کاهش درخشش دبی در چشم سرمایه‌گذاران
گروه جهان| طلا تسلیمی|
تغییرات در دبی از همان روزهایی شروع شد که اولین برج‌های درخشان در بیابان‌ها خودنمایی کردند؛ اما بهشت سرمایه‌گذاری در خاورمیانه این روزها درخشش خود را از دست داده است و نمی‌تواند همانند گذشته توجه سرمایه‌گذاران را جلب کند. دبی که دیگر با رونق و شکوفایی بیگانه نیست، اکنون زخمی عمیق دارد و مرگی آهسته را تجربه می‌کند. به نوشته بلومبرگ، نمادهای «گارگران مشغول کارند» همه جا دیده می‌شود و آسمان‌خراش‌ها در سراسر شهر دیده می‌شوند؛ اما هیچ کسی برای سکنی گزیدن در دفاتر جدید و ساختمان‌های مجلل نمی‌رود. شمار فروشگاه‌های فعال در مراکز خرید بزرگ دبی کاهش یافته و رستوران‌ها خالی‌تر از همیشه هستند. با افزایش سرسام‌آور هزینه‌های زندگی و تجارت، مهاجران که شاهرگ اقتصادی شهر بودند، لوازم خود را جمع کرده‌اند و به کشور خود بازگشته‌اند. دفاتر اصلی شرکت‌ها از هواپیمایی امارات گرفته تا املاک عمار، همگی از گزارش‌های سود خود در سه ماهه سوم سال جاری میلادی ابراز نارضایتی می‌کنند. بازار سهام هم بدترین سال خود از 2008 را تجربه می‌کند.
شرایط نامساعد تجاری از ماه آوریل و زمانی خود را نشان داد که شیخ محمد بن راشد آل مکتوم حاکم دبی جلسه‌ای را با بیش از 100 مدیر اجرایی در کاخ خود مشرف به خلیج فارس، برگزار کرد. کارفرمایان مشکلات خود از جمله هزینه‌های سنگین دولتی که مزیت رقابتی را از دبی آزاد از مالیات گرفته و قوانین سخت‌گیرانه در اعطای روادید که خارجی‌ها را به ترک دبی وادار کرده، مطرح کردند. این کنفرانس محرمانه در پی یک سری تصمیم‌گیری‌ها برگزار شده بود که هنوز در سیستم جا نیافتاده بودند. اما درمان آنچه دبی را از پا درآورده، احتمالا ورای قدرت شیخ محمد حاکم این شهر است. شیخ محمد و پیشینیان او توانستند یک شهر ماهیگیری را به یک مرکز مالی، تجاری و گردشگری در منطقه تبدیل کنند، اما اکنون سراسر منطقه در حال تغییر و بهبود است.
جنگ یا تجارت؟
کاهش بهای نفت از سال 2014، به‌شدت به کشورهای همسایه امارات متحده عربی در منطقه خلیج فارس که پول زیادی در دبی خرج می‌کردند، ضربه شدیدی وارد آورد و اگرچه گردشگران چین و هند خلأ ایجاد شده را پر کرده‌اند، اما آنها در خرج کردن احتیاط بیشتری دارند. سعودی‌ها بیش از دیگران تحت فشار قرار گرفته‌اند چراکه دولت آنها تدابیر ریاضت اقتصادی به اجرا گذاشته و ثروت‌های خصوصی را مصادره می‌کند. نقش دبی به عنوان یک مرکز تجاری هم تحت تاثیر جنگ تعرفه‌ای جهانی و به‌ویژه اقدام ایالات متحده در جهت قطع روابط تجاری با کشور همسایه ایران، قرار گرفته است. اما یک مشکل بزرگ‌تر هم وجود دارد. جیم کرین نویسنده کتاب « شهر طلا: دبی و رویای سرمایه‌داری» می‌گوید، دبی به نوعی سویس خلیج فارس به شمار می‌رفت و مکانی برای کسب‌و‌کار به دور از خشونت‌های متداول در خاورمیانه بود. اما اکنون امارات متحده عربی که دبی بخشی از آن است، نقشی فعالانه در درگیری‌های منطقه‌ای از جنگ در لیبی و یمن گرفته تا تحریم قطر به رهبری عربستان سعودی، ایفا می‌کند. کرین افزود: «گیر افتادن در این وضعیت تقصری دبی نبوده است. شما می‌توانید با همسایگان خود وارد جنگ شوید یا با آنها تجارت کنید. انجام هر دو کار بطور همزمان واقعا دشوار و تقریبا غیرممکن است.»
یک اتفاق غیرمنتظره ناخوشایند
داستان‌ها درباره اینکه به شهروندان قطری دستور داده‌اند از امارات متحده عربی خارج شوند، شوک وحشتناکی به کسب‌و‌کارها در دبی بود. باربارا لیف سفیر ایالات متحده در امارات تا ماه مارس، گفت: «به‌ویژه مدیران امریکایی نگران این مساله بودند که مجبور شوند در مناقشات، طرف یکی را بگیرند. این مساله بر فضای تجارت سایه انداخت. اتفاق ناخوشایندتر این بود که شرکت‌های واقع در امارات متحده عربی دریافتند دیگر نمی‌توانند کالاها را بطور مستقیم از طریق هوایی یا دریایی به دوحه بفرستند.» با وجود اعمال فشارهای امریکا برای حل‌و‌فصل مناقشات، درگیری‌ها همچنان ادامه دارد. اما این تنها مشکلی نیست که به دلیل گرفتن طرف سعودی‌ها برای امارات پیش آمده است. وقتی که محمد بن سلمان ولیعهد سعودی شماری از اعضای خاندان سلطنتی و تجار برجسته عربستان را در هتل ریتز-کارلتون زندانی کرد، از بانک‌های امارات متحده عربی خواسته شد که جزییات حساب‌های این افراد را در اختیار عربستان بگذارند. کرین گفت: «این مساله به نگرانی شدید و به جای سرمایه‌گذاران منجر شد. دولت‌ها نباید صرفا با یک درخواست ساده توانایی دسترسی به اطلاعات حساب‌های بانکی در دیگر کشورها را داشته باشند.»
برتری پرهزینه
دبی همچنین با عواقب موفقیت خود مواجه شده است. این شهر که هیچ منبع انرژی نداشته، مجبور شده که اقتصادی غیر نفتی بسازد. بحران سال 2014 دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس را نیز دگرگون کرده و آنها را به برنامه‌ریزی برای دوران پس از نفت ترغیب کرده که سعی دارند با تقلید از رونق در بازار دبی، خود را به مراکز منطقه‌ای برای سرمایه‌گذاری تبدیل کنند. دبی همچنان در ایفای این نقش مقدم است، اما هزینه‌ها در آن بطور فزاینده بالا می‌رود. دبی در سال 2013 به عنوان نودمین مکان پر هزینه برای مهاجرت شناخته شد، اما اکنون در این فهرست به رتبه بیست و ششم رسیده است.
فهد آل‌قرقاوی رییس آژانس سرمایه‌گذاری «دبی اف‌دی‌ای» می‌گوید که این شهر پیشتر هم دچار رکود شده اما توانسته است مجددا به شکوفایی برسد: «این یک بخشی از چرخه بازار است که باید آن را بپذیریم. دولت همان کاری را انجام می‌دهد که در بحران‌های گذشته انجام داده است. با کسب‌و‌کارها جلسه برگزار می‌کند تا به یک راه‌حل دست یابد. اینگونه است که خلاقیت شکوفا می‌شود.»
دولت حاکم بر ابوظبی وعده محرک‌های اقتصادی به ارزش 14 میلیارد دلار را در بازه زمانی سه ساله مطرح کرده است. شیخ محمد هم در دبی روی یک سری تدابیری همچون متوقف کردن هزینه‌های آموزش، تسهیل موانع مالکیت خارجی بر شرکت‌ها و کاهش میلیاردها دلار هزینه‌های دولتی کار می‌کند. اعطای روادید نیز قرار است تسهیل شود تا مهاجران که 80 درصد جمعیت دبی را تشکیل می‌دهند، مشکلات کمتری برای ورود و اقامت داشته باشند.
