موانع فرود سرمایه خارجی در زمین تولید

تعادل|

در نشست بررسی راهکارهای جذب تولیدکنندگان خارجی برای تولید در ایران، موانع و راهکارهای حضور تولیدکنندگان خارجی در اقتصاد ایران بررسی شد. در این نشست هم‌اندیشی که با حضور تولیدکنندگان، پیشکسوتان و اعضای اتاق بازرگانی برگزار شد، موانع فرود سرمایه خارجی در بخش تولید ایران مورد واکاوی قرار گرفت. از منظر فعالان اقتصادی، «وجود قوانین دست وپا گیر، عدم معرفی مناسب ظرفیت‌های صنعتی و معدنی ایران برای جذب سرمایه‌گذار خارجی، ضعف مطالبه‌گری بخش خصوصی، ضعف نظام بانکی برای حمایت از بخش تولید و تزریق منابع مالی این حوزه، نبود امنیت سرمایه‌گذاری در کشور و ضعف لابی‌های تجاری برای ترغیب سرمایه‌گذاران خارجی» را می‌توان از جمله موانع مهم ورود سرمایه خارجی به اقتصاد کشور نام برد.

   بخش خصوصی مطالبه‌گر باشد

در این نشست هم اندیشی رییس خانه اقتصاد ایران با بیان اینکه باید واقع گرایانه صحبت کنیم، گفت: این تحریم یک فرصت است که ما از اروپا استفاده کنیم و آنها هم بتوانند با ما وارد تعامل اقتصادی شوند. ابراهیم جمیلی افزود: در شرایط کنونی باید مسائل سیاسی را حل کنیم اما در همین شرایط هم اگر کسی از خارج پول بیاورد برای تولید در ایران، حتما سودآور است چون نرخ ارز در ایران بالاست و برای سرمایه‌گذاری خارجی به صرفه است. او افزود: ما در ایران تعداد دانشگاه‌های‌مان هم از چین بیشتر است و هم از امریکا. تعداد کارخانجات موتورسیکلت‌سازی ما از چین هم بیشتر است اما میزان تولیدمان خیلی کمتر از آنهاست. شعبه‌های بانکی ما خیلی زیاد است اما مشکلات اقتصادی ما ریشه در همین سیستم بانکی دارد. در حال حاضر فرصت بومی‌سازی است و خیلی از کالاها را می‌شود بومی‌سازی کرد و ما توانمندی‌مان هم از دوره جنگ بالاتر است هم از دوره تحریم سابق و هم‌اندیشی‌ها می‌تواند منجر به استفاده از تجربیات دیگران و انتقال تجربیات شود. به گفته او، در دو سه ماهه آینده فشارهای ارزی بیشتر خواهد شد و ما هم به دولت گفتیم که ارز ۴۲۰۰ تومانی کاری از پیش نمی‌برد اما گوشی بدهکار نبود و باید اصلاح ساختار شود وگرنه مشکلات روز به روز بیشتر خواهد شد. عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: قرار نیست فقط با کشورهای بزرگ کار کنیم. در شرایطی که آنها علاقه‌مند به همکاری اقتصادی نیستند، می‌توانیم با کشورهای کوچک کار کنیم. کشورهای اروپایی مثل لیتوانی و استونی هم کشورهایی هستند که می‌توانیم با پژوهش نیازهای آنها را بسنجیم و با آنها همکاری کنیم.

از آنسو، عبدالحسن مهنما پیشکسوت صنایع نیز در این هم‌اندیشی گفت: باید ابتدا ببینیم ایران چه جاذبه‌هایی دارد. مزیت‌های ایران در حوزه انرژی است. قیمت گاز طبیعی حدود دو سنت در مترمکعب است اما وقتی از مرز خارج می‌شود به ۱۲ سنت می‌رسد، یعنی قیمت‌های ما واقعی نیست. معدن و ماده معدنی هم مزیت دیگر ایران است. در حال حاضر اگر ما فقط داخلی نگاه کنیم فرصت‌های سرمایه‌گذاری با پول ایرانی فوق‌العاده است اما اینکه چرا محقق نمی‌شود به دلیل ضعف‌هایی است که مثلا در سیستم بانکی مشاهده می‌شود.

معاون وزیر صنایع دولت‌های هفتم و هشتم گفت: ما انتظار داریم با این درآمدهای ریالی که دولت دارد بانک‌ها به صنایع کمک کنند و سرمایه‌گذاری رونق بگیرد. متاسفانه بن‌بست‌های سیاسی هم وجود دارد اما اگر در هم‌اندیشی‌های اقتصادی بدون رودربایستی صحبت کنیم بخش خصوصی به غیر از کار اقتصادی باید کار فرهنگی هم در حوزه اقتصاد انجام بدهد. باید لابی‌های تجاری را هم انجام بدهد. باید بپذیریم که فیتیله نفت دارد خاموش می‌شود و دولت هم باید این را بپذیرد. متاسفانه بخش خصوص ضعف مطالبه‌گری دارد و نمی‌تواند حقوق خود را محقق کند. او با اشاره به انقلاب صنعتی در اروپا و الگوی آن افزود: در اروپا بخش خصوصی دست روی دست نگذاشته است که حکومت لطفش شامل حالش بشود بلکه پیشنهاد داده، رهنمود داده و پای حرف خودش ایستاده است و البته هزینه هم داده است. شرایط سیاسی بد ضد برند است، ضد تجارت است، ضد تولید است و صادرات است اما بخش خصوصی هم باید به وظایف خود عمل کند.

غلامرضا مصطفی‌پور عضو سابق هیات‌مدیره بانک صادرات هم در این نشست گفت: ما وقتی از تولید صحبت می‌کنیم یعنی از عواملی صحبت می‌کنیم که منجر به تولید می‌شود و همه این عوامل تولید در ایران وجود دارد. زمین و نیروی انسانی در حد وفور است اما چرا تشکیل سرمایه شکل نمی‌گیرد؟ یکی از عمده‌ترین معضلات همین عوامل انسانی است. جریان سرمایه مثل یک موجود زنده است و باید عوامل تشکیل‌دهنده این موجود زنده هارمونی داشته باشند و به هم بیایند. در فضای اقتصادی هم باید این نظم و هماهنگی وجود داشته باشد. پیشکسوت حوزه بانک و بازار مالی افزود: سرمایه‌گذار وقتی سرمایه‌اش بر نمی‌گردد این اثر منفی روی سرمایه‌گذاری دارد و متاسفانه بیش از ۹۰ درصد واحدهای اقتصادی ما وابستگی دارند به سیستم بانکی و بیش از ۲۰ سال است ما سیستم بانکی را اصلاح نکردیم. مصطفی‌پور اضافه کرد: ضرورت دارد فرهنگ‌سازی، بازاریابی در حوزه صادرات و واردات و برندسازی و نیز شفافیت اقتصادی ایجاد شود تا سرمایه‌گذار بتواند چشم‌انداز داشته باشد و بداند قرار است چه اتفاقی در آینده بیفتد. او با اشاره به لزوم بازارسازی گفت: به جر بازاریابی باید بازارسازی هم شکل بگیرد و در حوزه صادرات و واردات ما چاره‌ای نداریم جز اینکه مسائل سیاسی را حل کنیم تا دروازه‌های جهان در حوزه اقتصادی باز شود و بتوانیم تعامل داشته باشیم و تعامل با اقتصاد جهانی فرق دارد با حل شدن در آنکه مورد پسند هم نیست. محمدرضا اسکندری فعال صنعت اتصالات نیز گفت: بخش خصوصی در شرایط فریز اقتصادی نباید دست روی دست بگذارد و فقط مشاهده‌گر باشد بلکه باید با هم‌فکری و ارایه این فکر به تصمیم‌گیران بتواند نقش تاریخی خود را در این برهه از اقتصاد ایران ایفا کند.

  ایتالیایی‌ها جایگزینی برای فرانسوی‌ها

محمدحسین جبل عاملی مدرس کسب و کار در خصوص وضعیت کسب و کار در شرایط فعلی گفت: از دوران عصر مونتاژ در دنیا تجربه نیروی کار ارزان را کشورهای زیادی داشتند و انقلاب چین هم دستاورد همین فعل و انفعالات است. وی ادامه داد: بنا بر این پتانسیل ما در ایران شاید بتوانیم به عنوان یک کشور صنعتی که توان تولید دارد و پایه مهندسی هم دارد، تولید کنیم چرا که کشورهای اطراف ما هیچ کدام تولیدکننده نیستند، نه عراق نه پاکستان و نه افغانستان جزو کشورهای صنعتی قرار نمی‌گیرند. جبل‌عاملی با اشاره به سیگنال کشورهای متقاضی تجارت با ایران گفت: مثلا ایتالیایی‌ها که مشترکاتی هم با ایران دارند و مقبول جامعه ایران هستند در چند حوزه از جمله دکوراسیون و گردشگری علاقه‌مند به همکاری با ایران هستند و به نظر می‌رسد که با توجه به اشتراکات تاریخی از یک سو و نامطمئن بودن فرانسوی‌ها در تجارت با ایران از سوی دیگر، می‌شود ایتالیایی‌ها را جایگزین فرانسوی‌ها در اقتصاد ایران کرد.

این پژوهشگر اقتصادی گفت: در حوزه معدن هم ایران پتانسیل‌های بالایی دارد که اگر تکنولوژی‌های نوین را وارد کنیم می‌توانیم زنجیره ارزش را در اقتصاد برای ایران فراهم کنیم. وی در خصوص فاینانس مالی پروژه‌های اقتصادی اظهار کرد: در گذشته شرایط مناسبی در این خصوص وجود داشت اما این‌بار قرار نیست یک سرمایه‌گذار و بانک برای سرمایه‌گذاری و تولید به ایران بیاید بلکه قرار است شرکت‌های اقتصادی کوچک و بزرگ به دلیل ارزان بودن نیروی کار برای سرمایه‌گذاری و تولید به ایران بیایند. او در خصوص موانع حقوقی گفت: ایفیک که یکی از سازمان‌های زیرمجموعه وزارت اقتصاد است این تضمین را به سرمایه‌گذاران خارجی می‌دهد که بتوانند در هر زمانی سرمایه خود را بدون ضرر خارج کنند. ضمن اینکه باید توجه داشته باشیم که هم‌افزایی توان تولید می‌تواند به جای تولید صرف محصول به انتقال تکنولوژی در صنعت منجر شود.

  قوانین دست و پای تولید را بسته است

شهرام رضایی استاد دانشگاه در این نشست هم‌اندیشی اقتصادی گفت: قوانین دست و پای تولیدکننده را بسته است و باید این قوانین را که دارای ثبات نیستند به ثبات برسانیم. وی افزود: چه تولیدکننده داخلی و چه تولیدکننده خارجی باید در شرایط اقتصادی آرام فعالیت کنند. وقتی تلاطم اقتصادی وجود داشته باشد نمی‌شود فعالیت کرد. تراب‌خانی رییس هیات‌مدیره سیمان‌سازان از فعالان صنعت سیمان نیز در این نشست گفت: تحریم چیز جدیدی نیست و از قبل هم وجود داشته است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که خود تحریمی‌ها تاثیر بیشتری از تحریم‌ها در اقتصاد ایران دارد. وی افزود: در حال حاضر بهترین روش، کار کردن با شرکت‌های کوچک اروپایی است تا آنها بیایند به ایران و فعالیت‌های اقتصادی را با توجه به مزیت‌های سرمایه‌گذاری ایران آغاز کنند چون در شرایط جدید ارزی برای آنها سودآوری بسیار بالایی دارد. من معتقدم که باید با شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی همکاری کنیم. امیر سلطانی پیشکسوت صنعت سیمان نیز گفت: من معتقدم که باید مثل ژاپنی‌ها جلو برویم. باید شرکتی تاسیس بشود با هدف بازاریابی برای شرکت‌های کوچک. چینی‌ها هم هنوز همین سبک را انجام می‌دهند. وی افزود: اگر سرمایه‌گذاری مثلا ۵۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کند و کالا را تولید کند و ریال بفروشد به صرفه نیست. اگر کسی بخواهد به ایران بیاید بهترین روش این است که از پتانسیل‌های داخلی استفاده کند و سرمایه‌گذاری در شرایط فعلی سخت است.