سهم 30 درصدی خرید محصول و توسعه واحدهای اقتصادی از تسهیلات

سرمایه در گردش با 60 درصد، همچنان بیشترین سهم را از تسهیلات دارد

گروه بانک و بیمه |محسن شمشیری|

تسهیلات پرداختی بانک‌ها به بخش‌های اقتصادی در 7ماهه نخست سال 1397 با رقم 358 هزار میلیارد تومان و افزایش 44520 میلیارد تومانی، در مقایسه با دوره مشابه سال قبل معادل 14.2 درصد افزایش داشته است.

به گزارش تعادل، براساس گزارش تسهیلات پرداختی 7 ماه اول سال 97، سهم تسهیلات پرداختی در قالب سرمایه در گردش در کلیه بخش‌های اقتصادی مبلغ 2158 هزار میلیارد ریال معادل 60.3 درصد کل تسهیلات پرداختی بوده که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ 189 هزار میلیارد ریال معادل 9.6 درصد رشد داشته است. این سهم 60 درصدی اگرچه با افزایش رقم همراه بوده اما نسبت به سهم بالای 64 تا 70درصدی سال‌های قبل با کاهش همراه بوده و نشان‌دهنده توجه بیشتر بانک‌ها به وام‌های توسعه‌ای، ایجاد، تعمیر، خرید کالای شخصی و مسکن بوده است.

همچنین سهم تسهیلات پرداختی بابت تأمین سرمایه در گردش بخش صنعت و معدن در 7 ماهه سال جاری معادل 807 هزار میلیارد ریال بوده که حاکی از تخصیص 37.4 درصداز منابع تخصیص یافته به سرمایه در گردش کلیه بخش‌های اقتصادی به بخش صنعت بوده است. از مجموع 993 هزارمیلیارد ریال تسهیلات پرداختی در بخش صنعت و معدن نیز مبلغ 807 هزار میلیارد ریال (معادل 81.3درصد) برای تأمین سرمایه در گردش پرداخت شده است که بیانگر توجه و اولویت‌دهی به تأمین منابع برای این بخش توسط بانک‌ها در سال جاری است.

همچنین سهم سرمایه در گردش در بخش کشاورزی 65 درصد، مسکن و ساختمان 17 درصد، بازرگانی 73 درصد، خدمات 49 درصد بوده است.

تسهیلات پرداختی بانک‌ها طی هفت ماهه سال 1397 به بخش‌های اقتصادی مبلغ 3581 هزار میلیارد ریال است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ 445.2 هزار میلیارد ریال (معادل 14.2 درصد) افزایش داشته است.

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، سهم تسهیلات پرداختی در قالب سرمایه در گردش در تمام بخش‌های اقتصادی طی هفت ماهه سال جاری مبلغ 2158.2 هزار میلیارد ریال معادل 60.3 درصد کل تسهیلات پرداختی است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ 189 هزار میلیارد ریال معادل 9.6 درصد افزایش داشته است. سهم تسهیلات پرداختی بابت تأمین سرمایه در گردش بخش صنعت و معدن در هفت ماهه سال جاری معادل 807.1 هزار میلیارد ریال بوده است که حاکی از تخصیص 37.4 درصد از منابع تخصیص یافته به سرمایه درگردش کلیه بخش‌های اقتصادی (مبلغ 2158.2 هزار میلیارد ریال) است.

 ملاحظه می‌شود از 993.3 هزارمیلیارد ریال تسهیلات پرداختی در بخش صنعت و معدن معادل 81.3 درصد آن (مبلغ 807.1 هزار میلیارد ریال) در تأمین سرمایه در گردش پرداخت شده است که بیانگر توجه و اولویت‌دهی به تأمین منابع برای این بخش توسط بانک‌ها در سال جاری است.

 تعداد 160299 فقره تسهیلات به بخش صنعت و معدن با میانگین پرداختی هر فقره 620 میلیون تومان پرداخت شده که بیشتر از میانگین پرداختی سایر بخش‌ها است. درضمن در بخش خدمات تعداد 2 میلیون و 917 هزار فقره تسهیلات با میانگین پرداخت هر فقره 50 میلیون تومان پرداخت شده است.

    میانگین 68 میلیون تومانی برای هر واحد اقتصادی

در این 7 ماه بیش از 5 میلیون و 220 هزار واحد اقتصادی با میانگین 68.6 میلیون تومان وام بانکی دریافت کرده‌اند وکل بخش‌های اقتصادی بیش از 358 هزار میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده است.

 بخش صنعت بالاترین رقم میانگین وام دریافتی را داشته و با تعداد 160 هزار فقره تسهیلات به بخش صنعت و معدن میانگین پرداختی هر فقره 620 میلیون تومان بیش از 99 هزار میلیارد تومان تسهیلات جذب کرده است که بیشتر از میانگین پرداختی سایر بخش‌ها است.

از سوی دیگر، در بخش بازرگانی با 607 هزار واحد اقتصادی و رقم 49 هزار میلیارد تومان تسهیلات، میانگین هر وام 81 میلیون تومان بوده است.

همچنین بخش خدمات نیز با تعداد 2 میلیون و 917هزار و 538 فقره تسهیلات با میانگین پرداخت هر فقره 48میلیون تومان در رتبه سوم از نظر میانگین هر فقره وام بوده و بیش از 146 هزار میلیارد تومان تسهیلات جذب کرده است. بخش مسکن و ساختمان نیز با تعداد 667 هزار دریافت وام، میانگین تسهیلات 46 میلیون تومانی داشته و بیش از 30هزار میلیارد تومان تسهیلات جذب کرده است. همچنین بخش کشاورزی با بیش از 866هزار دریافت‌کننده وام، مبلغ 32 هزار میلیارد تومان تسهیلات به خود اختصاص داده و میانگین هروام بخش کشاورزی 37 میلیون تومان بوده است.

این ارقام در مقایسه با میانگین دریافتی هر بنگاه اقتصادی در دوره‌های قبل نشان می‌دهد که از میانگین پرداختی به هر بنگاه کاسته شده است به عبارت دیگر، با وجود افزایش تعداد قابل توجه دریافت‌کنندگان وام و تسهیلات بانکی، رقم میانگین آنها کاهش داشته است.

بخش خدمات با 146 هزار میلیارد تومان و سهم بیش از 40 درصد از کل تسهیلات، صنعت و معدن با 99 هزارمیلیارد تومان و بیش از 27 درصد تسهیلات، بازرگانی با 49 هزار میلیارد تومان و سهم 13 درصد تسهیلات، کشاورزی با 32 میلیارد تومان با سهم 9درصدی از کل تسهیلات، مسکن و ساختمان با بیش از 30 هزار میلیارد تومان و سهم بیش از 8 درصد تسهیلات، به ترتیب بیشترین تا کمترین تسهیلات را به خود اختصاص داده‌اند. نکته مهم این است که نسبت به سال‌های اخیر، سهم بخش کشاورزی با 9 درصد کل تسهیلات از مسکن و ساختمان با سهم 8 درصدی در جذب تسهیلات بیشتر شده و این موضوع نشان‌دهنده رکود بخش مسکن و ساختمان و در نتیجه کاهش دریافت تسهیلات بانکی در ساختمان و مسکن است که باعث کاهش دریافت تسهیلات در بخش مسکن و ساختمان نسبت به بخش‌های دیگر از جمله کشاورزی بوده است.

    افزایش سهم ایجاد و توسعه و خرید کالای شخصی و مسکن

عملکرد تسهیلات دهی بانک‌ها در 7 ماهه ابتدایی سال 1397نشان می‌دهد که سهم سرمایه در گردش از کل تسهیلات بانک‌ها که در خرداد 97 به 63 رسیده بود و در سال‌های قبل نیز تا 70 درصد گزارش می‌شد، در مهر ماه 97 و 7 ماه اول سال کاهش یافته و به 60 درصد رسیده است. این نکته نشان می‌دهد که بانک‌ها برای وام‌های توسعه‌ای از جمله ایجاد، توسعه و تعمیرات و همچنین خرید کالای شخصی که به رشد تقاضا و رونق واحدهای تولیدی کمک می‌کند، سهم بیشتری قائل شده‌اند.

براساس گزارش تسهیلات پرداختی به بخش‌های اقتصادی در 7 ماه اول سال 97 که از سوی بانک مرکزی منتشر شده، بانک‌ها در این هفت ماه، معادل 358 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده‌اند که سرمایه در گردش با رقم 215 هزار میلیارد تومان معادل 60 درصد از کل تسهیلات سهم داشته است.

این رشد 14 درصدی تسهیلات در 7ماه اول سال 97 نسبت به مدت مشابه سال 96 نشان می‌دهد که در مهر ماه و هفت ماه اول سال 97 سرعت تسهیلات دهی افزایش یافته است. زیرا تسهیلات پرداختی بانک‌ها طی 4 ماهه سال 1397 نیز به بخش‌های اقتصادی مبلغ 1671.3 هزار میلیارد ریال بود که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ 138.2 هزار میلیارد ریال (معادل9 درصد) افزایش داشته است. به عبارت دیگر، در سه ماه مرداد، شهریور و مهر بر سرعت و رشد تسهیلات دهی بانک‌ها افزوده شده است.

    رشد تسهیلات دهی کمتر از رشد نقدینگی و تورم

از سوی دیگر رشد 14 درصدی و ارقام تسهیلات بانکی در شش ماه اول 97 نشان می‌دهد که رشد تسهیلات دهی بانک‌ها نسبت به رشدهای بالای 30 درصدی سال‌های قبل کاهش یافته و به خاطر رشد 20 درصدی نقدینگی و همچنین تورم حاصل از تحریم‌ها و رشد نرخ ارز در ماه‌های اخیر، التهابات بازار، رکود برخی بخش‌های اقتصادی، رشد مطالبات معوق، تهاتر بدهی، سیاست‌های انضباط مالی و جذب سپرده و نقدینگی و... بانک‌ها تلاش دارند که تسهیلات دهی خود را حساب شده افزایش دهند و میزان مطالبات معوق را کنترل کنند و همچنین از میزان رشد تقاضا و نقدینگی در بازارها بکاهند . همچنین در تلاش هستند که با کاهش سهم سرمایه در گردش و اضافه شدن سهم ایجاد و توسعه و تعمیر به رشد تولید و سرمایه‌گذاری کمک کنند.

    سهم 16.3 درصدی ایجاد و توسعه و تعمیر

همچنین سهم تسهیلات برای ایجاد واحدهای جدید نیز با رقم 32383 میلیارد تومان معادل 9درصد از کل تسهیلات بوده است. از سوی دیگر، توسعه واحدها و فعالیت‌های اقتصادی نیز با رقم 18565میلیارد تومان سهم 5.2 درصدی از کل تسهیلات داشته است. همچنین تعمیرات بنگاه‌ها نیز با رقم 7407 میلیارد تومان سهم 2.1 درصدی از کل تسهیلات داشته است. براین اساس، جمع ارقام مربوط به امور توسعه‌ای ایجاد، ‌توسعه و تعمیرات که به توسعه و گسترش بخش‌های اقتصادی کمک می‌کند، معادل 16.3 درصد کل تسهیلات بانک‌ها با بیش از 58 هزار میلیارد تومان تسهیلات در هفت ماه اول سال 97 بوده است که سهم ایجاد و توسعه و تعمیر از کل تسهیلات را از حدود 14 تا 15 درصدی در سال‌ها و ماه‌های قبل بالاتر برده و به بیش از 16 درصد کل تسهیلات رسانده است.

    سهم 13.2 درصدی خرید مسکن و کالای شخصی

در کنار اقدام بانک‌ها برای امور توسعه‌ای از جمله ایجاد، توسعه و تعمیرات واحدهای اقتصادی که به گسترش ظرفیت تولید کمک می‌کند، و در هفت ماه اول سال 97 رقم بیش از 58 هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی اختصاص داده‌اند، برای رونق و رشد تقاضای کالاهای ساخته شده توسط بنگاه‌ها نیز پرداخت وام برای خرید کالای شخصی با رقم 27784 میلیارد تومان سهم 7.8 درصدی از کل تسهیلات داشته است.

همچنین خرید مسکن نیز با رقم بیش از 19 هزار میلیارد تومان سهم 5.4درصدی از کل تسهیلات دارد. این نکته نشان می‌دهد که بانک‌ها برای خرید و کمک به تقاضا و رونق بنگاه‌ها روی هم 13.2 درصد از تسهیلات را به وام‌های خرید مسکن و کالای شخصی اختصاص داده‌اند. براین اساس، سهم دو نوع تسهیلات خرید کالای شخصی و خرید مسکن نیز که به رشد تقاضا و رونق تولید کمک می‌کند، روی هم 13.2 درصد تسهیلات را شامل می‌شود که نسبت به سهم 11.7 درصد سه ماه اول سال رشد قابل توجهی نشان می‌دهد و رقم بیش از 47 هزار میلیارد تومان بوده است.

براین اساس، بانک‌ها برای خرید کالای شخصی و مسکن و همچنین ایجاد و توسعه و تعمیر که می‌تواند به گسترش ظرفیت تولید و صنعت و خدمات و همچنین رونق و ایجاد تقاضای آنها کمک کند، روی هم رفته معادل 29.5 درصد از تسهیلات را اختصاص داده‌اند. به عبارت دیگر، حدود 30 درصد تسهیلات بانکی با هدف توسعه واحدهای اقتصادی و کمک به ایجاد تقاضا برای آنها پرداخت شده است.

    کاهش سهم سرمایه در گردش    

در حالی که سرمایه در گردش برای روی پا ماندن واحدهای اقتصادی همچنان با رقم 215 هزار میلیارد تومانی در هفت اول سال 97، سهم 60 درصدی از کل تسهیلات را داشته است، سهم ایجاد، توسعه و تعمیر که امور توسعه‌ای و گسترش تولید و اشتغال را شامل می‌شود روی هم معادل 58 هزار میلیارد تومان یا 16.3 درصد کل تسهیلات و سهم خرید کالای شخصی و مسکن نیز معادل 13.2 درصد یا بیش از 47 هزار میلیارد تومان بوده است

این ارقام نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر با وجود رشد بالای 30 درصد تسهیلات در سال 95 و رشد 24 درصدی آن در سال 96 و همچنین رشد 14 درصدی در 7 ماه اول 97، همچنان واحدهای اقتصادی تلاش می‌کنند که با دریافت تسهیلات و تامین نقدینگی، روی پای خود بمانند و از توقف تولید و فعالیت جلوگیری کنند و همچنان سهم ایجاد و توسعه و تعمیرات یا کمک به رشد تقاضا و خرید در اولویت‌های بعدی است و سهم بالای سرمایه در گردش نشان می‌دهد که حفظ حیات واحدهای اقتصادی همچنان در اولویت بانک‌ها و اقتصاد کشور است و تا رونق نسبی، اشتغال‌زایی و بهبود ساختار تولید و فعالیت اقتصادی فاصله داریم و همچنان روند سال‌های اخیر در حال تداوم است و با وجود رشد تسهیلات بالای نرخ تورم، تغییری در ساختار تسهیلات و به کار‌گیری نقدینگی در بخش تولید و فعالیت اقتصادی رخ نداده است.

این موضوع یعنی اولویت تزریق دایمی پول ونقدینگی، اگرچه تعدادی از واحدهای اقتصادی را حفظ خواهد کرد اما به دلیل پایین بودن سود و درآمد وبهره وری و کارایی، عملا متناسب با رشد نقدینگی و تزریق پول از سوی بانک هابه اقتصاد، شرایط را برای افزایش مطالبات معوق بانک‌ها، اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی، قفل شدن منابع بانکی و مشکلات دیگر فراهم کرده است و همچنان میزان سرمایه‌گذاری‌ها کم یا منفی است و رشد اقتصادی نیز اندک است و نشان می‌دهد که حمایت‌های مالی و بانکی نیز به دلیل پایین بودن بهره وری و سودآوری، نتوانسته به رشد اشتغال، تولید، رشد اقتصادی و... کمک کند و رقم بالای مانده تسهیلات بانک‌ها که به 1100 هزار میلیارد تومان رسیده نیز نشان می‌دهد که تزریق پول و رشد نقدینگی عملا عامل رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری و رشد تولید نبوده است.