کشمکش طلای سیاه در تالار شیشه‌ای
گروه بورس | سمیرا ابراهیمی|
روز گذشته پس از ماه‌ها صحبت و قول و وعده
درخصوص عرضه نفت خام در بورس انرژی، بالاخره اطلاعیه عرضه آمد که قرار است روز ششم آبان سال جاری، نفت خام در بورس انرژی با قیمت 79.15 سنت عرضه شود. بر این اساس نماد نفت خام سبک شرکت ملی نفت ایران در سامانه پس از معاملات درج شد تا آخرین گام برای عرضه نفت خام برداشته شود.حال آنکه زمانبندی تحویل کالا ۷ آذرماه ۱۳۹۷ و مکان تحویل فوب جزیره خارک با هدف بازارهای بین‌المللی و به صورت فله خواهد بود. حداقل خرید در این عرضه معادل با ۳۵ هزار بشکه نفت خام سبک تعیین شده و حداکثر مشتریان می‌توانند تا یک میلیون بشکه از حجم نفت خام عرضه شده را با حداقل تغییر ۰.۰۱ قیمت سفارش (پریمیوم دلاری - سنا) خریداری کنند.
شرایط معاملات نفت خام در بورس انرژی
سیدرضا علوی، عضو هیات‌مدیره شرکت بورس انرژی ایران در گفت‌وگو با «تعادل» گفت: مرجع تعیین قیمت پایه محصول نفت خام در بورس انرژی، شرکت ملی نفت ایران است. معاملات محصول نفت خام در بورس انرژی، ذیل رینگ بین‌الملل انجام خواهد شد و سقف نوسان نیز آزاد است. لازم به ذکر است که حداقل میزان افزایش نرخ برای سفارش‌گذاری، 1 سنت است.
علوی در خصوص وضعیت نوع معاملات گفت: در حال حاضر معاملات به صورت مستقیم و روزانه مانند سایر کالاهای موجود در بورس انرژی معامله می‌شود و
در واقع هنوز برای معاملات نفت خام در بورس انرژی، ابزارهای آپشن و آتی در نظر گرفته نشده اما اگر استقبال خوب باشد، در نظر داریم که انواع ابزارهای معاملاتی را به این بازار اضافه کنیم.
وی همچنین در خصوص متقاضیانی که قرار است وارد این بازار شوند، گفت: مشتریان این بازار فعالان حوزه پتروشیمی و پالایشگاهی هستند که برای تولید محصول به نفت خام نیاز دارند. علاوه بر آن پالایشگاه‌های خارج از کشور که مصارف نفتی دارند
با توجه به اینکه در این بازار در حجم‌های مختلف قابلیت دسترسی دارند و به دلیل اینکه قیمت مشخص و شفاف است، می‌توانند وارد شوند. عضو هیات‌مدیره بورس انرژی درباره نگرانی از ورود سفته بازان و نوسانگیران در این بازار گفت: در روند معاملاتی نفت خام در بورس انرژی، تنها صادرکنندگان و مصرف‌کنندگان نفت خام می‌توانند وارد شوند، زیرا قابلیت فروش مجدد در این سیستم وجود ندارد و بنابراین احتمال وجود سفته بازان وجود ندارد. علوی همچنین در خصوص نیاز به مجوز برای متقاضیان در این بازار گفت: هنوز مجوز خاصی برای ورود آنها لازم نیست و شرکت‌های حقوقی که
10 درصد از حجم کل معامله را تامین کنند، می‌توانند وارد شوند و در چرخه رقابت قرار بگیرند. اما در آینده ممکن است مجبور به تایید صلاحیت در این بازار شویم. بر این اساس، فروش به صورت 20 درصد ریالی و 80 درصد ارزی خواهد بود که تسویه بخش ریالی بصورت نقدی قبل از تحویل محموله و تسویه بخش ارزی به صورت اعتباری، با ارایه ضمانتنامه بانکی تعهد پرداخت ریالی معتبر از بانک‌های مورد قبول شر کت ملی نفت ایران، پس از تحویل محموله صورت می‌گیرد.او همچنین درباره پیش بینی استقبال از این بازار گفت: به دلیل اینکه این کار، کار جدیدی است، شناخت آن زمان بر است. ما در تلاش هستیم با فرهنگسازی در این حوزه و آشنایی بیشتر مصرف‌کنندگان و صادرکنندگان، بستر مناسبی برای استقبال سرمایه‌گذاران از این بازار فراهم کنیم.
فرآیند تسویه معاملات
حسین فهیمی، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) درباره آخرین جزییات آماده‌سازی عرضه نفت خام در بورس انرژی گفت: برای تسویه معاملات نفت خام در رینگ بین‌الملل بورس انرژی ایران، هماهنگی‌‌های لازم با بانک مرکزی و بانک‌های عامل انجام شده و قرار است ضمانتنامه‌های بانکی نزد این شرکت سپرده شود.حسین فهیمی افزود: برای تسویه معاملات ارزی، در ابتدا معادل 120 درصد از ارزش پایه معامله به عنوان ضمانتنامه بانکی دریافت و سپس تسویه ارزی انجام خواهد شد. وی ادامه داد: فرآیند مالی این معاملات از طریق 8 بانک که شرکت ملی نفت اسامی آنها را اعلام خواهد کرد، انجام می‌شود.
قیمت عادلانه و منطقی نفت در بورس انرژی
سید علی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی ایران نیز با بیان اینکه سقف اولین عرضه یک میلیون بشکه نفت خام سبک تعیین شده و محل تحویل در جزیره خارک است، گفت: قیمت محصول بر اساس نفت خام برنت تعیین می‌شود و هر شخص حقوقی داخلی و خارجی می‌تواند از 35 هزار بشکه و مضرب آن تا سقف یک میلیون بشکه نفت خریداری کند.حسینی افزود: در این مرحله و بر اساس مصوبه یک میلیون بشکه عرضه می‌شود و پس از ارزیابی شرایط، شرکت ملی نفت می‌تواند بر حسب صلاحدید، داد و ستد نفت در بورس انرژی را تکرار کند.
به گزارش سنا، وی با بیان اینکه در بورس انرژی بهترین شرایط برای خریداران نفت فراهم شده گفت: از سوی شرکت ملی نفت بهترین شرایط در روش پرداخت، حجم خرید و قیمت‌گذاری اعمال شده است و امیدواریم افرادی که از تخصص و توانایی لازم برای ورود به معاملات نفت برخوردارند از این فرصت استفاده کنند.وی با اشاره به اینکه بورس محل رقابت شفاف است، افزود: شرایط عرضه نفت در بورس انرژی بر هیچ فردی پوشیده نیست. همه بازیگران می‌توانند این محصول را خریداری کنند و تراکنش‌ها در بورس انرژی با 22 ویژگی رصد و نحوه آن در لحظه اطلاع‌رسانی می‌شود. حسینی با تاکید بر اینکه بورس انرژی تمام ظرفیت خود را برای موفقیت عرضه نفت خام به کار خواهد گرفت، گفت: زیر ساخت عرضه نفت خام در بازار سرمایه فراهم است و ورود این محصول به بورس می‌تواند به کشف قیمت عادلانه و منطقی کمک کند.
سابقه تاریخی و عرضه‌ای شکست خورد
چنانچه روز ششم آبان، نفت خام در بورس انرژی بطور موفقیت آمیز عرضه شود، در واقع دومین تجربه ورود معاملات نفت خام در بورس انرژی خواهد بود. پیش از این هم در روز هفدهم فروردین سال 93 بورس انرژی شاهد عرضه نفت خام بود که در آن زمان نیز 2920 بشکه نفت خام به قیمت سه میلیون و 63 هزار و 27 ریال به فروش رفت. در ابتدای این عرضه سفارش فروش شرکت ملی نفت براساس هر بشکه سه میلیون و 63 هزار ریال وارد سامانه شد و سه خریدار توانایی مصرف این ماده را داشته و مجوز لازم را در اختیار داشتند سفارش خود را وارد سامانه کردند.همچنین در این عرضه 3300 بشکه تقاضا در قیمت‌های مختلف وارد سامانه شد و با توجه به اینکه حجم تقاضا بیشتر از عرضه بود معاملات در مرحله مظنه‌یابی ادامه یافت و به مرحله رقابت کشیده شد. در این عرضه دامنه نوسان قیمت مجاز 20 درصد لحاظ شد.در آن زمان شاپور محمدی رییس فعلی سازمان بورس، در سمت معاون اقتصادی وزیر اقتصاد حضور داشت و از آن عرضه به عنوان فصل جدیدی در بازار انرژی ایران نام برد که به اندازه ملی شدن صنعت نفت مهم است. اما در نهایت آن عرضه تداوم پیدا نکرد. مهدی حسینی، معاون سابق وزیر نفت در خصوص عرضه فعلی این محصول گفت: معامله نفت با میانگین ۳۵ هزار بشکه‌ای دربورس انرژی بسیار عجیب است زیرا کمترین محموله‌هایی که در دنیا داد و ستد می‌شود بین ۲۵۰ هزار تن تا ۵۰۰ هزار تن است. هزینه حمل و بارگیری نفت خام بسیار قابل توجه است و به همین دلیل بارگیری نفت خام توسط نفت کش‌ها با میزان تناژ پایین اصلا توجیه اقتصادی نخواهد داشت.وی گفت: در مرحله بعد نیز فرد یا شرکتی که این خرید را انجام‌‌داده است آزاد است با هر کشوری جز رژیم صهیونیستی معامله انجام دهد این کار سبب خواهد شد در داخل نیز ما با یک رقیب در عرصه فروش نفت خام در بازار جهانی و در شرایط تحریم مواجه شویم و با او نیز عملا وارد رقابت شویم.وی افزود: زیر ساخت لازم نیز برای این نوع فروش از طرفی در کشور ما وجود ندارد زیرا خریدار نفت خام در بورس انرژی باید از قبل بازار یابی، حمل، تبادلات مالی و بسیاری دیگر از موارد را برنامه‌ریزی داشته و بتواند در شرایط تحریم انجام دهد.وی درباره راه‌اندازی بورس نفت به صورت آتی نیز گفت: نفت مصرفی تمام دنیا در روز ۹۰ میلیون بشکه است، اما ما شاهد آن هستیم که در بورس نایمکس حدود ۱۰۰ میلیون بشکه نفت در روز داد و ستد می‌شود، در صورتی این معاملات به صورت کاغذی و به صورت آتی است، اما متاسفانه بورسی که در ایران راه‌اندازی شده است به صورت فیزیکی و دارای مشکلات فراوان است.
