بورس تهران محسوب می‌شود. به گفته وی، به دلیل اینکه ممکن بود ریسکی کل سامانه معاملاتی را در پی عرضه اولیه تهدید کند به همین جهت بورس تهران با مشورت بخش فنی شرکت مدیریت فناوری و هماهنگی با سهامدار عمده اقدام به تعویق این مهم کرد. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است، ورود افراد تازه وارد به جریان معاملاتی بازار سهام می‌تواند ناشی از نزدیک شدن به گزارش‌های 6 ماهه شرکت‌ها در مقطع زمانی فعلی و انتظارات سهامداران از عملکرد مناسب و مطلوب آنها بر اساس تحلیل باشد. از طرفی، سرمایه‌گذارانی که طی روز‌های گذشته اغلب فروشنده بودند ‌احتمالا روند فعلی بازار را جذاب ارزیابی می‌کنند. مدیر عملیات بازار بورس تهران درباره روند فعلی بازار سهام نیز گفت: سرمایه‌گذاران بطور معمول در امر سرمایه‌گذاری تحلیل‌های متفاوتی را ارایه می‌کنند اما به‌طور کلی نزدیک شدن به زمان انتشار گزارش‌های 6ماهه می‌تواند روند معاملاتی در بازار سهام را برای برخی از صنایع جذاب کند.

مهدی پارچینی بر این باور است که چشم‌انداز بازار سرمایه کشور از لحاظ عملکردی و قیمت‌‌ سهام شرکت‌های بورسی مثبت ارزیابی می‌شود. وی در پاسخ به اینکه برای روز چهارشنبه هفته جاری همزمان با عرضه اولیه «زپارس» آیا ریسکی متوجه سیستم معاملاتی خواهد شد یا خیر، بیان کرد: با توجه به پیگیری‌های شرکت بورس تهران در این خصوص، امیدواریم که هیچ‌گونه ریسکی در این زمینه فرآیند معاملاتی بازار را تهدید نکند. به گفته این کارشناس بازار سرمایه‌، در شرایط فعلی سهامداران می‌بایست با تحلیل و دوری از رفتار هیجانی اقدام به خرید و فروش سهام کنند.

 از سویی، به افرادی که تخصصی از بازار سرمایه کشور ندارند پیشنهاد می‌شود به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری حرکت کنند، چرا‌که آنها به دلیل برخورداری از مشاورین و تحلیلگران بطور قطع از عملکرد مناسب‌تری بهره‌مند خواهند شد و در کنار افزایش ایمنی سرمایه‌گذاران بازار را نیز از هیجانات خارج خواهد کرد. مدیر عملیات بازار بورس تهران درباره نوسانات شدید ارزش معاملاتی و شاخص‌ها نیز تصریح کرد: بطور کلی ارزش معاملات و روند شاخص‌ها متناسب با اخبار مثبت و منفی و تحلیل‌های آتی سرمایه‌گذاران رقم خواهد خورد. بر این اساس، زمانی که اخبار مثبتی مخابره شود یقینا شاهد هجوم نقدینگی به سمت بازار سهام هستیم که این مهم جزئی از ذات بازار است و نمی‌توان برای آن چارچوب مشخصی را تعیین کرد.

   اتصال هسته معاملاتی به بورس‌‌های جهانی

از سویی دیگر، علی صادقین مدرس و پژوهشگر بازار سرمایه با آسیب‌شناسی لغو عرضه اولیه و رفتار سیاست‌گذار در زمان بروز اختلال در سیستم‌های معاملاتی در گفت‌وگو با «تعادل» بیان کرد: بروز مشکلات در سیستم‌ معاملاتی بازار سهام موضوعی کاملا زیرساختی و فیزیکی است که در بازار‌های جهانی از یک سرمایه‌گذاری در تجهیزات مدرن استفاده می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: می‌بایست بخشی در راستای سرمایه‌گذاری ویژه برای زیر ساخت هسته معاملات در نظر گرفته شود تا این هسته معاملات بر اساس سرمایه‌گذاری‌های جدید فعالیت کند. از طرفی، در صورتی که این هسته معاملات بتواند با برخی از بورس‌های جهانی و برخی از بازار‌‌های بین‌المللی اتصال داشته باشد بطور قطع می‌توان این مهم را بهترین راهکار مطرح کرد.

   ارایه 2 راهکار

این اقتصاددان معتقد است که در تمام دنیا به هر دلیلی یک اخلال در سیستم نرم افزاری یا سخت افزاری در برخی از روز‌‌ها رخ می‌دهد در چنین شرایطی به دلیل پاک کردن هر نوع شائبه‌ای مرتبط با خرید و فروش‌ها یا عدم عدالت در برخی از سهم‌ها که می‌توانند صف خرید یا فروش شوند بطور معمول معاملات آن روز معاملاتی ابطال خواهد شد. اما در معاملات روز یک‌شنبه که شاهد چنین اتفاقی بودیم حجم معاملات ابطال نشد. علی صادقین تصریح کرد: در چنین مواقعی بروز مشکلات را  باید به عنوان روز استراحت بازار در نظر گرفت و معاملات را ابطال کرد یا زمان بازار پس از رفع مشکل تمدید شود. این در حالی است که هیچ‌کدام از 2 راهکار فوق در زمان مشکلات سامانه معاملاتی صورت نگرفت.

   سیاست مناسب بورس

به گفته این کارشناس بازار سرمایه اگر قرار است هسته معاملات به هر دلیلی دچار مشکل شود و از آنجایی که اقبال به عرضه‌های اولیه معمولا زیاد است و عرضه‌های اولیه در کوتاه‌مدت می‌توانند به سوددهی مناسبی برسند، به نظر می‌رسد که سیاست روز گذشته بورس تهران، سیاستی بسیار مناسب بوده است. این تحلیلگر بازار سرمایه درباره رشد حدود 6 هزار واحدی روز گذشته و نوسانات شدید چند وقت اخیر نیز گفت: قیمت سهام بنیادی به دلیل قیمت‌های منفی 2 هفته اخیر به نقطه جذابیت رسید و انتظار برگشت بازار نیز بسیار بالا بود. از سویی، ورود نقدینگی، حمایت حقوقی‌‌ها و جو مثبت انتظاری می‌تواند ارزش زیاد حجم معاملات روز دوشنبه را بسیار طبیعی نشان دهد، چرا‌که سهم‌ها در کف قیمتی قرار داشتند، بازار حدود 20 الی 30 درصد ریزش را تجربه کرد و شاخص کل نیز یک اصلاح مناسب را به ثبت رساند. مدرس و پژوهشگر بازار سرمایه تصریح کرد: از منظر بنیادی و تکنیکال انتظار ورود نقدینگی، حمایت حقوقی‌ها و جذابیت سهام برای تقاضا در شرایط فعلی امری منطقی محسوب می‌شود.

   بی‌ثباتی متغیر‌های اقتصاد کلان

علی صادقین با اشاره به نوسانات اخیر نیز تاکید کرد: بخش قابل توجهی از ورود نقدینگی‌ها توسط سهم اولی‌ها و کد‌های جدید صورت گرفته است. بطور معمول این افراد بدون دانش و توام با اخبار و هیجانات اقدام به معامله می‌کنند. علاوه بر این، فروش یک‌باره برخی از حقوقی‌‌ها زمانی که بازار ممکن است از یک روند مثبت و منطقی برخوردار باشد، ‌یک سیگنال منفی را در حوزه مالی رفتاری به بازار می‌دهد. بر این اساس، سهم اولی‌ها، نقدینگی‌‌های سرگردان و افرادی که بدون تحلیل اقدام به خرید و فروش می‌کنند معمولا در چنین شرایطی صف نشینی می‌کنند. وی افزود: این نوسانات در شرایطی که ورود افراد غیر حرفه‌ای زیاد شده است، ‌طبیعی ارزیابی می‌شود. گرچه با توجه به وضعیت تورم، نرخ ارز، فروش صادرات و گزارش‌های احتمالا مناسب 6 ماهه شرکت‌ها ریزش‌های 2 هفته اخیر مقداری غیر طبیعی و غیر تخصصی صورت گرفت. این اقتصاددان ورود نقدینگی به بازار سهام را مثبت دانست و عنوان کرد: نوسانات شاخص‌های بورسی با توجه به بی‌ثباتی متغیر‌های دیگر اقتصاد کلان، طبیعی است.

   کسب بازدهی بالاتر از نرخ تورم

این کارشناس بازار سرمایه چشم‌انداز بازار را ترسیم کرد و گفت: خوش‌بینی‌‌هایی برای بازار سرمایه با دید میان مدت و بلندمدت وجود دارد. از طرفی، بازار سرمایه نسبت به بازار‌‌های جایگزین حداقل به اندازه نیمی از رشد فعلی که تاکنون رخ داده همچنان عقب است. از سویی، با در نظر گرفتن متغیر‌های کلان، فروش شرکت‌ها و گزارش‌های 6 ماهه به نظر می‌رسد اگر با دید میان مدت سهامداران سرمایه‌گذاری کنند و عمدتا سهام بنیادی و نه سهام سفته بازی را خرید و فروش کنند بطور قطع می‌توانند یک بازدهی بالاتری را از نرخ تورم کسب کنند. وی در پایان اذعان داشت: سهامداران از کانال‌هایی که عمدتا پمپاژ‌های خبری و سیگنال‌های مختلفی را منتشر می‌کنند بطور جدی پرهیز کنند و صرفا بر مبنای دانش، اطلاعات معتبر و تحلیل‌های بنیادی اقدام به خرید کنند.