چالش‌ها و راهکارهای صنعت هوایی
کارشناسان صنعت هوایی کشورمان معتقدند، مهم‌ترین رکن در این صنعت، سازمان هواپیمایی کشوری است که به عنوان نماینده حاکمیت، متولی سیاست‌گذاری در تمام بخش‌های بالادستی صنعت هوانوردی است و این سازمان می‌تواند تضمین‌کننده رشد و پیشرفت این صنعت باشد.
ضمن اینکه اهمیت صنعت هوایی چنان است که اندیشمندان اقتصادی معتقدند که اگر در قرن 21 کشورها به این صنعت توجه لازم را نداشته باشند، رشد و توسعه این کشورها به حداقل خواهد رسید.
اما در حالی که کارشناسان صنعت هوانوردی، این صنعت و سیاست‌گذاری‌های آن را در توسعه و پیشرفت کشور مهم و اثرگذار تلقی می‌کنند، اما تاکنون شاهد تدوین و اجرای سندی راهبردی در این زمینه نبودیم اگر چه طی سال‌های گذشته شاهد انتشار سند راهبردی ایمنی صنعت هوایی کشور و سند جامع توسعه هوافضای کشور بودیم اما تاکنون سندی جامع درباره صنعت حمل و نقل هوایی کشور تدوین نشده بود تا اینکه چندی پیش سازمان هواپیمایی کشوری از برنامه راهبردی صنعت حمل و نقل هوایی رونمایی کردند.
هم‌اکنون و به بهانه انتشار برنامه یا سند راهبردی صنعت حمل و نقل هوایی کشور، در گزارشی چالش‌های این صنعت و راهکارهای برون رفت از چالش‌ها و فرصت‌سازی در آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
چالش‌ها
اهم چالش‌هایی که موجب افزایش مخاطرات، صرف هزینه‌های ارزی و نارضایتی مردم از ناوگان هوایی می‌شود، عبارت است از:
فرسوده بودن ناوگان حمل و نقل هوایی کشور که نتایج زیر را به دنبال دارد: پروازها کنسل یا با تاخیر انجام می‌شود؛ ضریب خطر برای مسافران افزایش می‌یابد؛ کیفیت خطوط کاهش می‌یابد؛ سطح برخورداری مسافران از خطوط هوایی به‌شدت کاهش می‌یابد و تاخیرها هم افزایش می‌یابد.
احداث، توسعه و افزایش تعداد فرودگاه‌ها در مقابل نادیده گرفتن توسعه و افزایش ظرفیت ناوگان مسافری و همچنین غیراقتصادی بودن این فرودگاه‌ها: در حال حاضر بسیاری از فرودگاه‌های کشور فاقد پروازهای برنامه‌ای بوده و مکان یابی بعضی از آنها هم مطابق با استاندارد جهانی نیست و بعضی از آنها هم به دلیل مجهز نبودن به سیستم‌های ناوبری پیشرفته برای انجام پروازهای شبانه قابل استفاده نیست.
عدم برنامه‌ریزی بهینه و بهره وری مناسب از منابع و نبود یک برنامه راهبردی بلندمدت و سیاست‌گذاری‌های موثر و اجرای دقیق راهبردها و نظارت و کنترل مستمر برکارها.
تمرکزگرایی امکانات و خدمات صنعت حمل و نقل هوایی در پایتخت به عنوان نمونه نگاهی به نقشه پروازهای ناوگان هوایی کشور نشان می‌دهد که مبدا اغلب پروازهای ناوگان‌ها از تهران است، این درحالی است که استفاده از یک مرکز پروازی موجب می‌شود که شهرهای کشور ارتباط هوایی کمتری با یکدیگر داشته باشند، درصورتی که با انتخاب چند مرکز پروازی مثل شیراز، اصفهان و ... قادرخواهیم بود ارتباط هوایی بین شهرهای مختلف را توسعه داده و از تمرکزگرایی هم کاسته شود.
برخی کارشناسان معتقدند که معضلات و مشکلات بخش صنعت هوایی را باید در سه ضلع تقسیم‌بندی کرد که یک ضلع آن حاکمیت و سیاست‌گذاری، ضلع بعدی بخش فرودگاهی و ارایه‌دهنده خدمات سرویس‌های راداری و آخرین ضلع شرکت‌ها و ارایه‌دهندگان خدمات هوانوردی قرار دارند.
راهکارها و فرصت‌ها
اما برای حل چالش‌های موجود در صنعت حمل و نقل هوایی، راهکارها و فرصت‌هایی ارایه می‌شوند که اغلب این راهکارها در تدوین برنامه‌ای راهبردی خلاصه می‌شود و باید این موضوع بررسی شود که ویژگی‌های سند راهبردی سازمان هواپیمایی چه تشابهی با سند راهبردی پیشنهادی کارشناسان این صنعت دارد.
تدوین سند راهبرد جامع صنعت هوانوردی باید با بهره‌گیری از فناوری روز دنیا به منظور به حداقل رساندن حوادث و سوانح با استفاده از تجهیزات و سخت افزارها و نرم افزارهای مدرن تهیه و تدوین شود.
این سند باید با اولویت افزایش توان علمی و عملی و تولید علم در حوزه ایمنی هوانوردی، تقویت نقش نظارتی سازمان هواپیمایی کشوری به منظور ایجاد بستر حقوقی مناسب و اعمال حمایت‌های قانونی، ارتقای ساختار مدیریتی در صنعت حمل و نقل هوایی، بهره‌گیری حداکثری از امکانات و نهادهای موجود هوانوردی کشور، ترویج و نهادینه ساختن فرهنگ ایمنی هوانوردی، حضور فعال و موثر در مجامع بین‌المللی با هدف تامین منافع ملی و بسترسازی اقتصادی مناسب تدوین شود.
افزایش سطح کیفی خدمات فرودگاهی و هوانوردی، افزایش مشارکت بخش غیردولتی و خصوصی در حوزه فرودگاهی و ناوبری، تجاری‌سازی و تلاش مستمر برای اقتصادی کردن فرودگاه‌های کشور، افزایش آثار اقتصادی فرودگاه، افزایش هماهنگی و ارتباط بین فرودگاه‌ها و سایر شقوق حمل و نقل، ایجاد ارتباط قوی با جامعه‌ای که فرودگاه در آن قرار گرفته است، همچنین در سند راهبردی باید به تجمیع شرکت‌های کوچک و زیان ده براساس مدل‌های علمی جهانی اشاره شود.
افزایش ارتباطات بین فرودگاهی در منطقه و بین‌الملل، ارتقای سطح تاثیرگذاری در سازمان‌های مرتبط با صنعت فرودگاهی و هوانوردی در سطح ملی و بین‌المللی از دیگر مواردی است که باید برنامه راهبردی فرودگاهی در نظر گرفته شود.
