3 عامل کاهش قیمت نفت خام

سرسره قیمت‌ها، برنت را به زیر 70 دلار و وست‌تگزاس‌انترمدیت را به زیر 60 دلار رساند

گروه انرژی|علیرضاکیانی|

همین 1 ماه پیش، نفت در حال صعود به سمت قیمت 100 دلاری بود و حالا طلای سیاه به حضیض بازاری افتاده که از ریسک گریزان است. قراردادهای آتی خرید نفت در روزهای انتهایی هفته، روند نزولی را ادامه دادند تا ریزش قیمت 21 درصدی را از ابتدای ماه اکتبر به ثبت برسانند. تولید اوپک، به بالا‌ترین سطح خود در سال‌های اخیر رسیده است. روند کاهشی قیمت نفت خام از جایی شدت گرفت که امریکا به 8 کشور خریدار نفت خام ایران معافیت اعطا کرد. از سوی دیگر تولید نفت در ایالات‌متحده نیز در حال افزایش است و در نهایت عربستان و روسیه نیز برای جبران کمبود عرضه احتمالی ناشی از تحریم‌ها، بر تولید نفت خام افزوده‌اند. این 3 عامل روند کاهشی قیمت که باعث شد دیروز قیمت برنت به کمتر از 70 دلار کاهش یابد را رقم زده‌اند. این رقم پایین‌ترین قیمت برنت از ماه آوریل تاکنون به حساب می‌آید.

روز جمعه، قیمت نفت یک قطعه دیگر به پازل کاهش بهای طلای سیاه اضافه کرد. شاخص نفت جهانی، برنت برای نخستین باز از ابتدای ماه آوریل به این سو به زیر 70 دلار رسید. در ابتدای ماه گذشته میلادی، قیمت نفت رکورد 4 ساله خود را جابه‌جا کرد اما از آن زمان تا به الان، برنت بیش از 18 درصد سقوط قیمت را تجربه کرده است. به گزارش رویترز، در آخرین روز کاری بازار در هفته اخیر، قیمت برنت در ابتدا 95 سنت کاهش یافت تا به بشکه‌ای 69 دلار و70 سنت برسد؛ هرچند که برنت پس از آن و در ساعت 10: 30 صبح به وقت گرینویچ چند سنتی بالا رفت و هر بشکه از آن در قیمت 69 دلار و 85 سنت معامله شد. تا به اینجای کار میزان کاهش قیمت هفتگی برنت 4 درصد بوده است.

نفت خام سبک ایالات متحده نیز به حداقل قیمت خود در 8 ماه اخیر نزول یافت تا هر بشکه از آن زیر 60 دلار معامله شود. هر بشکه نفت وست‌تگزاس‌اینترمدیت روز جمعه با 89 سنت کاهش، 59 دلار و 78 سنت به فروش رفت. بهای شاخص نفتی امریکا از ابتدای ماه اکتبر به این سو، بیش از 20 درصد سقوط را تجربه کرده است. این میزان ریزش قیمت، نفت امریکا را رسما در محدوده «بازار ریسک‌گریز» قرار می‌دهد.

استفان برنوک، تحلیل‌گر شرکت واسطه‌گری نفت ‌پی‌وی‌ام در لندن در این باره به رویترز گفت: «افزایش عرضه نفت و کم‌رمق‌شدن دورنمای تقاضا، بازار را از تک‌و‌تا انداخته است».

نگرانی‌های بازار درباره تاثیر تحریم‌های ایالات‌متحده بر صادرات نفتی سومین تولیدکننده اوپک و به تبع کاهش چشم‌گیر عرضه نفت در بازارهای جهانی، کاهش حجم ذخایر و ایجاد تنگنای عرضه باعث شد تا قیمت نفت در ماه اکتبر رکوردشکنی کند. اما 3 عامل نگذاشت سناریوهای دراماتیک قیمت نفت رنگ واقعیت ببینند.

   افزایش تولید ایالات‌متحده

تولید نفت امریکا در هفته گذشته باز هم رکورد زد تا حجم ذخایر نفتی در این کشور که به صورت مستقیم بر قمیت نفت در سطح جهانی تاثیر می‌گذارد نیز افزایش یابد. این داده‌ها را اداره اطلاعات انرژی ایالات‌متحده منتشر کرده است. در هفته منتهی به 2 نوامبر حجم ذخایر نفت در امریکا به رقم خیره‌کننده 5 میلیون 800 هزار بشکه افزایش یافت. این میزان 2 برابر چیزی بود که تحلیلگران بازار پیش‌بینی کرده بودند. بر اساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی، تولید کل امریکا نیز به 11 میلیون و 600 هزار بشکه در روز رسیده است. البته باید توجه داشت که این 1 رکورد هفتگی است، در حالی که آماری که بیشتر مبنای تحلیل‌ها قرار می‌گیرد، آمارهای ماهیانه است که با وقفه منتشر می‌شوند.

جان کیلداف، یکی از مدیران شرکت ماللی اگن‌کاپیتال درباره این داده‌ها به رویترز گفت: «با در نظر گرفتن 5 میلیون بشکه افزایش حجم ذخایر نفتی در کل امریکا و افزایش 2 میلیون بشکه‌ای ذخایر کاشینگ در ایالات اوکلوهاما باید گفت که گزارش اداره اطلاعات انرژی، ریسک‌گریزی بازار را افزایش می‌دهد». داده‌های اداره اطلاعات انرژی از این حکایت دارد که ذخایر نفتی در هاب انتقال نفت کاشینگ در ایالات اوکلاهاما در هفته ابتدای ماه نوامبر 2 میلیون 400 هزار بشکه افزایش یافته است.

   اعطای معافیت به مشتریان ایران

از ماه مه سال جاری که دونالد ترامپ تصمیم گرفت که کشورش را از برنامه جامع اقدام مشترک یا همان توافق اتمی ایران با 5 عضو شورای امنیت به‌علاوه آلمان خارج کرده و «سخت‌ترین تحریم‌ها» را بر این کشور اعمال کند، نگرانی‌های بسیاری در بازار نفت درباره میزان و نحوه تاثیر کمبود نفت ایران در بازارهای جهانی ایجاد شد.

در این مدت، مساله تحریم نفتی ایران یا آنچه مقامات دولت ترامپ با عنوان «توقف کامل صادرات نفت ایران» از آن یاد می‌کنند، به بزرگ‌ترین اختلال در طرف عرضه بازار بدل شده بود. ایالات‌متحده نیز به 2 دلیل در تلاش بود تا از یک سو از اعمال فشار بر ایران اطمینان حاصل کند و از سوی دیگر از افزایش قیمت در بازارهای جهانی جلوگیری کند.

دولت دونالد ترامپ که پیش‌تر اعطای معافیت‌ از تحریم‌ها را «بعید» می‌دانست، 2 روز مانده به شروع رسمی دور جدید تحریم‌ها خبر اعطای معافیت به 8 کشور خریدار نفت ایران را اعلام کرد. طبق این معافیت‌ها، امریکا به 8 مشتری نفت ایران برای حداقل 6 ماه دیگر اجازه می‌دهد تا از تهران نفت بخرند. این 8 کشور عبارتند از هند، چین، ایتالیا، یونان، کره‌جنوبی، ژاپن، ترکیه و تایوان.

ایالات‌متحده، در تلاش بوده تا در مسیر اعمال تحریم‌ها تا جای ممکن از «دشمن‌تراشی» پرهیز کند. از همین رو نیز جان بولتون، مشاور امنیت ملی در دولت دونالد ترامپ در اظهارنظری با اشاره به روند اعطای معافیت به 8 مشتری نفتی ایران گفت: «ما نمی‌خواهیم به متحدانمان آسیبی وارد آید». همین موضوع به کاهش قیمت نفت به خصوص در هفته اخیر و پس از شروع دور جدید تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران، کمک شایانی کرده است تا جایی که در میانه هفته گذشته باعث شد تا برنت در 1 روز 1 درصد افت قیمت را شاهد باشد.

از سوی دیگر، رویترز نیز در گزارشی با اشاره به اعطای معافیت حداقل 6 ماهه به بزرگ‌ترین خریداران نفتی ایران، می‌نویسد که بعید است که تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران بتواند »به میزانی که واشنگتن انتظار داشت از صادرات تهران بکاهد».

با اینکه واشنگتن در نظر دارد تا صادرات نفتی ایران را به صفر برساند اما شرکت برنستاین انرژی در یادداشتی در این باره از انتظار خود برای «رسیدن صادرات نفتی ایران به متوسط 1 میلیون 400 هزار بشکه تا 1 میلیون 500 هزار بشکه در روز» در مدت معافیت اعطا شده خبر داده است. این میزان نیمی از صادرات ایران در میانه سال 2018 است. در گزارش این شرکت آمده است: «با افزایش تولید اعضای سازمان کشورهای تولیدکننده نفت، حجم ذخایر در حال افزایش بوده که همین امر هم فشار کاهشی را بر قیمت نفت وارد می‌کند».

   افزایش تولید روسیه و عربستان

اما دیگر تولید‌کنندگان نفت مانند عربستان سعودی و روسیه نیز در کنار شرکت‌های نفت شیل در ایالات‌متحده تولید خود را به صورتی مستمر افزایش داده‌اند و سطح عرضه را به میزان ورای میزان کسر شده از صادرات نفتی ایران رساندند.

در ماه ژوئن، یعنی در ابتدای تابستان، روسیه و عربستان سعودی که بازیگران سنگین‌وزن اوپک‌پلاس محسوب می‌شوند تولید خود را به سرعت افزایش دادند. افزایش تولید این دو کشور در پاسخ به رشد سریع مصرف سوخت و کاهش تولیدکشورهایی مانند ونزوئلا بود که در عمل به افزایش قیمت نفت کمک کرده بود.

در ماه اوت و سپتامبر، نگرانی بازار به دلیل تحریم‌های ایالات‌متحده علیه نفت ایران و افزایش قیمت‌ها، فشار مضاعفی را بر روسیه و عربستان سعودی تحمیل کرد تا این دو کشور تولید نفت خود را افزایش دهند.

حال، روسیه، عربستان و ایالات‌متحده در کنار هم یک‌سوم عرضه بازار نفت را در دست دارند. افزایش تولید از سوی عربستان و روسیه حتی خطر ایجاد مازاد عرضه در سال بعدی را به وجود آورده است.

بسیاری از جمله جان کمپ، تحلیلگر برجسته بازار نفت عقیده دارد که اگر سران اوپک‌پلاس می‌خواهند که مازاد عرضه بار دیگر در سال آینده بر بازار حکم‌فرما نشود، مجبورند تا تولید خود را هر چه زودتر کاهش دهند تا از «انباشت عدم‌توازن در بازار» جلوگیری شود. از همین رو هم، برخی اخبار از نشست وزرای اوپک در روز یک‌شنبه در اوپک در ابوظبی برای بررسی سناریو‌های کاهش تولید در سال آتی حکایت دارند.