دلیل فروریزش سریالی در پرخطرترین مسیر تهران
فرو نشست سریالی زمین در تهران که از تابستان سال 95 با فرو نشست خیابان پیامبر شروع شد، همچنان ادامه دارد و در آخرین فرو نشست خیابان مولوی برای چندمین بار دچار فروریزش شد. بعد از این حادثه شهرداری منطقه 12 به پر کردن حفره ۸ متری ناشی از این فرو ریزش اقدام کرد که به دلیل عدم استفاده از مصالح مناسب برای خاک سست منطقه، نشست دیگری در همان محل رخ داد.
به گزارش ایسنا، علی بیت‌اللهی با اشاره به فروریزش دوباره خیابان مولوی، گفت: فروریزشی دوباره در امتداد خیابان مولوی منطقه ۱۲ شهر تهران در ساعات شامگاهی روز پنجشنبه ۱۰ آبان ماه رخ داد. نقطه فروریزش زمین در گوشه شمال غربی تقاطع خیابان مولوی با خیابان مصطفی‌خمینی و اندکی به سمت شمال است.
دبیر کارگروه ملی زلزله، لغزش لایه‌های زمین، ابنیه و شهرسازی با اشاره به ابعاد این فرورریزش، توضیحاتی درباره این حادثه عنوان کرد و گفت: بر اساس مشاهدات میدانی این فروریزش بطور تقریبی دارای طول و عرض ۴ تا ۵ متری است، ولی عمق فروریزش قابل توجه و در حدود ۸ متر بوده است. این حادثه می‌توانست با تلفاتی همراه باشد که خوشبختانه طبق گزارش‌های دریافتی خسارت جانی و مالی به جز تخریب بخشی از خیابان و احتمالا لوله‌های آب زیر سطحی در بر نداشته است.
وی با بیان اینکه فروریزش زمین ابتدا در زمان عصر و شب هنگام روز ۱۰ آبان ماه رخ داده است، ادامه داد: ولی پس از پر کردن سریع گودال ایجاد شده با استفاده از مصالح دم‌دستی چون نخاله‌های ساختمانی، خاک و سنگ مجددا در اوایل روز ۱۱ آبان، نشست دیگری در همان محل رخ می‌دهد که اکیپ تحت امر شهرداری منطقه ۱۲ با سرعت وارد عمل شده و گودال به وجود آمده را پر می‌کنند.
به گفته وی، در پر کردن چنین گودال‌هایی موارد فنی مهمی وجود دارد که متاسفانه به دلیل تعجیل در باز کردن مسیرها، اغلب رعایت نمی‌شود یا بر اساس مصاحبه به عمل آمده با مسوولان شهرداری منطقه، ذکر می‌شود که این کار موقتی بوده و متعاقبا عملیات فنی انجام خواهد شد.بیت‌اللهی به بیان دلایل فروریزش خیابان مولوی پرداخت و گفت: شهردار ناحیه، شکستگی لوله و «آب‌شستگی» ناشی از آن را دلیل اصلی وقوع فروریزش اعلام کرد، ولی در هنگام مستند کردن عوارض سانحه، از مسوولان شرکت آب و فاضلاب در محل حادثه نماینده‌ای حاضر نبود تا اطلاعات دقیق‌تری به دست آید، اما مشاهدات زمینی نشان می‌داد که لوله‌های آب سالم هستند.
مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تاکید کرد: طبق گفته مسوولان شهرداری در محل حادثه، تونل مترو در زیر این محل، مرطوب و دارای نشتی آب شده است که متاسفانه امکان بازدید وجود نداشت. علاوه بر آن با توجه به عمق فروریزش زمین که حدود ۸ متر بوده، به نظر می‌رسد شاید عوامل دیگری نظیر قنات‌ها یا حفاری‌های مترو نیز در شکل‌گیری فروریزش این نقطه نقش داشته‌اند.
بیت‌اللهی، مسیر خیابان مولوی را مسیری خاص از نظر وقوع فروریزش‌های شهری تهران توصیف کرد و ادامه داد: در ۲۷ آذرماه سال ۱۳۹۵ در ضلع جنوبی خیابان مولوی بعد از میدان محمدیه (میدان اعدام) به سمت شرق، در کوچه ذکایی فروریزش بزرگی رخ داد و پیش تر از این حادثه و در روز ۱۶ مهرماه همان سال در میدان قیام واقع در امتداد همین مسیر نیز فروریزش دیگری رخ داده بود که متاسفانه در آن حادثه، دو نفر کشته شدند.
وی اضافه کرد: در ادامه فروریزش‌های سریالی در مسیر خیابان مولوی که در راستای تونل متروی خط ۷ بوده و با حفر آن، تعداد فروریزش‌های شهری نیز بیشتر شده است، فروریزش دیگری در مجاورت بیمارستان اکبرآبادی خیابان مولوی رخ داد.
این محقق با بیان اینکه بخشی از ساختمان‌های این بیمارستان تخلیه شده است، اظهار کرد: فروریزش روز ۱۰ آبان ماه ۱۳۹۷ نیز در راستای همین مسیر پرخطر بوده است، از این رو، به نظر می‌رسد با توجه به خصوصیات زمین این ناحیه، احتمال رخداد چنین اتفاقاتی در آینده نیز وجود دارد.
مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اظهار کرد: در بازدید به عمل آمده مشاهده شد وضعیت ابنیه‌ها و ساخت و سازها مناسب نبوده و در صورت رخداد پدیده‌هایی از قبیل فروریزش با ابعاد بزرگ‌تر که ساختمان‌های اطراف را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد، حادثه بحران‌ساز خواهد بود. ضمن آنکه مطالعات ما نشان داده حفره ایجاد شده، آثار جانبی نیز داشته است، به گونه‌ای که حتی پس از پر کردن اولیه حفره ایجاد شده، مجددا نشست دیگری در حاشیه حفره ایجاد شده است.
وی خط مترو و ترافیک محدوده را از دیگر موضوعات مورد مطالعه در این تحقیق میدانی دانست و اظهار کرد: با توجه به اینکه خاک زیرسطحی منطقه از چسبندگی کمی برخوردار است و ارتعاشات حاصل از حفاری‌ها می‌تواند در نشست و فروریزش اثرگذار باشد، این مورد نیز در این تحقیق مورد توجه قرار گرفت؛ چراکه اثر کششی ناشی از حفاری‌های زیر سطحی، وجود قنوات محافظت نشده و آب شستگی‌ها می‌تواند حادثه فروریزش را خسارت بارتر کند.
به گفته وی، با توجه به مشاهداتی که از دیواره حفره محل رخداد به عمل آمد، ملاحظه شد که مواد تشکیل‌دهنده، اغلب خاک دستی است که این خاک منطقه در قسمت زیر سطحی، از نهشته‌های آبرفتی دانه متوسط و ریز دانه بوده که از «رس» کمتری نیز برخوردار است. چسبندگی مواد تشکیل‌دهنده آبرفتی کم بوده و به نظر می‌رسد از نفوذپذیری قابل توجهی برخوردار است. چسبندگی کم بافت خاک زیر سطحی به همراه افت آب زیر زمینی با در نظرگرفتن ارتعاشات وارد شده به بافت خاک می‌تواند از عوامل تشدید رخداد فروریزش باشد.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تاکید بر ضرورت بررسی‌های جدی‌تر در مسیر خیابان مولوی و در راستای خط ۷ مترو، ادامه داد: ضرورت دارد مشاهدات میدانی و پایش آثار فرورریزش در منطقه ۱۲ تهران به ویژه، به دلیل اهمیت منطقه و تمرکز جمعیتی شناور آن، بطور مستمر و منظم صورت پذیرد. در همین نقطه فروریزش، بررسی عکس‌های چهارراه مولوی نشان می‌دهد که پیش از تاریخ فروریزش، نشست اولیه‌ای درست در همان نقطه فروریزش در محل به وقوع پیوسته است. وی ادامه داد: در بازدید میدانی، مشاهده شد با استفاده از آجر، نخاله‌های ساختمانی، خاک و چند گونی آهک، حفره‌ای به ابعاد ۵ در ۵ متر و به عمق ۸ متر پر شده است. مسلما، مصالح استفاده شده، مناسب چنین عملیاتی نیست و احتمال دارد در آینده نیز در اثر تحکیم یا آب شستگی، مجددا نشست یا فروریزش زمین رخ دهد. از این رو ضرورت دارد نکات فنی الزامی در اجرا رعایت شود.وی یادآور شد: تجربه پرکردن حفره‌های فروریزشی قبلی نشان می‌دهد که پیشتر از ملات سیمان نیز برای ایجاد چسبندگی و مقاومت بیش تر استفاده می‌شد، ولی در حادثه فروریزش چهارراه مولوی، به جای ملات سیمان، از آهک برای این منظور استفاده شد، ترکیب آهک و ماسه از دیرباز به عنوان ملات مرسوم شناخته شده است، اما ترکیب آهک، خاک، تکه‌های آجر و نخاله‌های ساختمانی امر غیرعادی به شمار می‌رود.
