چرا منزوی کردن پوتین غیرممکن است؟

گروه جهان|

موشک‌هایش می‌توانند دو کیلومتر را در هر ثانیه طی کرده و اهداف متحرک را با دو برابر سرعت گذشته هدف قرار دهند. موشک‌های اس400 روسیه می‌تواند 80 هواپیمای مختلف دشمن، هواپیماهای بدون سرنشین و موشک‌های کروز را همزمان از فاصله 400 کیلومتری هدف قرار دهد. به این موارد هواپیماهای پیشرفته شناسایی را هم اضافه کنید. اما مهم‌ترین شاخصه سیستم دفاع موشکی اس400 روسیه ضربه‌ای است که به تحریم‌های امریکا علیه مسکو زده است، تحریم‌هایی که قرار بود روسیه را از باقی جهان جدا کرده و منزوی کند.

فایننشال‌تایمز می‌نویسد، روسیه با وجود تحریم‌های سنگین علیه صنعت دفاعی این کشور با هدف فلج کردن صادرات سودآور تسلیحات نظامی و ممنوعیتی که برای کشورهای دیگر به‌ویژه در زمینه خرید سیستم موشکی اس400 اعمال شده، پیشرفت چشمگیری در صادرات پیشرفته‌ترین سیستم دفاع هوایی جهان داشته است؛ بطوری که در یک سال گذشته ترکیه و هند قراردادهای خرید اس400 را با روسیه امضا کرده‌اند، چین نخستین محموله‌های تسلیحاتی‌اش را دریافت کرده است. عربستان سعودی، قطر و عراق مذاکرات خود را برای خرید این تسلیحات آغاز کرده‌اند. اگر رژیم تحریم‌های غرب که از مارس 2014 آغاز شد، طراحی شده تا مسکو را از باقی جهان جدا کرده و در نهایت مهم‌ترین صنعت روسیه را منزوی کند، سیستم دفاع موشکی 400 میلیون دلاری روسی گواهی است بر اینکه این تلاش‌ها کاملا شکست خورده است. آندری فرولوف سردبیر مجلسه صادرات تسلیحاتی روسیه، در این باره می‌گوید: «هیچ کس حتی درباره انزوای روسیه هم صحبت نمی‌کند. به لطف چین و هند این پیام به همه داده شده که درهای روسیه برای تجارت همچنان باز است.»

از سال 2014 که روسیه جزیره کریمه اوکراین را به خاک خود ضمیمه کرد، رژیم تحریم‌ها به رهبری ایالات متحده و حمایت بریتانیا، اتحادیه اروپا و دیگر متحدان غرب علیه روسیه آغاز شد که هدفش تحمیل فشار بر مسکو از طریق قطع دسترسی به منابع مالی خارجی، تجارت و حمایت‌های دیپلماتیک خارجی بود تا از این طریق رویکرد ولادیمیر پوتین در سیاست خارجی تغییر کند.

در مراحل اولیه سیاستمداران روس، صنعت انرژی و صنایع نظامی تحریم شدند و در مراحل بعد با گسترده‌تر شدن دامنه تحریم‌ها، افراد و بنگاه‌های تجاری نیز هدف قرار گرفتند. بعدها اتهامات مطرح شده علیه روسیه از جمله دخالت در انتخابات ریاست‌جمهوری 2016 امریکا، دست داشتن در استفاده از تسلیحات شیمیایی در جنگ سوریه و تلاش برای قتل سرگئی اسکریپال جاسوس سابق روس در بریتانیا باعث تشدید تحریم‌ها شدند. اما اگر هدف تمامی این اقدامات این بوده که روسیه به کشوری منفور و تنها در جامعه جهانی تبدیل شود، هیچ یک به اهداف خود نرسیده‌اند.

رابطه دوستانه مسکو و پکن که از هر زمان دیگری گرم‌تر به‌نظر می‌رسد، کانال‌های مالی بین‌المللی، فرصت‌های جدید تجاری و مجال‌های عرض اندام دیپلماتیک را در اختیار روسیه گذاشته است. مسکو همچنین روابط خود را با کشورهای خاورمیانه از ترکیه گرفته تا عربستان سعودی، ایران و رژیم اسراییل عمیق‌تر کرده است؛ آن‌هم درست زمانی که رابطه امریکا با اکثر این کشورها در منطقه چندان حسنه نیست.

همزمان، در حالی که رهبران اروپایی بطور مداوم به کرملین دعوت می‌شوند، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از سوی شرکت‌های اروپایی در روسیه ادامه دارد و تقاضا برای صادرات نفت و گاز روسیه باعث شده تا لحن بروکسل در برابر روسیه چندان تند نباشد. آندری بیستریتسکی رییس یک اندیشکده روسی، می‌گوید: «کاملا روشن است که منزوی کردن روسیه غیرممکن است. منزوی کردن روسیه 30 سال قبل هم که هنوز اتحاد جماهیر شوروی بود غیرممکن بود؛ زمانی که جهان دو قطبی بود. امروز که دیگر گزینه‌های بسیاری روی میز است.»

وقتی صحبت از منزوی کردن روسیه به میان می‌آید، واقعیت با بلوف‌های دیپلماتیک هیچ ارتباطی ندارد. بیشتر معاهدات دفاعی روسیه مانند توافق‌های فروش اس 400 درست زمانی اتفاق می‌افتد که هرج و مرج واشنگتن را فراگرفته و بزرگ‌ترین اقتصادهای اتحادیه اروپا هم چراغ خاموش با همسایه‌های شرقی خود همچنان همکاری دارند.

برلین یکی از کلیدی‌ترین حامیان اعمال تحریم علیه مسکو به‌دلیل الحاق کریمه به خاک روسیه از پروژه خط لوله نورداستریم 2 یعنی خط لوله‌ روسی که قرار است از زیر دریای بالتیک گذر کند، حمایت می‌کند. این در حالی است که مخالفان بر این باورند که این پروژه وابستگی اروپا را به روسیه بیشتر کرده و نفوذ کرملین در تامین انرژی اروپا را تقویت خواهد کرد.

در حالی که لندن یکی از منتقدان سرسخت روسیه به شمار می‌رود، شرکت انگلیسی بی‌پی (بریتیش پترولیوم) یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی روسیه است و نزدیک به 19.75 درصد از سهام شرکت روس‌نفت را در اختیار دارد، شرکت نفتی که تحت کنترل دولت روسیه است و هدف تحریم‌های غرب قرار گرفته است. یک مقام اجرایی در یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های انرژی جهان می‌گوید: «شما نمی‌توانید کشوری به بزرگی و اهمیت روسیه در جهان را منزوی کنید. این اتفاق هیچگاه نخواهد افتاد.»

دیپلمات‌های غربی هم در محافل خصوصی اذعان دارند که تحریم‌ها در نیل به هدف دولت‌هایی که آنان را وضع کرده‌اند، شکست خورده‌اند. واقعیت این است که اقدامات امریکا قرار بود دست ولادیمیر پوتین را ببندد اما لفاظی‌های دیپلماتیک هیچ نسبتی با واقعیت ندارند چرا که مسکو به راحتی تسلیحات می‌فروشد و با کشورهای دیگر توافق‍‌‌نامه‌های همکاری امضا می‌کند. برخی از الیت‌های روس که هدف تحریم‌ها قرار گرفته‌اند و به مرور دسترسی‌شان به شبکه‌های بانکی، وکلا، مدارس و بیمارستان‌های غرب قطع می‌شود با افرادی جدیدی جایگزین می‌شوند. یک تاجر روس که هدف تحریم‌های غرب قرار گرفته به فایننشال‌تایمز می‌گوید: «همکاری‌ها و مشارکت‌های جدید روسیه خوب هستند. باید صادقانه بگوییم که نخبگان روس در کشورهای اروپایی مثلا جنوب فرانسه راحت‌تر از جزیره‌های دریای چین هستند.» پوتین خود درباره فروش تسلیحات روسی با وجود تحریم‌های غرب می‌گوید: «ما تحولات بازار تسلیحات را از نزدیک دنبال کرده و پیشنهاد‌هایی با شرایط انعطاف‎پذیر و مناسبی را برای همکاری ارایه می‌کنیم. این مساله‌ مهمی در شرایط فعلی است که رقبای ما اغلب تلاش می‌کنند که مشتریانمان را از طریق تحریم‌های سیاسی مرعوب کنند.»