رتبه‌بندی فعالان اقتصادی گامی در جهت بهبود فضای کسب و کار
سپیده امیدی|کارشناس ارشد مرکز رتبه‌بندی|
مرکز ملی رتبه‌بندی اتاق ایران به استناد قانون مصوب مجلس شورای اسلامی در سال 1389 در ساختار نظارتی اقتصادی کل کشور به عنوان مرکزی برای تسهیل محیط کسب و کار از مسیر شناسنامه‌دار کردن فعالان اقتصادی و توسعه ابزار رتبه‌بندی آغاز به کار کرده و در این راستا به انتشار گزارش‌های رتبه‌بندی و فراهم کردن بستر اعتماد برای اعضا اقدام می‌کند. گفتنی است که امتیازات ویژه قانونی برای فعالان اقتصادی رتبه‌بندی شده بر بستر شبکه اطلاعات ملی و بین‌المللی تعریف شده است.
بر اساس سند چشم‌انداز «مرکز ملی رتبه‌بندی اتاق ایران»، به عنوان نهادملی تنطیم و اجرای مقررات رتبه‌بندی اقتصادی کشور شناخته و بر اساس حکم رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران امین‌الله فرهادی به عنوان مدیرعامل مرکز و سیدجعفر مرعشی، جعفر صادقی پناه، محمودرضا عبهری، مظفر علیخانی و غلامحسین دوانی به عنوان اعضای کارگروه ارزیابی صلاحیت موسسات رتبه‌بندی، تعیین شدند.
بر این اساس ماموریت تنظیم مقررات و شاخص‌های رتبه بندی، انتخاب موسسات رتبه‌بندی واجد شرایط و نظارت بر وظایف موسسات رتبه بندی، همچنین ترویج فرهنگ رتبه‌بندی و در نتیجه ارتقای توانایی بنگاه‌های اقتصادی از وظایف اصلی مرکز ملی رتبه‌بندی اتاق ایران است که از طریق موسسات رتبه‌بندی منتخب مرکز ملی، اهداف خود را پیاده‌سازی می‌کند. در جدول گزارش می‌توانید طبقه‌بندی رتبه‌بندی مرکز ملی رتبه‌بندی ایران را مشاهده کنید.
با توجه به سیاست‌های کلان کشور در خصوص اقتصاد مقاومتی و نقش اساسی فعالان اقتصادی و بخش خصوصی داخل کشور و نیز پیش‌بینی افق تعامل بیشتر اقتصاد ایران با دنیا لذا توجه بیشتر به فرصت‌های همکاری مشترک فعالان اقتصادی ایران با دنیا و همچنین امکان سرمایه‌گذاری‌های خارجی، ضرورت ایجاد بانک اطلاعاتی منسجم و یکپارچه از فعالان اقتصادی اعم از حقیقی و حقوقی در حوزه‌های مختلف و ارزیابی و رتبه‌بندی آنها بیشتر حس می‌شود. همچنین نظر به اهمیت و کارکرد نظام‌های رتبه‌بندی علمی و عادلانه در بهبود محیط کسب و کار و لزوم به‌کارگیری آنها در فراهم‌آوری بسترهای لازم برای توسعه پایدار روابط تجاری و اقتصادی داخلی و خارجی و در اجرای قوانین و مقرراتی که به عنوان تکالیف قانونی بر عهده اتاق بازرگانی ایران گذاشته شده است، امروزه رتبه‌بندی فعالان اقتصادی توسط مرکز رتبه‌بندی اتاق ایران بیش از پیش ضرورت می‌یابد.
اقدامات اتاق ایران پس از ابلاغ تکلیف مجلس شورای اسلامی
توجه نمایندگان مجلس شورای اسلامی به پیچیدگی‌های مسائل اقتصادی و تجارب گران‌قیمت کشور‌های توسعه یافته موجب شد که قوه مقننه به اهمیت یکی از مکانیزم‌های مفقوده در بهبود شرایط اقتصادی به خوبی توجه کرده و موضوع با اهمیت رتبه‌بندی کسب و کارهای کشوررا به اتاق بازرگانی ایران به عنوان پارلمان بخش خصوصی تکلیف نمایند.اگرچه تنظیم سازو کارهای علمی و فنی رتبه و مقاومت‌های خواسته و ناخواسته سیستم‌های مرتبط و تفاسیر ناصواب از قوانین، تاخیر و تعلل‌هایی را به همراه داشته است اما اتاق بازرگانی ایران با درک عمیق اهمیت موضوع در اقتصاد، با سرمایه‌گذاری‌های مادی و انسانی قابل توجه زیر ساخت‌های لازم را فراهم نموده که با توجه به استقبال اعضا و بنگاه‌های بخش خصوصی در اتاق ایران و همچنین با توجه به نیاز روز افزون اقتصادی کشور به این مقوله، اتاق ایران اقدام به تاسیس مرکز ملی رتبه‌بندی نمود. مرکز ملی رتبه‌بندی اتاق ایران در راستای توانمندسازی هشت موسسه رتبه‌بندی دارای صلاحیت از مرکز، دو دوره کارگاه آموزش تخصصی با عناوین «مدیریت بازاریابی ویژه موسسات رتبه بندی» و «رفتار حرفهای ارزیابان» را در شهریور 1397 در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار کرد. شرکت‌کنندگان حاضر از موسسات رتبه‌بندی در هر یک از دوره‌های مذکور طی این دو دوره به فراگیری مباحث کاربردی و حرفهای از اساتید پرداخته و به صورت گروهی مشغول به تمرین‌های کارگاهی شدند. هدف از برگزاری این دوره‌ها هماهنگی و ایجاد وحدت رویه موسسات رتبه‌بندی با مفاهیم کلیدی حوزه بازاریابی و مرور اخلاق حرفهای در فرآیند ارزیابی بوده زیرا مرکز ملی رتبه‌بندی اتاق ایران تاکید خاص به مسائل حرفهای از جمله بازاریابی و اخلاق را مد نظر قرار داده و بر آنها اصرار دارد. کارگاه آموزشی «مدیریت بازاریابی ویژه موسسات رتبه بندی» توسط رضا سیف‌اللهی از مدرسان و مشاوران مطرح حوزه بازاریابی برگزار و در آن پیرامون مفاهیم بازاریابی، شناخت مشتریان، مدیریت استراتژیک بازاریابی و مهارتهای لازم جهت بازاریابی متقاضیان رتبه‌بندی به فراگیران ارایه گردید.
کارگاه آموزشی «رفتار حرفهای ارزیابان» نیز توسط غلامحسین دوانی از اساتید حوزه حسابرسی و ارزیابی کشور برگزار و در آن علاوه بر مرور تاریخچه رتبه‌بندی در جهان و ایران، متدولوژی رتبه بندی، مبانی اخلاق و انتظارات اجتماعی، محیط اخلاقی در حرفه ارزیابی، مولفه‌های اخلاق حرفهای، مهارتهای کاربردی ارزیابان و ارتقاء دانش عمومی ارزیابان آموزش‌های لازم به شرکت‌کنندگان ارایه گردید.
سیر تاریخی ایجاد مرکز رتبه‌بندی اتاق ایران
در سال 1385 ایده اولیه آغاز فاز مطالعاتی در اتاق مطرح شد و در سال 1386 انجام کارهای تحقیقاتی و جمع‌آوری مستندات رتبه‌بندی خارج و داخل کشور و طراحی مدل اولیه رتبه‌بندی صورت گرفت. در سال 1387 هم سلسه نشست‌های کارشناسی با ذینفعان (بانک مرکزی، گمرک، وزارت صنعت معدن وتجارت و...) در راستای همسو نمودن همه ذینفعان جهت ارتقا رتبه‌بندی در کشور صورت گرفت. به دنبال آن در سال 1388 و 1389، تصویب و ابلاغ مصوبه قانونی (تبصره 2 بنده3 ماده 10 آیین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات) و اطلاع‌رسانی‌های گسترده در چندین مرحله به اعضا و ذینفعان انجام شده و سپس در سال 1390 آغاز آزمایشی طرح و رتبه‌بندی 110 متقاضی داوطلب و تجزیه و تحلیل خروجی‌های به دست آمده جهت به‌روزرسانی مدل اولیه صورت گرفت.
به دنبال آن در سال 1391 بود که از بیش از 500مدیرعامل شرکتهای داخلی و روسای انجمن‌ها و سندیکا‌ها جهت معرفی شرکتهای برتر رتبه‌بندی در سال90 و رتبه‌بندی بیش از 400 متقاضی تا انتهای سال دعوب به عمل آمد و در سال 1392 تا 1396 بیش از 1500 جلسه بازدید از محل، اطلاع‌رسانی گسترده به صورت ماهانه و هفتگی به تمامی اعضا اتاق ایران و ذینفعان و رتبه‌بندی بیش از 1500 بنگاه اقتصادی (انجام بیش از 5000 رتبه بندی) و انتشار رتبه‌ها، انجام شد و در سال 1397 و در ادامه جلسات رتبه‌بندی و انتخاب شرکتهای ذی صلاج در چارچوب مقررات رتبه‌بندی که تاکنون شرکت اعتبارسنجی حافظ سامان ایرانیان، شرکت گروه پارسیان هوشمند، شرکت رتبه‌بندی اعتباری پارس کیان، موسسه مطالعات سرمایه‌گذاری ایرانیان، شرکت مهندسی فهامه، موسسه پویشگران عرصه سوم، شرکت کارگزاری سهم آشنا، شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران و موسسه حسابرسی و خدمات مدیریت دایارهیافت به عنوان موسسات واجد شرایط رتبه‌بندی بنگاهای اقتصادی کشور شناخته و اعلام شده‌اند.
لازم به ذکر است که موسسه حسابرسی و خدمات مدیریت دایارهیافت به عنوان بزرگ‌ترین موسسه حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران و از موسسات معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار توانسته رتبه سطح یک رشته مالی و بیمه را کسب کند.
